Zawartość tłuszczu w nasionach i profil kwasów tłuszczowych oleju wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis L.) w zależności od nawożenia mineralnego i warunków glebowych

• Autorzy: Krol B.

Warianty tytułu

EN

Contents of fat in seeds and fatty acid profile in evening primrose (Oenothera biennis L.) oil depending on mineral fertilization and soil conditions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie roślinami będącymi źródłem olejów zawierających specyficzne kwasy tłuszczowe. Oleje te mają coraz większe znaczenie, jako składniki żywności funkcjonalnej oraz preparatów wspierających terapie. Nasiona wiesiołka dwuletniego są bogatym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (zwłaszcza kwasu γ-linolenowego - C18:3), które mają duże znaczenie dietetyczne i farmakologiczne. Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2002-2004 w zróżnicowanych warunkach glebowych: na glebie piaszczystej o niskiej zasobności w składniki pokarmowe i kwaśnym odczynie oraz na glebie pylastej charakteryzującej się dobrą zasobnością w składniki pokarmowe i obojętnym odczynem. Na obydwu glebach zastosowano nawożenie mineralne w następujących ilościach N, P, K (kg∙ha-1): 1). 40 N, 13 P, 66 K; 2). 80 N, 26 P, 132 K; 3). 120 N, 39 P, 199 K. Obiektem kontrolnym były poletka bez nawożenia. Warunki glebowe w dużym stopniu decydowały o plonie nasion - na zasobnej glebie pylastej były prawie 2-krotnie wyższe niż na piaszczystej. Zwiększenie nawożenia jedynie na glebie piaszczystej powodowało istotny wzrost plonów nasion. Zawartość tłuszczu w nasionach wiesiołka wahała się zależnie od nawożenia i warunków glebowych od 17,7% do 21,7%. Na obydwu glebach wzrastające nawożenie mineralne powodowało spadek zawartości tłuszczu, natomiast zanotowano niewielką tendencję wzrostową zawartości kwasu γ-linolenowego. Na glebie pylastej nasiona wiesiołka gromadziły więcej tłuszczu (średnio 20, 7%) niż na glebie ubogiej w składniki pokarmowe piaszczystej (średnio 17,9%). Procentowy udział pozostałych kwasów tłuszczowych w niewielkim stopniu zależał od warunków glebowych i nawożenia mineralnego.

EN

The interests in plants which are the source of oils containing specific fatty acids, have recently increased. These oils are more and more important as components of functional food as well as therapy-supporting agents. Evening primrose seeds are an abundant source of essential unsaturated fatty acids (namely γ-linolenic acid - C18:3), that are of great dietetic and pharmacological importance. The field experiment was carried out under varied soil conditions on sandy soil deficient in nutrients and acidic reaction, as well as on dusty soil characterized by great abundance of nutrients and neutral reaction. Mineral fertilization at the following rates was applied for both soil types: N, P, K (kg∙ha-1): 1). 30 N, 11 P, 50 K; 2). 60 N, 22 P, 100 K; 3). 90 N, 33 P, 150 K. Plots with no mineral fertilization were the control. On average, the yield of seeds in silty soil was twofold higher than in sandy one. Increasing fertilization, however, resulted in a higher seed yield only in sandy soil. Fat content in evening primrose seeds varied depending on the fertilization rate and soil conditions (from 17.7% to 21.7%). In both soil types, an increasing mineral nutrition caused the decrease of fat level, while a slight increasing tendency for γ-linolenic acid content was recorded. Evening primrose seeds accumulated more fat in dusty rather than mineral-deficient soil (20.7% vs. 17.9%). The percentage of other fatty acids slightly depended on the mineral fertilization level and soil conditions.

Słowa kluczowe

PL

kwas alfa-linolenowy; kwasy tluszczowe; nasiona; nawozenie mineralne; Oenothera biennis; olej wiesiolkowy; plony; uprawa roslin; warunki glebowe; wiesiolek dwuletni; zawartosc kwasow tluszczowych; zawartosc tluszczu

EN

alpha-linolenic acid; fatty acid; seed; mineral fertilization; Oenothera biennis; evening primrose oil; yield; plant cultivation; soil condition; evening primrose; fatty acid content; fat content

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2009
• Tom: 542
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.279-287,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Krol B.

