Ostracods from the Purbeckian of Central Poland

• Autorzy: Sztejn J.

Warianty tytułu

PL

Małżoraczki z purbeku Polski Środkowej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The recent stratigraphical and paleontological research in the Jurassic/Cretaceous boundary sequence in central Poland confirmed a validity of the hitherto accepted local ostracod zonation. Six ostracod zones have been compared with the zones distinguished in England, France and Germany. From 51 ostracod species and subspecies recorded in the sequence of superposing marine-brackish and brackish-fresh-water sediments the author describes the following new species and subspecies: Limnocythere biverrucosa, Timiriasevia polonica, Cypridea aleksandrowiensis, C. wandae, C. binodosa polonica, C. dunkeri spinosa, C. granulosa polonica, C. lata polonica, C. obliqua polonica, C. prealta iuvencula and C. tumescens granulosa.

PL

W pracy ukazano zróżnicowanie zespołów małżoraczkowych w purbeku Kujaw (figs. 1—4, tabele 1—2) oraz przedstawiono opisy i ilustracje (pls. 1—8) 4 nowych gatunków (Limnocythere biverrucosa, Timiriasevia polonica, Cypridea aleksandrowiensis, C. wandae) i 7 podgatunków (Cypridea binodosa polonica, C. dunkeri spinosa, C. granulosa polonica, C. lata polonica, C. obliqua polonica, C. prealta iuvencula, C. tumescens granulosa). Dotychczasowe badania zespołów małżoraczków purbeckich były oparte na stosunkowo niewielkiej liczbie gatunków. Znaczne powiększenie kolekcji, które się dokonało w ciągu ostatnich lat, umożliwiło przeprowadzenie rewizji uzyskanych dotąd wyników. Nowe obserwacje pozwoliły utrzymać dotychczasowy, lokalny podział stratygraficzny purbeku na 6 poziomów małżoraczkowych, określonych literami od F do A (por. Bielecka i Sztejn 1966). Na podstawie nowych danych można polskie poziomy małżoraczkowe wiązać z poziomami z Europy zachodniej. Osady purbeku w Polsce są w pełni wykształcone tylko na Kujawach i tylko tam można stwierdzić obecność wszystkich lokalnych poziomów małżoraczkowych. W poziomie F, osady facji purbeckiej tworzyły się w środowisku morskim o okresowo mniejszym lub większym zasoleniu. W poziomie E, w centralnej części zbiornika oberwuje się mikrofaunę środowiska morskiego, a wśród osadów ewaporatowych (we wkładce wapiennej) nieliczne małżoraczki, które najprawdopodobniej reprezentują środowisko hypersalinarne. Ubożenie taksonomiczne i masowy rozwój małżoraczków rodzaju Cypridea świadczą o okresowym wysładzaniu się zbiornika, które powiększało się następnie w poziomie D. W poziomach C i В środowisko stało się brakiczno-słodkowodne, a następnie w poziomie A, przez zwiększenie zasolenia, stało się środowiskiem morsko-brakicznym. Analogicznie do purbeku Anglii (por. Anderson 1985), w polskim purbeku wyróżniono zespoły małżoraczków charakterystyczne dla trzech faz ekologicznych: brakiczno-słodkowodnej fazy C, morsko-brakicznej fazy S oraz hypersalinarnej fazy E. Na Kujawach przeważają małżoraczki fazy S (fig. 2). W polskim purbeku obserwuje się zdecydowaną przewagę małżoraczków nad otwornicami. Stwierdzono tu obecność następujących nadrodzin małżoraczków. Cytheracea, Darwinulacea i Cypridacea. Szczególnie wiele rodzajów należy do Cytheracea. Niektóre małżoraczki, jak Klieana alata Martin, Rhinocypris jurassica (Martin), Cypridea prealta prealta Bielecka i C. lata polonica subsp. n. występują masowo i w kolekcji liczą od około tysiąca do kilku tysięcy skorupek. Inne są reprezentowane zaledwie przez kilka lub kilkanaście egzemplarzy, do nich należą M. (Macrodentina) maculata Malz, M. (Dictyocythere) aff. mediostricta transfuga Malz i Protocytheropteron brodiei (Jones). Otwornice, to nieliczne formy zlepieńcowate. Wśród nich najlepiej jest reprezentowany rodzaj Ammobaculites, wykazujący bardzo dużą tolerancję na zmiany zasolenia w środowisku.

Słowa kluczowe

EN

ostracod; Purbeckian; Central Poland; Poland; Ostracoda; paleontology

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1991
• Tom: 36
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.115-142,fig.,ref.

Twórcy

autor

Sztejn J.

