Przewidywane zmiany klimatyczne a rozwój nawodnień w Polsce

• Autorzy: Labedzki L.

Warianty tytułu

EN

Foreseen climate changes and irrigation development in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zmiany klimatu będą wywierać silny wpływ na rolnictwo. Przeważa pogląd, że w skali ogólnej spodziewane zmiany polegające na globalnym ociepleniu przyniosą korzystne efekty w gospodarce rolnej, bowiem zwiększy się potencjał produkcyjny rolnictwa. W Polsce należy się spodziewać wzrostu temperatury o około 2–4°C. Konsekwencją tego wzrostu będą sezonowe zmiany ilościowe opadów atmosferycznych i natężenie ekstremalnych zjawisk pogodowych. Większość scenariuszy dla Polski nie przewiduje wzrostu sumy opadów w ciągu roku. Można natomiast spodziewać się wzrostu opadów zimowych, a zmniejszenia opadów letnich. Spowoduje to nadmierne uwilgotnienia gleby w okresie wczesnowiosennym i potrzebę odprowadzenia tej wody przez systemy drenarskie oraz przesuszenie gleb w okresie letnim i potrzebę nawodnień. Przewidywany wzrost natężenia i częstotliwości susz może spowodować wzrost deficytów wody w rolnictwie. Susze stają się w ostatnich latach coraz bardziej dokuczliwe, a przesuszenie wielu obszarów jest wyraźne. Jednocześnie dopuszcza się do bardzo głębokiego kryzysu nawodnień w Polsce. W chwili obecnej w Polsce nawodnienia odgrywają znikomą rolę, zarówno w produkcji rolnej, jak i gospodarce wodnej. Są stosowane zaledwie na około 0,5% powierzchni użytków rolnych (łącznie wszystkie rodzaje nawodnień). Możliwe zwiększenie deficytów wody w rolnictwie w wyniku zmian klimatu może utrwalić obecne trendy rozwoju nawodnień. Znaczenie nawodnień w polskim rolnictwie powinno wzrastać wraz z intensyfikacją rolnictwa i negatywnymi skutkami zmian klimatu.

EN

Uncertainties as to how the climate will change and how it will influence the necessities and trends of irrigation development are the serious questions to be answered in the near future. How irrigation and water systems will have to adapt to climate changes is the challenge that planners, designers and O&M services will have to cope with. It is widely accepted that air temperature will increase of 2–4°C in Poland. Changes in total seasonal precipitation or its pattern of variability are both important. There is rather an agreement that total yearly precipitation will not be changed but its pattern in the year will change towards greater amount in winter and less in summer. Moreover, evapotraspiration and crop water demands can increase due to increased temperatures and the extent of the length of growing season. Thus soil moisture can be depleted more quickly during the growing season, while surface runoff and groundwater recharge decreased. Due to climate change and related extreme meteorological and hydrological events (droughts), it is indispensable to review planning principles, design criteria, operating rules, contingency plans and management policies for water infrastructures and to stress the role of irrigation and agricultural water management to control extreme meteorological and hydrological events due to climate change. Nowadays the role of irrigation in agriculture is marginal because of very small irrigated area (0.5% of the total agricultural land area). During the recent years, as well as in the years to come, three main factors will exert an accelerating influence on the development of irrigation: increased frequency and intensity of droughts and long-lasting precipitation-free periods with the high insolation and high air temperatures; the intensification of agricultural production (e.g. in horticulture, orchards, seed crops), being forced by the internal domestic and all- European free-market competition; the necessity of reaching high quality of the majority of agricultural products. To mitigate negative effects of extreme events the appropriate adaptation methods and adaptation strategies should be developed and implemented in existing irrigation and water control systems. Number of technical and organisational actions should be undertaken for the improvement of operation, management, administration and decision making.

Słowa kluczowe

PL

Polska; nawodnienia; rolnictwo; zasoby wodne; zapotrzebowanie na wode; czynniki klimatyczne; zmiany klimatyczne; ocieplenie klimatu; susza

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2009
• Numer: 03
• Opis fizyczny: s.7-18,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Labedzki L.

