Formy specjacyjne fosforu w wodach powierzchniowych w zlewni Jeziora Gorzuchowskiego

• Autorzy: Kanclerz J. , Wiatrowska K. , Adamska A.

Warianty tytułu

EN

Phosphorous concentration in surface water of Gorzuchowskie Lake catchment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki sezonowych zmian stężeń ortofosforanów (V) w zlewni Jeziora Gorzuchowskiego w latach hydrologicznych 2005–2006. W celu określenia potencjalnego ryzyka transportu fosforanów ze źródeł rolniczych opracowano numeryczny model terenu, mapę zagrożenia erozją wodną powierzchniową oraz opisano i zanalizowano pokrywę glebową zlewni. Próbki wód do badań pobierano raz w miesiącu w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych na rzece Małej Wełnie, powyżej i poniżej Jeziora Gorzuchowskiego, oraz z samego jeziora. Określano temperaturę, pH oraz stężenia O2, Ca2+, Mg2+, Cl-, SO4 2-, PO4 3- i mineralnych form azotu. Analizę specjacyjną przeprowadzono za pomocą programu Visual Minteq, bazującego na najnowszych stałych reakcji chemicznych. Na podstawie wielkości stężeń fosforanów (V) stan ekologiczny wód rzeki Małej Wełny (ppk Kłecko i Zakrzewo) określono jako poniżej dobrego. Dominującą formą fosforanów (V) w wodach zlewni był aniony HPO4 2-, co związane było z odczynem badanych wód. Warunki środowiska panujące w okresie badawczym, z wyjątkiem maja i czerwca, sprzyjały wytrącaniu hydroksyapatytu i akumulacji fosforu w osadach dennych.

EN

This paper presents seasonal changes of phosphate concentration in Gorzuchowskie lake catchment during the hydrological years 2005–2006. Water samples were collected once every month in two control points, above and below Gorzuchowskie Lake, and one from lake. Phosphorous speciation was done by Visual Minteq programme, basing on chemical equilibrium constants. To evaluate potential risk of phosphate transport from agriculture sources digital elevation model, a map of potential surface runoff and analysis of soil cover were done. Based on of phosphate concentration water quality of the Mała Wełna River (control point Kłecko and Zakrzewo) was classified as below good. Results obtained showed that phosphate occurs mainly as HPO42- anions. Ambient conditions prevailing during the analysed period favoured precipitation of P in the form of hydroxylapatite and its accumulation in bottom sediments. Only in May and June phosphate concentration in water was so low that release of phosphorus from sediment was observed.

Słowa kluczowe

PL

Jezioro Gorzuchowskie; wody powierzchniowe; zlewnie jeziorne; fosforany; specjacja; hydrologia; stezenie fosforanow

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2015
• Numer: 22
• Opis fizyczny: s.10-17,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kanclerz J.

• Instytut Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Piątkowska 94, 60-649 Poznań

autor

Wiatrowska K.

• Katedra Gleboznawstwa i Rekultywacji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Piątkowska 94, 60-649 Poznań

autor

Adamska A.

• Instytut Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Piątkowska 94, 60-649 Poznań

