Układ i liczba tarczek zanozdrzowych jako cecha taksonomiczna jaszczurki zwinki Lacerta agilis i jaszczurki żyworodnej Zootoca vivipara

• Autorzy: Dudek K. , Sajkowska Z. , Gawalek M. , Ekner-Grzyb A.

Warianty tytułu

EN

Pattern and the number of postnasal shields as a taxonomic trait of sand lizard Lacerta agilis and common lizard Zootoca vivipara

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Powszechnie wykorzystywaną cechą do rozróżniania jaszczurek z rodziny Lacertidae żyjących w Polsce - jaszczurki zwinki Lacerta agilis i jaszczurki żyworodnej Zootoca vivipara - jest liczba i układ tarczek zanozdrzowych. Cechę tę wymieniają niemal wszyscy autorzy kluczy i atlasów płazów i gadów Polski, mimo że już od dawna wiadomo o występujących odchyleniach od normalnego układu tej cechy. W przeprowadzonych badaniach wykazano, że omawiana cecha charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością zarówno w przypadku jaszczurki zwinki, jak i jaszczurki żyworodnej. Tak częste występowanie nietypowych układów i liczby tarczek zanozdrzowych nie powinno kwalifikować tej cechy jako charakterystycznej i taksonomicznej, ponieważ może to być przyczyną wielu błędnych oznaczeń osobników do gatunku

EN

Differentiation between the two species of lizards from the family Lacertidae occurring in Poland - the sand lizard Lacerta agilis and the common (or viviparous) lizard Zootoca vivipara - is often difficult for the laymen. In popular books and reptile species identification keys, a simple method of species identification is presented. This method is based on the determination of the number and arrangement of shields located behind the nasal aperture of lizards. The method is commonly recommended although it has long been known that the pattern of shields varies. The research presented in this paper show that deviations from this characteristic are common in Polish populations of lizards. Every third individual has a different pattern of shields compared to the typical one. Therefore, the number and arrangement of shields behind the nasal aperture should not be regarded as taxonomic features. Application of this method may lead to many mistakes in species identification

Słowa kluczowe

PL

gady; jaszczurka zwinka; Lacerta agilis; jaszczurka zyworodna; Lacerta vivipara; cechy morfologiczne; tarczki zanozdrzowe; zroznicowanie morfologiczne; cechy taksonomiczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2014
• Tom: 70
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.83-87,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Dudek K.

• Zakład Zoologii, Instytut Zoologii, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Wojska Polskiego 71 C, 60-625 Poznań

autor

Sajkowska Z.

• Wydziałowa Pracownia Dydaktyki Biologii i Przyrody, Wydział Biologii, Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul.Umultowska 89, 61-614 Poznań

autor

Gawalek M.

• Laboratorium Neurobiologii, Instytut Zoologii, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Wojska Polskiego 71 C, 60-625 Poznań

autor

Ekner-Grzyb A.

• Zakład Ekologii Behawioralnej, Instytut Biologii Środowiska, Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul.Umultowska 89, 61-614 Poznań

Bibliografia

• Arnold E.N. 2002. Reptiles and Amphibians of Europe. Princeton Field Guides. Princeton University Press.
• Arribas O.). 2009. Morphological variability of the Cantabro-Pyrenean populations of Zootoca vivipara (Jacquin, 1787) with description of a new subspecies (Squamata: Sauria: Lacertidae). Herpetozoa 21 (3/4): 123-146.
• Berger L. 2000. Płazy i gady Polski. Klucz do oznaczania. Wyd. PWN, Warszawa.
• Böhme W. 1984. Handbuch der Reptilien und Amphibien Europas. 2/1, Echsen II (Lacerta). Wiesbaden.
• Ekner A., Majlath I., Majlathova V., EIromada M„ Bona M., Antczak M., Bogaczyk M., Tryjanowski P. 2008. Densities and morphology of two co-existing lizard species (Lacerta agilis and Zootoca vivipara) in extensively used farmland in Poland. Folia Biol. 56: 165-171.
• Ekner A., Dudek K., Sajkowska Z., Majlathova V., Majlath I., Tryjanowski P. 2011a. Anaplasmataceae and Borrelia burgendorferi sensu lato in the sand lizard Lacerta agilis and co-infection of these bacteria in hosted Ixodes ricinus ticks. Parasites & Vectors 4:182.
• Ekner A., Sajkowska Z., Dudek K., Tryjanowski P. 2011b. Medical cautery units as a permanent and non-invasive method of marking lizards. Acta Herpetol. 6: 229-236.
• Ekner-Grzyb A., Sajkowska Z., Dudek K., Gawalek M., Skórka R, Tryjanowski P. 2013. Locomotor performance of sand lizards (Lacerta agilis): effects of predatory pressure and parasite load. Acta Ethol. doi.10.1007/sl0211-013-0148-2.
• Herczek A., Gorczyca J. 2004. Płazy i gady Polski. Wyd. Kubajak, Krzeszowice.
• Juszczyk W. 1987. Płazy i gady krajowe. PWN, Warszawa.
• Kaliontzopoulou A., Carretero M., Llorente G. 2005. Differences in the pholidotic patterns of Podarcis bocagei and P. carbonelli and their implications for species determination. Rev. Esp. Herp. 19: 71-86.
• Klimaszewski K. 2013. Płazy i gady. Multico, Warszawa.
• Ljubisavljevié K., Jovié D., Dżukić G. 2010. Morphological variation of the common lizard (Zootoca vivipara Jacquin, 1787) in the Central Balkan. Arch. Biol. Sci. Belgrade. 62: 791-799.
• Majlath L, Smajda B., Kundrat M. 1997. Biometric analysis of morphological traits in sand lizard (Lacerta agilis) from East Slovakia. Folia Zool. 46: 253-262.
• Smajda B., Majlath I. 1999. Variability of some morphological traits of the common lizard (Lacerta vivipara) in Slovakia. Biologia 54: 585-589.
• Szyndlar Z. 2003. Klucz do oznaczania gadów Polski. W: Głowaciński Z., Rafmski J. (red.). Atlas płazów i gadów Polski. Status - rozmieszczenie - ochrona. GIOŚ, Warszawa: 137-144.
• Tuniyev S., Tuniyev B. 2008. Intraspecific variation of the Sand lizard (Lacerta agilis) from the Western Caucasus and Description of a New Subspecies Lacerta agilis mzymtensis ssp. nov. (Reptilia: Sauria). Russ. J. Herpetol. 15: 55-66.
• Voipio P. 1992. On pileus anomalies in the common lizard Lacerta vivipara in Finland. A morphogenetic problem revisited. Ann. Zool. Fenn. 28: 83-94.