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy, ul.Glinki 60, 85-194 Bydgoszcz

Bibliografia

• Aerts J.C.J.H, Droogers P. (ed). Climate change in contrasting river basins. Adaptation strategies for water, food and environment. CAB International. 2004.
• Alcamo, J., J.M. Moreno J.M., Nováky B., Hindi M., Corobov R., Devoy R.J.N., Giannakopoulos C., Martin E., Olesn J.E., Shvidenko A. Europe. Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. M.L. Parry, O.F. Canziani, J.P. Palutikof, P.J. van der Linden and C.E. Hanson (eds.), Cambridge University Press, Cambridge, UK, 2007, s. 541–580.
• Blażejczyk K., Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L., Kunert A. Multi-annual fluctuations in precipitation and their hydrological and ecological consequences in regional scale. W: Regional hydrological impacts of climatic change – Hydroclimatic variability. IAHS Publ. 296, 2005, s. 65–70.
• Döll P. Impact of climate change and variability on irrigation requirements: a global perspective. Climatic Change, 54, 2002, s. 269–293.
• EEA. Impacts of Europe's changing climate – 2008 indicator-based assessment. Joint EEA-JRCWHO report. Report No 4/2008. 2008.
• Gruszka J. Efektywność systemów produkcji roślinnej w gospodarstwach rolnych stosujących nawodnienia deszczowniane. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 4, 2b(12), 2004, s. 69–80.
• IPCC. The Fourth Assessment Report of the IPCC (AR4). Intergovernmental Panel on Climate Change. 2007.
• Jankowiak J., Bieńkowski J., Jankowiak S. Współczesne uwarunkowania stosowania nawodnień deszczownianych w rolnictwie. Rocz. AR Pozn. CCCLXXX, Roln. 66, 2006, s. 121–129.
• Jankowiak J., Rzekanowski C. Ekonomiczne efekty nawadniania. W: Nawadnianie roślin. Pr. zbior. Red. S. Karczmarczyk, L. Nowak. PWRiL, 2006, s. 461–479.
• Jaworski J. Oddziaływanie przewidywanych zmian klimatu na parowanie terenowe i inne składniki obiegu wody w zlewni. W: Parowanie w cyklu hydrologicznym zlewni rzecznych. Warszawa: Polskie Towarzystwo Geofizyczne, 2004, s. 422.
• Kundzewicz Z. Scenariusze zmian klimatu. W: Czy Polsce grożą katastrofy klimatyczne?. Komitet Prognoz „Polska 200 Plus”, Polski Komitet Międzynarodowego Programu „Zmiany Globalne Geosfery i biofery” przy Prezydium PAN, Warszawa, 2003, s. 14–31.
• Kundzewicz Z. Projekcje zmian klimatu – ekstrema hydrometeorologiczne. I Polska Konferencja ADAGIO, Poznań 24 kwietnia 2007.
• Łabędzki L. Susze rolnicze - zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. WodaŚrodowisko- Obszary Wiejskie. Rozprawy Naukowe i Monografie, 17, 2006, s. 107.
• Łabędzki L. Irrigation in Poland – current status after reforms in agriculture and future development. Journal Water Land Development, 11, 2007, p. 3–16.
• Łabędzki L., Drupka S. The state, perspectives and problems of irrigation systems in Poland. Proc. 19th Regional Conference of ICID. Brno-Prague, 4–8 June 2001, CD-ROM.
• Mioduszewski W. Uwarunkowania rozwoju melioracji wodnych w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej. Wiad. Mel. Łąk., 2, 2007, s. 51–55.
• Nyc K., Pokładek R. Celowość i kierunki rozwoju melioracji w Polsce. Wiad. Mel. Łąk., 3, 2007, s. 101–105.
• Ochrona Środowiska. Informacje i opracowania statystyczne. Główny Urząd Statystyczny. 2008.
• Olesen J.E., Bindi M. Consequences of climate change for European agricultural productivity, land use and policy. Eur. J. Agron., 16, 2002, s. 239–262.
• Parry M.L. (ed.). Assessment of potential effects and adaptation for climate change in Europe: The Europe ACACIA Project. Jackson Environmental Institute, University of East Anglia, Norwich United Kingdom, 2000, s. 324.
• Randall, D.A., Wood R.A., Bony S., Colman R., Fichefet T., Fyfe J., Kattsov V., Pitman A., Shukla J., Srinivasan J., Stouffer R.J., Sumi A., Taylor K.E. Cilmate models and their evaluation. W: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Solomon, S., D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M.Tignor and H.L. Miller (eds.). Cambridge University Press, Cambridge, UK, New York, USA. 2007.
• Rocznik Statystyczny. Główny Urząd Statystyczny. 2008.
• Rzekanowski C. Perspektywy nawodnień roślin wobec nadchodzących przemian w polskim rolnictwie. Ekologia i Technika, VIII, 3, 2000, s. 83–91.