Potrzeby i niedobory opadów atmosferycznych w uprawie ziemniaka średnio późnego i późnego w Polsce

• Autorzy: Kalbarczyk R. , Kalbarczyk E.

Warianty tytułu

EN

The needs and deficiency in atmospheric precipitation in cultivated mid-late and late potato in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było oszacowanie potrzeb opadowych ziemniaka średnio późnego i późnego przy zastosowaniu metody analizy skupień. Materiał do badań stanowiły wyniki doświadczeń COBORU z lat 1972–2001 dla wzorca ziemniaka średnio późnego i późnego uprawianego na glebach kompleksów żytnich, w 23 stacjach na terenie całej Polski. Dane meteorologiczne, miesięczne opady atmosferyczne i średnia temperatura powietrza w okresie wegetacji ziemniaka, zebrano ze wszystkich posterunków meteorologicznych, funkcjonujących przy stacjach doświadczalnych COBORU lub z najbliżej położonych stacji IMGW. Do szacowania potrzeb opadowych ziemniaka wykorzystano metodę uogólnionej analizy skupień. W wyniku zastosowanej metody wydzielono trzy skupienia, istotnie różniące się wartościami 7 uwzględnionych zmiennych. Najwyższy plon ziemniaka (skupienie 1) był osiągany przy: przeciętnych wartościach średniej temperatury powietrza w okresie maj–wrzesień (15,2oC), niższej od przeciętnej sumie opadów w maju (45 mm), umiarkowanych opadach w czerwcu (65 mm) i ponadprzeciętnych opadach w lipcu (90 mm), sierpniu (75 mm) i we wrześniu (60 mm). Największy niedobór opadów w stosunku do potrzeb ziemniaka średnio późnego i późnego występuje w północno-zachodniej i środkowozachodniej części kraju.

EN

The aim of the study was to evaluate the precipitation needs of mid-late and late potato using the method of cluster analysis. The research material was based on the results of COBORU (Research Centre for Cultivar Testing) experiments carried out in 1972–2001 for the pattern of mid-late and late potato grown on soils of rye complexes, at 23 research stations all over Poland. Meteorological data: monthly precipitation and the mean temperature of air during the vegetation of potato were gathered from all the meteorological points functioning at COBORU experimental stations or from the nearest IMGW (Institute of Meteorology and Water Management) stations. For the evaluation of precipitation needs of potato the method of generalized cluster analysis was used. As a result of the method used, three clusters were selected. They differed significantly with regard to the values of 7 variables taken into consideration. The highest yield of potato (cluster 1) was obtained at average values of mean air temperature in the period from May to September (15.2oC), lower than the average precipitation total in May (45 mm), moderate precipitation in June (65 mm) and more than average precipitation in July (90 mm), August (75 mm) and in September (60 mm). The largest deficiency in precipitation in relation to the needs of mid-late and late potato occurs in the north-western and mid western parts of the country.

Słowa kluczowe

PL

uprawa roslin; rosliny okopowe; ziemniaki; gleby kompleksu zytniego; opady atmosferyczne; suma opadow; niedobor opadow; ziemniaki sredniopozne; ziemniaki pozne; potrzeby wodne; potrzeby nawadniania; analiza skupien

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2009
• Numer: 03
• Opis fizyczny: s.129-140,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kalbarczyk R.

• Katedra Meteorologii i Klimatologii, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul.Papieża Pawła VI 3, 71-459 Szczecin

autor

Kalbarczyk E.

