Wpływ zabudowy hydrotechnicznej na równowagę hydrodynamiczną cieków górskich i podgórskich oraz na walory rekreacyjne dolin rzecznych - szanse, zagrożenia, konflikty

• Autorzy: Czoch K. , Kulesza K. , Struzynski A.

Warianty tytułu

EN

Impact of the hydrotechnical infrastructure on the hydrodynamic balance of mountain and highland rivers and it’s influence on the recreational values of river valleys - opportunities, risks, conflicts

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Istotnym elementem rozwoju turystyki wodnej są różnorodne budowle hydrotechniczne (zapory, jazy, zbiorniki wodne, korekcje stopniowe, zapory przeciwrumowiskowe). W rejonie tych obiektów, wykorzystując piętrzenie wody, rozwija się masowa rekreacja wodna. Jej wpływ na ekosystemy wodne oraz przyrodnicze wartości doliny rzek z reguły jest negatywny. Redukcji ulega zarówno stopień bioróżnorodności, jak i walory krajobrazowe. Obok zmieniających naturalny krajobraz budowli hydrotechnicznych powstaje szereg obiektów infrastruktury turystycznej. Dla popularnych i masowych spły wów kajakowych rzeki są często „ujarzmiane” wbrew naturalnym warunkom hydrodynamicznym. Tematem artykułu jest problematyka rozwoju turystyki i rekreacji, związanych z ekosystemami wód powierzchniowych na terenach o wysokich walorach przyrodniczych, w tym na obszarach chronionych. W artykule przeprowadzono analizę negatywnych skutków intensywnego rozwoju turystyki i rekreacji (kajakarstwo, żeglarstwo, wędkarstwo, rekreacja) w dolinach rzek oraz przedstawiono propozycje działań wspierających turystykę przy zachowaniu wartości przyrodniczo-krajobrazowych.

EN

Hydraulic structures (dams, hydraulic steps, reservoirs, cascades) are the indicative in aspect of the water tourism. Water dammed by these objects is used often for recreation purposes. Unfortunately by decreasing of the biodiversity the damming has negative influence for river as well as for river valley ecosystems. It also happens that landscape factors decrease after introducing of the river hydraulic structures. This effect is even stronger when chaotic touristic infrastructure appears. When natural hydrodynamical conditions of the river are not properly discovered even kayaking routes can disturb the fluvial processes. The subject of the paper is to meet the problems appearing after introducing of the tourism and recreation activities to the high valuated or protected areas of rivers and reservoirs. The negative results of them (canoeing, sailing, fishing, recreation) were analyzed for introducing the new ones not diminish but even improve the natural and landscape factors within and around of the open waters.

Słowa kluczowe

PL

tereny gorskie; tereny podgorskie; rzeki gorskie; potoki gorskie; doliny rzeczne; regulacja rzek; budowle hydrotechniczne; rownowaga hydrodynamiczna; walory turystyczne; walory przyrodnicze; walory krajobrazowe

EN

mountain area; submontane area; mountain river; mountain stream; river valley; river regulation; hydrotechnical construction; tourist value; natural value; landscape value

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2013
• Tom: 12
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.29-41,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Czoch K.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział w Krakowie, ul.Piotra Borowego 14, 30-215 Kraków

autor

Kulesza K.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział w Krakowie, ul.Piotra Borowego 14, 30-215 Kraków

autor

Struzynski A.

• Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Bojarski A., Jeleński J., Jelonek M., Litewka T., Wyżga B., Zalewski J., 2005. Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich. Ministerstwo Środowiska Departament Zasobów Wodnych Warszawa.
• Czerniawski R., Domagała J., Pilecka-Rapacz M., Krepski T., 2010. Wpływ małej zapory na zmiany składu ichtiofauny w cieku Sitna w ciągu 9 lat (otulina Drawieńskiego Parku Narodowego). Rocz. Ochr. Śród. (Koszalin) 12, 235-247.
• Czoch K., Kulesza K., Walczykiewicz T., 2010. Renaturyzacja i rewitalizacja rzek i potokówjako element zrównoważonego rozwoju dolin rzecznych. [W:] B. Więzik (red.). Prawne, administracyjne i środowiskowe uwarunkowania zagospodarowania dolin rzecznych. Wyższa Szkoła Administracji Bielsko-Biała
• Czoch K., Kulesza K., Kwiecień M., Szopnicka M., 2012. Zmiany klimatu a ekosystemy wodne i z wodą związane. [W:] Zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi oraz infrastrukturą hydrotechniczną w świetle prognozowanych zmian klimatycznych. Red. W. Majewski i T. Walczykiewicz. IMGW-PIB Warszawa.
• Czoch K., Kulesza K., Wawręty R., 2004. Renaturyzacja rzek. Towarzystwo na rzecz Ziemi Oświęcim.
• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23.10.2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Ramowa Dyrektywa Wodna).
• Fuller I., 2007. River and channel morphology: Technical Report prepared for Horizons Regional Council Measuring and monitoring channel morphology. Geography Programme School of People, Environment & Planning. Report 2007/EXT/773, Massey University.
• Hemik J., 2008. Zarządzanie krajobrazem kulturowym. Pr. Komis. Krajobr. Kultur. 10. Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG Sosnowiec
• Pijanowski J., Hemik J., 2008. Cultural landscape protecting historical cultural landscapes to strengthen regional identities and local economies. Infrastr. Ekol. Ter. Wiejs. 12.
• Radecki-PawlikA., 2011. Hydromorfologia rzek i potoków górskich. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego Kraków.
• StrużyńskiA., Strutyński M., Kulesza K., 2012. Bed stability as parameter describing the hydro- morphological balance of mountain river. [W:] Experimental and Computational Solutions of Hydraulic Problems. Red. P. Rowiński. Springer Berlin Heidelberg, 249-260.
• StrużyńskiA., Wyrębek M., Strutyński M., Kulesza K., 2011. Cross-Section Changes inthe Lower Part of a Mountain River After the Flood in Spring 2010, as Presented by Means of CCHE2D Program, Experimental Methods in Hydraulic Research. GeoPlanet: Earth and Planetary Sciences 1, 287-297.
• Wiatkowski M., Rosik-Dulewska Cz., Wiatkowska B., 2010. Charakterystyka stanu użytkowania małego zbiornika zaporowego Nowaki na Korzkwi. Rocz. Ochr. Śród. (Koszalin) 12, 351-364.