Bibliografia

• Avilès A., Rodero J., Amores V., de Vicente I., Rodrígez M. I., Niell F.X., 2006. Factors controlling phosphorus speciation in a Mediterranean basin (River Guadalfeo, Spain). Journal of Hydrology, 331(3-4): 396-408.
• Bryan S.E., Tipping E., Hamilton-Taylor J., 2002. Comparison of measured and modeled copper binding by natural organic matter in freshwaters. Comparative Biochemistry and Physiology, C: Toxicology & Pharmacology, 133: 37-49.
• Czarnecka H. (red.), 2005. Atlas podziału hydrograficznego Polski. cz. I i II. IMGW Warszawa.
• Gustafsson J.P., 2005. Visual MINTEQ, ver 2.32. Royal Institute of Technology, Sztokholm, Szwecja, /http://hem.bredband. net/b108693S. (data dostępu 11.01.2016 r.)
• Håkanson L., Jansson. M., 1983. Principles of lake sedimentology. Springer-Verlag, ss. 316-320.
• IUNG w Puławach: Monitoring chemizmu gleb ornych w latach 2010-2012. http://www. gios.gov.pl/chemizm_gleb (data dostępu 11.01.2016 r.)
• Jadczyzszyn J., Mroczkowski W., Gosek S., 2014. Erozyjne straty fosforu w doświadczeniu modelowym. Inżynieria i Ochrona Środowiska, 17(1): 89-103.
• Jańczak J. (red.), 1996. Atlas jezior Polski. tom I. Bogucki Wydawnictwo Naukowe Poznań.
• Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., 1999. Ochrona gruntów przed erozją. Poradnik dla władz administracyjnych i samorządowych oraz służb doradczych i użytkowników gruntów. Wydawnictwo IUNG-Puławy.
• Kanclerz J., 2011. Wpływ jeziora Gorzuchowskiego na jakość wód rzeki Małej Wełny. Nauka Przyroda Technologie, 5(5), #82.
• Kondracki J., 2009. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, 468 ss.
• Kozłowski M., Komisarek J., Wiatrowska K., 2012. Specjacja wybranych składników rozpuszczonych w wodach gruntowych układu katenalnego na Pojezierzu Poznańskim. Rocznik Ochrony Środowiska, 14: 607-622.
• Krygowski B., 1975. Warunki geomorfologiczne. W: Zaplecze wodne Poznania; Żurawski M., UAM, Poznań.
• Lipiński W., 2005. Zasobność gleb w fosfor przyswajalny. Nawozy i Nawożenie, 2(23): 49-54.
• Mikołajczak M., Pułyk M., Szeremietiew M., Tybiszewska E., 1998. Stan czystości wód powierzchniowych w zlewni rzeki Małej Wełny. WIOŚ, Poznań.
• Mocek A., Drzymała S., Maszner P., 1997. Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo AR Poznań.
• Olszewska M., 2005. Wpływ niedoboru magnezu na wskaźniki wymiany gazowej, indeks zieloności liści (SPAD) i plonowania Lolium perenne i Dactylis glomerata. Łąkarstwo w Polsce, 8: 141-148.
• PN-C-04576-08:1982. Polska Norma 1994. Woda i ścieki – Badania zawartości związków azotu – Oznaczanie azotu azotanowego metoda kolorymetryczna z salicylanem sodowym.
• PN-EN 1899-2:2002P. Polska Norma. 2002. Jakość wody – Oznaczanie biochemicznego zapotrzebowania tlenu po n dniach (BZTn) – Część 2: Metoda do próbek nierozcieńczonych.
• PN-EN 25813:1997P. Polska Norma.1997. Jakość wody – oznaczanie tlenu rozpuszczonego – metoda jodometryczna.
• PN-EN 26777:1999. Polska Norma. 1999. Jakość wody – Oznaczanie azotynów – Metoda absorpcyjnej spektrometrii cząsteczkowej.
• PN-EN ISO 10523. Polska Norma.2012. Jakość wody – oznaczanie pH.
• PN-EN ISO 6878:2006. Polska Norma. 2006. Jakość wody – Oznaczanie fosforu – Metoda spektrometryczna z molibdenianem amonu.
• PN-ISO 6060:2006P. Polska Norma. 2006. Jakość wody – Oznaczanie chemicznego zapotrzebowania tlenu.
• PN-ISO 7150-1:2002. Polska Norma. 2002. Jakość wody – Oznaczanie azotu amonowego – Część 1: Manualna metoda spektrometryczna.
• PN-ISO 9280:2002. Polska Norma. 2002. Jakość wody – Oznaczanie siarczanów(VI) – Metoda grawimetryczna z chlorkiem baru.
• PN-ISO 9297:1994. Polska Norma. 1994. Jakość wody – Oznaczanie chlorków – Metoda miareczkowania azotanem srebra w obecności chromianu jako wskaźnika (Metoda Mohra).
• PN-R-04023:1996. Polska Norma. 1996. Analiza chemiczno-rolnicza gleby – Oznaczanie zawartości przyswajalnego fosforu w glebach mineralnych.
• Reddy K.R., Kadlec R.H., Flaig E., Gale P.M., 1999. Phosphorus retention in streams and wetlands: a review. Critical Reviews in Environmental Science and Technology, 29: 83-146.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych, Dz. U. poz. 1482.
• Skwierawski A., Sobczyńska-Wójcik K., Rafałowska M., 2008. Phosphorus runoff from small agricultural catchments under different land use intensity. Journal of Elementology, 13(4): 637-646.
• Stumm W., Baccimi P., 1978. Man-made chemical perturbation of lakes, ss. 91-126, W: Lakes – chemistry, geology, physics; Lerman A., Springer New York.
• Tunney H., Carton O., O’Donnell T., Fanning A., 1998. Phosphorus loss from soil to water. End of project report ARMIS 4022.