• National Institute of Geology, Rakowiecka 4, 00-950 Warsaw, Poland

Bibliografia

• ANDERSON, F. W., BAZLEY, R. A. B. and SHERPHARD-THORN, E. R. 1967.V. The sedimentary and faunal sequence of the Wadhurst Clay (Wealdon) in boreholes at Wadhurst Park, Sussex. — Bull. Geol. Surv. Great Britain, 27, 171—235.
• ANDERSON, F. W. 1971. The Ostracods. In: Anderson, F. W. and Bazley, R. A. B. The Purbeck Beds of the Weald (England). — Bull. Geol. Surv. Great Britain, 34, 27—138.
• ANDERSON, F. W. 1985. Ostracod faunas in the Purbeck and Wealden of England. — J. Micropal., 4, 1—67.
• BIELECKA, W. 1975. Foraminifera and brackish Ostracoda from the Portlandian of Polish Lowlands. — Acta Palaeont. Polonica, 20, 295—393.
• BIELECKA, W. and SZTEJN, J. 1966. Stratygrafia warstw przejściowych między jurą a kredą na podstawie mikrofauny. — Kwart. Geol., 10, 96—113.
• BRENNER, P. 1976. Ostracoden und Charophyten des spanischen Wealden (Systematik, Ökologie, Stratigraphie, Paläogeographie). — Paläeontographica A, 152, 113—201.
• COLIN, J. P. 1988. Ostracode assemblages in Mesozoic nonmarine deposits. In: Carbonel, P., Colin, J. J., Danielopol, D. L., Löfler, H. and Neustrueva, I., Paleoecology of limnic Ostracodes: a review of some major topics. — Palaeogeogr., Palaeoclimatol., Palaeoecol., 62, 443—449.
• COLIN, J. P. and OERTLI, H. J. 1985. Purbeckien In: Oertli, H. J., Atlas des Ostracodes de France. — Buli. Centr. Rech. Explor.-Prod. Elf-Aquitaine, 9, 147—159.
• DĄBROWSKA, Z. 1959. Wyniki wiercenia oporowego Pagórki IG 1. — Przegl. Geol., 6, 278—279.
• DĄBROWSKA, Z. 1964. W sprawie terminologii stratygraficznej najwyższego malmu w Polsce (English summary). — Kwart. Geol., 8, 3, 619—623.
• DEMBOWSKA, J. 1964. Wyniki czterech wierceń w okolicy Kcyni. — Biul. IG, 175, 7—86.
• HARTMAN, G. and PURI, H. S. 1974. Summary of neontological and paleontological classification of Ostracoda. — Mitt. Hamburg Zool. Muz. Inst., 70, 7—73.
• HOEDEMAKER, PH. J. 1987. Correlation possibilities around the Jurassic/Cretaceous boundary. — Scripta Geol., 84, 1—55.
• KILENYI, T. I. and ALLEN, N. W. 1968. Marine brackish bands and their microfauna from the lower part of the Weald Clay of Surrney and Sussex. — Paleontology, 11, 141—162.
• MAMCZAR, J. 1986. Palinostratygrafia najwyższej jury i kredy dolnej na Niżu Polskim. — Prace Inst. Geol., 116, 1—53.
• MAREK, S. 1967. Infrawalanżyn Kujaw. In: Z badań stratygraficzno-paleontologicznych w Polsce. — Biul. Inst. Geol., 200, 133—229.
• MAREK, S. 1984. The questions of the Jurassic-Cretaceous boundary in marginal zone of the East-European Platform. — Przegl. Geol., 5, 248—252.
• MAREK, S. 1988. Paleomiąższości, litofacje i paleotektonika epikontynentalnej kredy dolnej w Polsce. — Kwart. Geol., 32, 157—174.
• MAREK, S., BIELECKA, W. and SZTEJN, J. 1969. Górny portland (wołg) i berias (riazań) na Niżu Polskim. — Kwart. Geol., 13, 566—580.
• MAREK, S., BIELECKA, W. and SZTEJN, J. 1971. Principles of the upper Portlandian and Berriasian stratigraphy in connection with stratigraphy of the odjacent basins. Coll. Jurassique, Luxemburg, 1967 — Mém. B.R.G.M., 75, 320—332.
• MAREK, S., RAJSKA, M. and SZTEJN, J. 1989. Stratigraphy of the Jurassic/Cretaceous passage beds in Central Poland (Kujawy). — Bull. Acad. Sci. Pol. Ser. Earth., 37, 131—141.
• MAREK, S., RAJSKA, M. and SZTEJN, J. 1990. Nowe dane na temat stratygrafii pogranicza jury i kredy w Polsce Centralnej (Kujawy). — Kwart. Geol., 32, 209—221.
• MARTIN, G. P. R. 1940. Ostracoden des norddeutschen Purbeck und Wealden. — Senckenbergiana, 22, 275—361.
• MORTER, A. A. 1984. Purbeck-Wealden beds mollusca and their relationship to ostracod biostratigraphy, stratigraphical correlation and palaeoecology in the Weald and adjacent areas. — Proc. Geol. Assoc., 95, 217—234.
• NEALE, H. J. 1984. The Ostracoda and Uniformitarianism. II. The earlier record: Cretaceous to Cambrian. — Proc. York. Geol. Soc., 44, 443—478.
• OERTLI, H. J. 1963. Fossile Ostracoden als Milieuindikatoren. — Forts-chr. Geol. Rheinld. Westf., 10, 53—66.
• WOLBURG, I. In: Wick, W. and Wolburg, J. Die leitenden Ostracoden des nordwestdeutschen Wealden, Leitfossilien der Micropaläontologie, 204—224. Berlin.