Antropogeniczne przekształcenia pokrywy glebowej w wybranych typach rzeźby młodoglacjalnej na przykładzie gminy Jeżewo

• Autorzy: Bednarek R. , Dabrowski M. , Switoniak M.

Warianty tytułu

EN

Anthropogenic transformations of soil cover in the chosen types of the young glacial relief on the basis of Jezewo district

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Gmina Jeżewo jest przykładem obszaru młodoglacjalnego, którego pokrywa glebowa uległa znacznej antropopresji. Stopień jej antropogenicznych przekształceń określono na podstawie analizy materiałów kartograficznych oraz wyników badań własnych. W obszarach leśnych wtórnie nasadzone monokultury sosnowe doprowadziły do przekształceń gleb rdzawych właściwych w gleby bielicowo-rdzawe. W obszarach rolniczych erozja gleb płowych doprowadziła do wytworzenia gleb płowych zerodowanych, natomiast akumulacja materiału u podnóży stoków do powstania gleb deluwialnych. W obszarach torfowiskowych odwodnienie i melioracje przyczyniły się do zahamowania procesu torfienia i degradacji gleb torfowych w wyniku mineralizacji torfu oraz do ubytku materii organicznej w glebach murszastych występujących na obrzeżach dawnych torfowisk.

EN

The studies aimed at the description of anthropogenic changes of soil cover in young glacial landscapes based on the example of the Jeżewo district area. The degree of this changes was determined by the analysis of cartographic materials and field work. Secondary planted pine monocultures in the forest areas resulted in podzolization of rusty soils and transformed them into podzolized rusty soils. Soil cover of arable areas is under strong influence of anthropogenic denudation. As a result, this process leads to a formation of eroded soils lessives as well as deluvial soils. Land meliorations of peatlands stopped peat accumulation and activated peat soils degradation. Soil drainage affects mineralization and organic matter depletion in mucky soils that occurs at the edge of former peatbogs.

Słowa kluczowe

PL

denudacja antropogeniczna; gmina Jezewo; krajobraz mlodoglacjalny; mapy glebowe; tereny lesne; odwodnienie gleb; pokrywa glebowa; przeksztalcenia antropogeniczne; tereny rolnicze

EN

anthropogenic denudation; Jezewo commune; young glacial landscape; soil map; forest area; soil dewatering; soil cover; anthropogenic transformation; rural area

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2009
• Tom: 540
• Opis fizyczny: s.139-146,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bednarek R.

• Zakład Gleboznawstwa, Instytut Geografii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul.Gagarina 9, 87-100 Toruń

autor

Dabrowski M.

autor

Switoniak M.

Bibliografia

• Andrzejewski L. 2001. Położenie i ogólna charakterystyka środowiska geograficznego, w: Krajobrazy Ziemi Świeckiej. Praca zbiorowa pod red. J. Pająkowskiego. Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły, Świecie: 8-15.
• Bednarek R. 2005. Mapa jako źródło informacji o glebach, w: Badania ekologiczno- gleboznawcze. Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 279-298.
• Bednarek R., Szrejder B. 2004. Struktura pokrywy glebowej zlewni reprezentatywnej Strugi Toruńskiej, w: Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geosystemów w warunkach narastającej antropopresji. Praca zbiorowa pod red. M. Kejny, J. Usckiej. Bibl. Monitor. Środow., Toruń: 243-252.
• Białousz S. 1979. Kartografia i bonitacja gleb, w: Podstawy gleboznawstwa z elementami kartografii i ochrony gleb. Kuźnicki F., Białousz S., Skłodowski P., PWN Warszawa: 315-436.
• Brózdowski J. 2005. Środowisko geograficzno-przyrodnicze gminy Jeżewo, w: Gmina Jeżewo. Praca zbiorowa pod red. E. Brózdowskiej, J. Brózdowskiego, Z. Dąbrowskiego. Urząd Gminy w Jeżewie, PZITS Oddział w Toruniu, Jeżewo: 9-51.
• Dąbrowski Z. 2005. Historia Jeżewa i okolic od końca X wieku do 1772 r., w: Gmina Jeżewo. Praca zbiorowa pod red. E. Brózdowskiej, J. Brózdowskiego, Z. Dąbrowskiego. Urząd Gminy w Jeżewie, PZITS Oddział w Toruniu, Jeżewo: 81-99.
• Drozdowski E. 1979. Środowisko geograficzne regionu świeckiego, w: Dzieje Świecia na Wisłą i jego regionu. Praca zbiorowa pod red. K. Jasińskiego. PWN Warszawa-Poznań-Toruń: 9-62.
• Jankowski M. 2003. Historia rozwoju pokrywy glebowej obszarów wydmowych Kotliny Toruńskiej. Praca doktorska wykonana pod kierunkiem prof. dr hab. R. Bednarek w Zakładzie Gleboznawstwa UMK w Toruniu.
• Koćmit A. 1998. Charakterystyka zmian w morfologii i właściwościach gleb uprawnych spowodowanych erozją wodną w obszarach młodoglacjalnych Pomorza. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 460: 531-557.
• Pietrucień Cz. 1965. Opis geograficzny zlewni rzeki Mątawy. Rocznik Grudziądzki 4: 187-208.
• Prusinkiewicz Z. 1967. Gleby, w: Województwo bydgoskie. Krajobraz, dzieje, kultura, gospodarka. Praca zbiorowa pod red. A. Swinarskiego. PWN, Poznań: 45-53.
• Rząsa S., Owczarzak W., Mocek A. 1999. Problemy odwodnieniowej degradacji gleb uprawnych w rejonach kopalnictwa odkrywkowego na Niżu Środkowopolskim. Wyd. AR w Poznaniu, Poznań: 240-249.
• Sinkiewicz M. 1998. Rozwój denudacji antropogenicznej w środkowej części Polski Północnej. Wyd. UMK Toruń: 38-86.
• Sobieralska R. 1998. Charakterystyka środowiska przyrodniczego, w: Przyroda Ziemi Świeckiej. Praca zbiorowa pod red. J. Pająkowskiego. Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły, Świecie: 4-21.
• Systematyka gleb Polski 1989. Roczn. Glebozn. 40(3/4): 33-103.
• Stasik R., Szafrański Cz. 2005. Zmiany w pokrywie glebowej erodowanych terenów Pojezierza Gnieźnieńskiego. Acta Agrophysica 5(2): 447-454.
• Szrejder B. 1998. Niektóre właściwości i pozycja systematyczna gleb powstałych w wyniku denudacji antropogenicznej w Koniczynce na Wysoczyźnie Chełmińskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 460: 499-511.
• Świtoniak M. 2007. Geneza, systematyka i wartość użytkowa gleb o dwudzielnym uziarnieniu w krajobrazie młodoglacjalnym na przykładzie Pojezierza Chełmińskiego i Brodnickiego. Praca doktorska wykonana pod kierunkiem R. Bednarka w Zakładzie Gleboznawstwa UMK w Toruniu.
• Tobolski K. 2003. Torfowiska na przykładzie Ziemi Świeckiej. Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły, Świecie: 51-144, 188-205.