PL
W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie roślinami będącymi źródłem olejów zawierających specyficzne kwasy tłuszczowe. Oleje te mają coraz większe znaczenie, jako składniki żywności funkcjonalnej oraz preparatów wspierających terapie. Nasiona wiesiołka dwuletniego są bogatym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (zwłaszcza kwasu γ-linolenowego - C18:3), które mają duże znaczenie dietetyczne i farmakologiczne. Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2002-2004 w zróżnicowanych warunkach glebowych: na glebie piaszczystej o niskiej zasobności w składniki pokarmowe i kwaśnym odczynie oraz na glebie pylastej charakteryzującej się dobrą zasobnością w składniki pokarmowe i obojętnym odczynem. Na obydwu glebach zastosowano nawożenie mineralne w następujących ilościach N, P, K (kg∙ha-1): 1). 40 N, 13 P, 66 K; 2). 80 N, 26 P, 132 K; 3). 120 N, 39 P, 199 K. Obiektem kontrolnym były poletka bez nawożenia. Warunki glebowe w dużym stopniu decydowały o plonie nasion - na zasobnej glebie pylastej były prawie 2-krotnie wyższe niż na piaszczystej. Zwiększenie nawożenia jedynie na glebie piaszczystej powodowało istotny wzrost plonów nasion. Zawartość tłuszczu w nasionach wiesiołka wahała się zależnie od nawożenia i warunków glebowych od 17,7% do 21,7%. Na obydwu glebach wzrastające nawożenie mineralne powodowało spadek zawartości tłuszczu, natomiast zanotowano niewielką tendencję wzrostową zawartości kwasu γ-linolenowego. Na glebie pylastej nasiona wiesiołka gromadziły więcej tłuszczu (średnio 20, 7%) niż na glebie ubogiej w składniki pokarmowe piaszczystej (średnio 17,9%). Procentowy udział pozostałych kwasów tłuszczowych w niewielkim stopniu zależał od warunków glebowych i nawożenia mineralnego.
EN
The interests in plants which are the source of oils containing specific fatty acids, have recently increased. These oils are more and more important as components of functional food as well as therapy-supporting agents. Evening primrose seeds are an abundant source of essential unsaturated fatty acids (namely γ-linolenic acid - C18:3), that are of great dietetic and pharmacological importance. The field experiment was carried out under varied soil conditions on sandy soil deficient in nutrients and acidic reaction, as well as on dusty soil characterized by great abundance of nutrients and neutral reaction. Mineral fertilization at the following rates was applied for both soil types: N, P, K (kg∙ha-1): 1). 30 N, 11 P, 50 K; 2). 60 N, 22 P, 100 K; 3). 90 N, 33 P, 150 K. Plots with no mineral fertilization were the control. On average, the yield of seeds in silty soil was twofold higher than in sandy one. Increasing fertilization, however, resulted in a higher seed yield only in sandy soil. Fat content in evening primrose seeds varied depending on the fertilization rate and soil conditions (from 17.7% to 21.7%). In both soil types, an increasing mineral nutrition caused the decrease of fat level, while a slight increasing tendency for γ-linolenic acid content was recorded. Evening primrose seeds accumulated more fat in dusty rather than mineral-deficient soil (20.7% vs. 17.9%). The percentage of other fatty acids slightly depended on the mineral fertilization level and soil conditions.