Bilans azotu brutto, jako agrośrodowiskowy wskaźnik zmian intensywności produkcji rolniczej

• Autorzy: Kopinski J.

Warianty tytułu

EN

Gross nitrogen balance as an agri-environmental indicator of the intensity changes in agricultural production

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu przedstawiono zmiany sald i efektywności wykorzystania azotu brutto w Polsce i województwach w latach 2002-2008, na tle zmian intensywności produkcji rolniczej mierzonej poziomem nawożenia azotowego (podstawowego czynnika plonotwórczego) oraz obsady zwierząt inwentarskich (decydującej o poziomie nawożenia naturalnego). Bilanse azotu brutto sporządzono w oparciu o metodykę zaproponowaną przez OECD, jedną z powszechnie uznanych metod oceny strat i przepływu tego składnika w środowisku. W Polsce, w latach 2002-2008, widoczny był wzrastający trend salda azotu brutto, wynikający w znacznym stopniu ze wzrostu intensywności produkcji roślinnej, mierzonej zużyciem azotowych nawozów mineralnych. W ostatnich czterech latach nadwyżka bilansowa azotu wynosi średnio ok. 56 kg N·ha-1 UR, przy wskaźniku efektywności jego wykorzystania na poziomie 55%. Największe nadwyżki bilansowe tego składnika w Polsce (ponad 75 kg N·ha-1), wskazujące na potencjalne zagrożenia środowiskowe, stwierdza się w ostatnich latach w województwach: kujawsko-pomorskim, wielkopolskim i łódzkim. Natomiast najmniejsze, nie przekraczające 30 kg N·ha-1 UR, występują w województwie małopolskim i podkarpackim. Zachodzące w polskim rolnictwie procesy polaryzacji m.in. struktury agrarnej, intensywności produkcji rolniczej, widoczne także w wielkościach regionalnych sald bilansów azotu, wskazują na pogłębienie istniejącego zróżnicowania.

EN

The paper presents changes in the gross nitrogen balance and the efficiency of nitrogen use in Poland and particular provinces in the year 2002-2008 against the changes in the intensity of agricultural production. The level of nitrogen fertilization as a basic yield producing factor and the livestock density decisive in the natural fertilization level were the main measures of intensity changes in agricultural production. The gross nitrogen balances were prepared on the basis of the method suggested by the OECD as one of the commonly accepted methods of losses and flows of that component in the environment. In the years 2002-2008, an increasing tendency of gross nitrogen balance was observed in Poland, which resulted, to a large extent, from growing intensity of plant production measured with the use of mineral nitrogen fertilizers. In the last four years the surplus of nitrogen balance amount, on the average, to 56 kg N·ha-1 AL with the index of efficiency of nitrogen use at the level of 55%. Lately, the highest balance surplus of that nutrient in Poland (over 75 kg N·ha-1) pointing to a potential environmental hazard was observed in the Kujawy-Pomerania, Wielkopolska and Łódź provinces. On the other hand, the least balance which surplus, not exceeding 30 kg N·ha-1 AL are observed in Małopolska and Podkarpackie provinces. Process of polarization taking place in Polish agriculture including the agrarian structure and the intensity of agricultural production also visible in the extent of regional gross nitrogen balances point to the deepening of the existing differentiation.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2010
• Tom: 547
• Opis fizyczny: s.185-191,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kopinski J.

• Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy, ul.Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

Bibliografia

• Duer I., Fotyma M. 1995. Zasady dobrej praktyki rolniczej. Biul. Inf. IUNG, Puławy 2: 3-9.
• Faber A. 2001. Wskaźniki proponowane do badań równowagi rozwoju rolnictwa. Frag. Agronom. 1(69): 31-44.
• Fotyma M., Krasowicz S. 2001. Potencjalna produkcyjność gleb gruntów ornych Polski w ujęciu regionalnym. Pam. Puławski, Puławy 124: 99-108.
• GUS 2002-2008a. Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych. GUS, Warszawa.
• GUS 2002-2008b. Środki produkcji w rolnictwie. GUS, Warszawa.
• GUS 2002-2008c. Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich. GUS, Warszawa.
• Heller J. 2000. Regionalizacja obszarów wiejskich w Polsce. Stud. I Monogr., IERiGŻ: 99 ss.
• Kopiński J. 2007. Bilans azotu brutto dla Polski i województw w latach 2002-2005. Studia i Raporty IUNG-PIB 5: 117-131.
• Kopiński J. 2009. Ocena gospodarstw rolniczych o różnej intensywności produkcji na tle wybranych wskaźników agro-środowiskowych. Rocz. Nauk. SERiA, Warszawa - Olsztyn (w druku).
• Kopiński J. 2005. Regionalne zróżnicowanie bilansu azotu, fosforu i potasu w rolnictwie polskim w latach 1999-2003. Nawozy i Nawożenie, Puławy 2(23): 84-93.
• Kopiński J., Tujaka A. 2009. Bilans azotu i fosforu w rolnictwie polskim. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, IMUZ Falenty (w druku).
• Krasowicz S. 1996. Intensywność organizacji produkcji rolnej w różnych warunkach przyrodniczo-ekonomicznych, w: Niektóre problemy organizacji produkcji rolniczej. IUNG Puławy R(333): 35-62.
• OECD 2006. Environmental Indicators for Agriculture. Public. Service. Paris, vol. 4, chapt. 3.
• Parris K. 2007. Agri-environmental performance in Poland. Recent trends and future outlook an OECD perspective. Polish Society for Agronomy, Poznań: 27 ss.
• Szponar L., Pawlik-Dobrowolski J., Domagała R., Twardy S., Traczyk I. 1996. Bilans azotu, fosforu i potasu w rolnictwie polskim. Aneks - Nadmiar azotu w rolnictwie zagrożeniem zdrowia człowieka. Prace IŻŻ 80: 10-27.

Uwagi

PL

Rekord w opracowaniu