Bibliografia

• Atlas klimatycznego ryzyka uprawy roślin w Polsce, red. Koźmiński C., Michalska B., Wyd. Akademia Rolnicza w Szczecinie, Uniwersytet Szczeciński, 2001.
• Badura U. Przestrzenne rozmieszczenie niedoboru i nadmiaru opadów w okresie wegetacji buraków i ziemniaków w Polsce. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 343, 1989, s. 163–169.
• Biniak M., Kostrzewa S., Żyromski A. Uwarunkowania termiczne i opadowe potrzeb wodnych w rejonie Wrocławia na przykładzie ziemniaków średnio późnych. Zesz. Probl. Post. NaukRoln. 519, 2007, s. 31–45.
• Biuletyn Agrometeorologiczny. Wyd. IMGW Warszawa 1972–2001.
• Bombik A. Studia nad prognozowaniem plonów ziemniaka. Fragm. Agron. 3, 1998, s. 4–57.
• Bombik A., Markowska M., Starczewski J. Wpływ średnich miesięcznych temperatur powietrza i sum opadów na plonowanie ziemniaka w rejonie Siedlec. Fol. Univ. Agric. Stetin. 202 Agricultura 79, 1999, s. 35–40.
• Chmura K. Wpływ sum i rozkładu opadów w okresie wegetacji na plonowanie ziemniaka. Zesz. Nauk AR we Wrocławiu, Konf XV, 313, 1997, s. 37–42.
• Dmowski Z., Nowak L., Chmura K. Reakcja odmian ziemniaka o różnej długości wegetacji na zróżnicowane warunki wodno-nawozowe. Biul. IHAR 232, 2004, s. 141–148.
• Dobosz M. Wspomagana komputerowo statystyczna analiza wyników badań. Akademicka Oficyna Wyd. EXIT. 2001.
• Dzieżyc J., Nowak L., Panek K. Dekadowe wskaźniki potrzeb opadowych roślin uprawnych w Polsce. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 314, 1987, s. 11–33.
• Dzieżyc H., Panek K., Zmyślony R. Wpływ usłonecznienia, temperatury i opadów oraz interakcji między nimi na plon ziemniaków średnio wczesnych w Polsce. Zesz. Nauk. AR Wrocław,313, 1997, s. 67–82.
• Głuska A. Wpływ ilości i rozkładu opadów w głównych miesiącach wegetacji (VI-IX) na plon ziemniaka w zależności od terminu sadzenia i wczesności odmiany. Biul. Inst. Ziemn, 44,1994, s. 65–82.
• Holden N.M., Brereton A.J. Definition of agroclimatic regions in Ireland using hydro-thermal and crop yield data. Agric. Forest Meteorol., 122, 2004, s. 175–191.
• Kalbarczyk R., Kalbarczyk E. Czasowo-przestrzenna struktura opadów atmosferycznych w okresie wegetacji różnych grup wczesności ziemniaka w Polsce. Acta Agrophysica, 4(3), 2004,s. 687–697.
• Kalbarczyk R. Wpływ opadów atmosferycznych na plonowanie ziemniaka w Polsce. Biul. Nauk., 25(1), 2005, s. 133–145.
• Loon Van C.D. The effect of water stress on potato growth, development and field. Am. Potato J. 58, 1981, s. 51–69.
• Makowiecki J. Ocena zapotrzebowania ziemniaków na opady atmosferyczne metodą modelową. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln. 268, 1986, s. 315–323.
• Nowak L. Wpływ niedoboru i nadmiaru opadów oraz nawadniania na plonowanie roślin okopowych. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 268, 1986, s. 128–144.
• Nowak L. Potrzeby opadowe roślin okopowych. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 343, 1989, s. 27–42.
• Opady atmosferyczne. Wyd. IMGW Warszawa, 1972-1981.
• Przegląd Warunków Agrometeorologicznych. Wyd. COBORU, Słupia Wielka, 1972–2001.
• Rolbiecki S., Wojdyła T., Czekanowski C., Rolbiecki R., Grzelak B. Wpływ deszczowania i dawki azotu na plon, skład chemiczny oraz wartość przechowalniczą bulw ziemniaka odmiany Mors. Annales UMCS, Sec. E, 59, 3, 2004, s. 1389–1395.
• Szwejkowski Z., Dragańska E., Banaszkiewicz B. Niedobory i nadmiary opadów w okresie wegetacji ziemniaka późnego i buraka cukrowego w Polsce północno-wschodniej, w wieloleciu 1971–2000. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 5(14), 2005, s. 315–326.
• Roztropowicz S. Występowanie niedoboru wody w okresie wegetacji ziemniaka w Polsce. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 268, 1986, s. 305–323.
• Tomaszewska T. Wpływ warunków meteorologicznych na plon i zawartość skrobi ziemniaków. Przeg. Geofiz., 3–4, 1972, s. 261–289.