Toponimy a zasięg występowania drzew na przykładzie rozmieszczenia buka zwyczajnego w Polsce

• Autorzy: Barabach J.

Warianty tytułu

EN

Toponyms and tree range - a case study of European beech distribution in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper presents the inventory of place names (toponyms) connected to European beech (Fagus sylvatica L.). This tree species reaches its eastern distribution limit in Poland and covers around 5.9% of forest area in the country. Due to the fact that its occurrence depends mostly on climatic conditions it is present on the west, north and south, but not in the central and eastern part of Poland. The aim of this study was to compare, using geographic information system (GIS) tools, spatial distribution of toponyms derived from the core ‘buk’ (i.e. beech in Polish) with present occurrence of this tree known from botanical studies, and its natural limits described in the literature. Thanks to National Register of Geographical Names 1314 topographic objects names derived from beech were determined and classified into several groups of origin. Around 38% of phyto−toponyms are names of settlements or their parts. The results of spatial analysis of this objects show great similarity with present day distribution of this species in Poland. As much as 75% of them are located within the area presently covered with Fagus sylvatica (according to European Forest Genetic Resources Program) and around 92% within its range limit. Some regions where the density of phyto−toponyms is quite high and which nowadays are covered by other species than beech were also delimited (e.g. Dalkowskie Hills or Bytów Lakeland). This results suggest that European beech may be the natural representative of local dendroflora, but due to the changes in land cover it was replaced by other species. This hypothesis seems to be confirmed by palaeoecological studies. Huge similarity of distribution of toponyms derived from beech and distribution of this tree known from the literature shows that this method have a great potential as a reliable, simple and cheap proxy in studies on the spatial range of the species.

Słowa kluczowe

PL

toponimia; nazwy miejscowe; Panstwowy Rejestr Nazw Geograficznych; buk zwyczajny; Fagus sylvatica; wystepowanie; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2018
• Tom: 162
• Numer: 08
• Opis fizyczny: s.664-670,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Barabach J.

Bibliografia

• Augustyn M., Kucharzyk S. 2008. Analiza stanu zachowania lasów we wsiach Ustrzyki Górne i Wołosate w świetle dokumentów historycznych. Roczniki Bieszczadzkie 16: 159-178.
• Bok A., Chutkowski J. [red.]. 1994. Encyklopedia Ziemi Głogowskiej, Głogów.
• Bolte A., Czajkowski T., Kompa T. 2007. The north-eastern distribution range of European beech – a review. Forestry 80: 413-429.
• Boratyńska K., Boratyński A. 1990. Systematyka i geograficzne rozmieszczenie. W: Białobok S. [red.]. Nasze drzewa leśne. T. 10. Buk zwyczajny Fagus sylvatica L. PWN, Warszawa – Poznań. 27-73.
• Chmelová R. P., Frajer J., Pavka P., Dzuráková M., Adámek P. 2012. Identification and analysis of areas of historical ponds (Chrudimka River Basin). Acta Universitatis Palackianae Olomucensis – Geographica 43 (2): 117-132.
• Cohen G. M. 2013. The Hellenistic Settlements in the East from Armenia and Mesopotamia to Bactria and India. Vol. 54. Univ. of California Press.
• Conedera M., Vassere S., Neff C., Meurer M., Krebs P. 2007. Using toponymy to reconstruct past land use: a case study of ‘brüsáda’ (burn) in southern Switzerland. Journal of Historical Geography 33 (4): 729-748.
• Dyderski M. K., Paź S., Frelich L. E., Jagodziński A. M. 2017. How much does climate change threaten European forest tree species distributions? Glob Change Biol. 24: 1160-1163. DOI: 10.1111/gcb.13925.
• Gostyńska-Jakuszewka M. 1972. Atlas rozmieszczenia drzew i krzewów w Polsce. 12. PWN, Warszawa – Poznań.
• Kaczor I. 2001. Kult drzew w tradycji mitologicznej i religijnej starożytnych Greków i Rzymian. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 03.
• Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Latałowa M., Ralska-Jasiewiczowa M., Miokt-Szpiganowicz G., Zachowicz J., Nalepka D. 2004. Fagus sylvatica L. – Beech. W: Ralska-Jasiewiczowa M. [red.]. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany Polish Academy of Sciences, Kraków. 95-104.
• Migoń P., Kasprzak M. 2014. Tereny podmokłe na płaskowyżu Gór Stołowych w świetle parametryzacji powierzchni na podstawie topograficznego indeksu wilgotności (TWI). Studia Limnologica et Telmatologica 8 (1): 57-68.
• Olenderek T. 2011. Toponimy na wykorzystywanych w turystyce mapach obszarów leśnych. Studia i Materiały CEPL 28: 28.
• Olenderek T. 2012. Toponimy leśne na wojskowych mapach topograficznych z okresu PRL. Sylwan 156 (12): 923-929.
• Pinna C., Carta L., Deiana V., Camarda I. 2017. Phyto-toponyms of Arbutus unedo L. and their distribution in Sardinia (Italy). PloS one 12 (7), e0181174.
• Różycka I. 1989. Nazwy ‘buk’ (Fagus silvatica), ‘cis’ (Taxus baccata), ‘jawor’ (Acer pseudoplatanus), ‘modrzew’ (Larix polonica) i pochodne w makrotoponimii polskiej, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 20: 53-94.
• Russel T., Cutler C., Walters M. 2018. Ilustrowana encyklopedia „Drzewa Świata”. Universitas, Kraków.
• Szafer W., Zarzycki K. 1972. Szata roślinna Polski. T. II. PWN, Warszawa.
• Tarasiuk S. 1999. Buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.) na obrzeżach zasięgu w Polsce. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa.
• Wang F., Zhang L., Zhang G., Zhang H. 2014. Mapping and spatial analysis of multiethnic toponyms in Yunnan, China. Cartography and Geographic Information Science 41 (1): 86-99. DOI: 10.1080/15230406.2013.831529.