• Katedra Roślin Przemysłowych i Leczniczych, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Akademicka 15, 20-950 Lublin

Bibliografia

• AOAC, Official Methods of Analysis of the AOAC 963.22. 2000. Methyl esters of fatty acids in oils and fats. 17th Ed. Arlington-Virginia USA.
• AOAC, Official Methods of Analysis of the AOAC 969.33. 2000. Fatty acids in oils and fats. 17th Ed. Arlington-Virginia USA.
• Grignac P. 1988. La culture de l’onagre. Oleagineux 3: 119-126.
• Itenov K. 1994. Oenothera biennis. Gronviden 145: 1-4.
• Klauze-Wieloch M., Muśnicki Cz. 2004. Wpływ czynników siedliskowo-agrotechnicznych na wybrane cechy niełupek z różnych partii koszyczka u oleistych form słonecznika zwyczajnego. Rośliny Oleiste 25: 423-438.
• Kotecki A., Malarz W., Kozak M., Aniołowski K. 2001. Wpływ nawożenia azotem na skład chemiczny nasion pięciu odmian rzepaku jarego. Rośliny Oleiste XXII: 81-89.
• Lacombe A., Quenot O., Grignac P., Garnier P. 1985. Tentatiwe de production dʼaci- de par la culture de l’onagre (genre Oenothera). Oleagineux 1: 37-40.
• Lamer-Zarawska E., Hojden B. 1989. Badanie olejów niektórych gatunków Oenothera L. Herba Polonica 4: 165-170.
• Levy A., Palevitch D., Ranen C. 1993. Increasing gamma linolenic acid in evening primrose grown under hot temperatures by breeding early cultivars. Acta Horticulturae: Medicinal and Aromatic Plants 330: 219-223.
• Lotti G., Izzo R., Landi M.G. 1978. Influenza del clima e delle concimazion sull’olio di semi di Oenothera biennis L. La Rivista della Societa Italiana di Scienza dell’Alimentazione 7: 361-368.
• Marquard R., Reiner H. 1991. Untersuchungen uber Anbaueignung, Ertragsleistung und Qualitatseigenschaften von Oenothera biennis L. Kali-Briefe. 7-8: 661-667.
• Reiner H., Marquard R. 1988. Untersuchungen uber Anbaueignung und Qualitatseigenschaften von Oenothera biennis L. Fat. Sci. Technol. 4: 135-140.
• Russell G. 1988. Physiological restraints on the economic viability of the evening primrose crop in Eastern Scotland. Crop. Res. 28: 25-33.
• Syokyu N., Nakata N., Ohashi H. 1974a. Cultivation and breeding of Oenothera - plant. V Effect of three essential nutrients on growth, development and coponents in seed of Oenothera biennis. Shoyakugaku Zasshi 28: 168-172.
• Syokyu N., Watanabe I., Ohashi H. 1974b. Cultivation and breeding of Oenothera -
• plant. IV. Effect of Soil Moisture on Growth and Components in Seed of Oenothera biennis. Shoyakugaku Zasshi 28:134-138.
• Toboła P., Muśnicki Cz., Muśnicki B. 1996. Reakcja dwóch odmian słonecznika oleistego o zróżnicowanym genotypie na nawożenie azotem. Rośliny Oleiste XVII: 423-427.
• Toboła P., Muśnicki Cz. 2003. Wpływ wzrastających dawek nawożenia azotem na plonowanie rzepaku jarego. Rośliny Oleiste XXIV: 121-129.
• Wander J.G.N., Versluis H.P. 1991. Field reserch in evening primrose in the Netherlands. Landbouw, Natuurbeheer en Visserij: 1-8.
• Wielebski F., Wójtowicz M. 1998. Reakcje odmian rzepaku ozimego na wzrastające dawki azotu na glebach żytnich w Zielęcinie. Rośliny Oleiste 19: 507-514.
• Wojnowska T., Sienkiewicz St., Wojtas A. 1995. Wpływ wzrastających dawek azotu na plon i skład chemiczny nasion rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste XVI: 181-187.
• Zadernowski R., Budzyński W., Nowak-Polakowska H. 1999. Wpływ nawożenia na skład frakcji lipidowej nasion lnianki (Camelina sativa L. Cr.) i katranu (Crambe abissinica Hochst.). Rośliny Oleiste XX: 503-510.