Nowe stanowiska dwulistnika muszego Ophrys insectifera w Tatrzańskim Parku Narodowym

• Autorzy: Binkiewicz B.

Warianty tytułu

EN

New localities of Ophrys insectifera in the Tatra National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dwulistnik muszy Ophrys insectífera L. (syn. Ophrys muscifera Hudson), przedstawiciel rodziny storczykowatych Orchidaceae, jest w Polsce gatunkiem rzadkim, podanym z około 40 stanowisk zgrupowanych na obszarze Wyżyny Miechowskiej, Pienin i Tatr, ponadto znanym z pojedynczych stanowisk na Garbie Wodzisławskim, Polesiu Wołyńskim i w Beskidzie Sądeckim. Rośnie głównie w nasłonecznionych murawach kserotermicznych i naskalnych, rzadziej na wilgotnych łąkach i młakach; wymaga podłoża zasobnego w węglan wapnia. W Tatrzańskim Parku Narodowym dotychczas zlokalizowano 8 stanowisk dwulistnika muszego, a 4 nowe stanowiska odnaleziono na tym obszarze w 2013 roku. Grupują się one w strefie regla dolnego, na nasłonecznionych stromych zboczach zajętych przez naskalne murawy Carici sempervirentis-Festucetum tatrae. Odnalezione populacje liczyły od 1 do 41 osobników generatywnych, łącznie stwierdzono 65 pędów. Zaobserwowano próby kopulacji samców błonkówki Argogorytes mystaceus L. (Hymenoptera: Crabronidae) z kwiatami dwulistnika, o czym nie było dotąd informacji w krajowym piśmiennictwie. Głównym zagrożeniem dla nowo odkrytych stanowisk są postępujące procesy sukcesyjne prowadzące do zarastania muraw.

EN

The Fly Orchid Ophrys insectífera L. (Figs 1, 3) is a rare and protected species in Poland. It occurs in over 40 localities in south Poland: the Nida Basin, Volhynian Polesie, the Beskid Sądecki Mountains, the Pieniny Mountains and the Tatras. It grows on xerothermic and rock grasslands, in thermophilous brushwood, and exceptionally in wet meadows and calcareous fens. During the field studies in 2013, four sites of the species were found in the Tatra National Park: 1 - Suchy Wierch (ATPOL square EG50), 2 - Filipczański Wierch (EG50), 3 - Mały Kopieniec (EG50), 4 - Siwarowe Pańskie (DG59). The Fly Orchid grew on the rock grasslands representing the Carici seinpervirentis-Festucetian tatrae association, at an altitude ranging from 1035 to 1190 m asl. The four populations differed in the number of stems: from 1 (Mały Kopieniec) to 41 (Siwarowe Pańskie). Attempts at the copulation by males Argogorytes mystaceus L. (Hymenoptera: Crabronidae) with flowers of Ophrys insectífera were observed (Fig. 3).The main threat to the newly discovered population is encroachment of shrubs and trees.

Słowa kluczowe

PL

storczykowate; Orchidaceae; gatunki rzadkie; dwulistnik muszy; Ophrys insectifera; wystepowanie; nowe stanowiska; Tatrzanski Park Narodowy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2015
• Tom: 71
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.207-215,rys.,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Binkiewicz B.

• Ogród Botaniczny, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, ul.M.Kopernika 27, 31-501 Kraków

Bibliografia

• Baumann H., Künkele S., Lorenz R. 2010. Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• Bernacki L., Błońska A., Wróbel I. 2014. Dwulistnik muszy Ophrys insectifera L. na siedlisku antropogenicznym w Pienińskim Parku Narodowym. Pieniny - Przyroda i Człowiek 13: 27-32.
• Binkiewicz В., Binkiewicz K. 2011. Interesujące rośliny naczyniowe muraw kserotermicznych w Boczkowicach na Wyżynie Miechowskiej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 67 (5): 433-440.
• Borg-Karlson A., Groth I., Agren L., Kullenberg B. 1993. Form-specific fragances from Ophrys insectifera L. (Orchidaceae) attract species of different pollinator genera. Evidenee of sympatric speciation? Chemoecology 4 (1): 39-45.
• Claessens J., Kleynen J. 2011. The flower of the European orchid. Form and function. Publ. Claessens & Kleynen, Voerendaal.
• Kaźmierczakowa R., Poznańska Z. 1982. Storczykowate rezerwatu Wały na Wyżynie Miechowskiej. Wszechświat 83: 96-100.
• Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. 2014. Ophrys insectifera L. Dwulistnik muszy. W: Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Mirek Z. (red.). Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków: 790-793.
• Kolanowska M., Naumowicz J., Naczk A., Święczkowska E. 2012. Dwulistnik muszy Ophrys insectifera (Orchidaceae) w Pienińskim Parku Narodowym - nowe stanowiska. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 68 (2): 143-145.
• Kullenberg B. 1956. Field experiments with chemical sexual attractants on aculeate Hymenoptera males. Zoologiska Uppsala 31: 253-354.
• Matuszkiewicz W. 2006. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Mirek Z. 1989. Osobliwości florystyczne Siwiańskich Turni w Tatrzańskim Parku Narodowym. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 45 (4): 74-77.
• Mirek Z. 1990. Występowanie dwulistnika muszego Ophrys insectifera w Tatrzańskim Parku Narodowym. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 46 (1): 57-62.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Biodiversity of Poland 1. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków.
• Mirek Z., Stawowczyk K. 2008. Dwulistnik muszy. Ophrys insectifera L. W: Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H. (red.). Czerwona księga Karpat polskich. Rośliny naczyniowe. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków: 474-476.
• Nowak Т., Delimat A. 1997. Stanowiska trzech gatunków storczykowatych w Małych Koryciskach w Tatrzańskim Parku Narodowym. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 53 (3): 72-74.
• Piątek G., Vončina G. 1995. Stanowisko dwulistnika muszego Ophrys insectifera w Tatrach. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 51 (4): 67-68.
• Radwańska-Paryska Z. 1981. Notatki florystyczne z Tatr i Podtatrza. Fragmenta Floristica et Geobotanica 27 (3): 349-357.
• Rozporządzenie 2014. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Dz.U. 2014, poz. 1409.
• Szlachetko D.L. 2001. Flora Polski. Storczyki. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• Walusiak E., Gawryś W. 2007. Nowe stanowisko dwulistnika muszego Ophrys insectifera L. w Tatrzańskim Parku Narodowym. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 63 (5): 103-108.
• Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Red list of the vascular plants in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki К., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.). Red list of plants and fungi in Poland. W. Szafer Insitute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 11-20.