Czy można być stulatkiem bez Alzheimera?

• Autorzy: Szostak-Wegierek D.

Warianty tytułu

EN

Is it possible to be a centenarian without Alzheimer's disease?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Coraz więcej jest dowodów na to, że sposób żywienia może wpływać na ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych związanych z wiekiem, demencji oraz choroby Alzheimera. Do czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia tych stanów należą: duże spożycie tłuszczu, zwłaszcza nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans, sacharozy, dodanej fruktozy, nadmierne spożycie alkoholu oraz otyłość. Z kolei wśród składników odżywczych, którym przypisuje się działanie ochronne wymieniane są: kwasy tłuszczowe wielonienasycone n-3, zwłaszcza dokozaheksaenowy i eikozapentaenowy, foliany, witaminy B₁₂ i B₆, antyoksydanty, takie jak witamina E, C, selen oraz flawonoidy, a ponadto także witamina D oraz wapń. Wielu autorów wykazywało korzystne działanie regularnego spożywania ryb, warzyw, owoców, oliwy z oliwek, orzechów, produktów zbożowych i kawy. Istotne też jest kontrolowanie spożycia energii. Dużą wagę przywiązuje się do stosowania modelu żywienia odpowiadającego zasadom zdrowej diety. W szeregu badań przekrojowych, prospektywnych i randomizowanych badań klinicznych wykazano, że przestrzeganie diety zbliżonej do śródziemnomorskiej lub diety DASH w istotny sposób zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych oraz choroby Alzheimera. Wyniki przeprowadzonej meta analizy wskazują, że osoby będące w najwyższym tercylu punktacji zgodności z dietą śródziemnomorską, w porównaniu z najniższym tercylem, miały o 33% niższe ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych i choroby Alzheimera. Duże znaczenie ma także unikanie niedożywienia oraz regularna aktywność fizyczna.

EN

There is a growing body of evidence that nutritional practices may influence the risk of age-related cognitive functions decline, dementia and Alzheimer’s disease. Among factors which increase the risk of these pathologies there are: high intake of fat, especially of saturated fatty acids and trans isomers of fatty acids, sucrose, added fructose, alcohol and also obesity. By contrast, nutrients that exhibit protective activity are as follows: n-3 polyunsaturated fatty acids, especially docosahexaenoic and eicosapentaenoic acids, folate, vitamins B₁₂ and B₆, antioxidants, such as vitamin E, C, selenium and flavonoids, and also vitamin D and calcium. Many authors demonstrated beneficial effects of regular consumption of fish vegetable, fruit, olive oil, nuts, cereals and coffee. Control of energy intake is also of importance. Many authors attach great importance to models of nutrition that are in line with the principles of healthy diet. In a number of cross-sectional, prospective and randomised clinical studies it was shown that observing diets similar to the Mediterranean or DASH diets may substantially decrease the risk of cognitive impairment and Alzheimer’s disease. In a meta-analysis it was shown that subjects from the highest tertile of Mediterranean diet score, in comparison with the lowest tertile, had a 33% lower risk of cognitive impairment and Alzheimer’s disease. Avoiding of malnutrition and regular physical activity are also of importance.

Słowa kluczowe

PL

zywienie czlowieka; choroby czlowieka; starzenie sie czlowieka; choroba Alzheimera; profilaktyka; zalecenia zywieniowe; witaminy; aktywnosc fizyczna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 2018
• Tom: 45
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.100-108,bibliogr.

Twórcy

autor

Szostak-Wegierek D.

• Zakład Dietetyki Klinicznej, Wydział Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul.Erazma Ciołka 27, 01-445 Warszawa

Bibliografia

• 1. Profenno L. A., Porsteinsson A. P., Faraone S. V.: Meta-analysis of Alzheimer’s disease risk with obesity, diabetes, and related disorders. Biol. Psychiatry 2010, 67, 505 - 12.
• 2. Mattson M. P.: Energy Intake and Exercise as Determinants of Brain Health and Vulnerability to Injury and Disease. Cell Metab., 2012, 16, 706 - 722.
• 3. Johnson R. W.: Feeding the beast: Can microglia in the senescent brain be regulated by diet? Brain Behav. Immun., 2015, 43, 1 - 8.
• 4. O’Brien P. D., Hinder L. M., Callaghan B. C., et al.: Neurological consequences of obesity. Lancet Neurol., 2017, 6, 465 - 477.
• 5. Colman R. J., Anderson R. M., Johnson S. C., et al.: Caloric restriction delays disease onset and mortality in rhesus monkeys. Science 2009, 325, 201 - 204.
• 6. Volkert D., Chourdakis M., Faxen-Irving G., et al.: ESPEN guidelines on nutrition in dementia. Clin. Nutr., 2015, 34, 1052 - 73.
• 7. Morris M. C., Tangney C. C.: Dietary fat composition and dementia risk. Neurobiol. Aging, 2014, 35 Suppl. 2, S59 - S64.
• 8. Martin A. A., Davidson T. L.: Human Cognitive Function and the Obesogenic Environment. Physiol. Behav., 2014, 136, 185 - 193.
• 9. Barnard N. D., Bush A. I., Ceccarelli A., et al.: Dietary and lifestyle guidelines for the prevention of Alzheimer’s disease. Neurobiol. Aging 2014, 5 Suppl 2, S74 - 8.
• 10. Lakhan S. E., Kirchgessner A.: The emerging role of dietary fructose in obesity and cognitive decline. Nutr. J., 2013, 12, 114.
• 11. Philippou E., Constantinou M.: The influence of glycemic index on cognitive functioning: a systematic review of the evidence. Adv. Nutr., 2014, 5,119 - 30.
• 12. Cardoso B. R., Cominetti C., Cozzolino S. M. Importance and management of micronutrient deficiencies in patients with Alzheimer’s disease. Clin. Interv. Aging 2013, 8, 531 - 42.
• 13. Beydoun M. A., Beydoun H. A., Gamaldo A. A., et al.: Epidemiologic studies of modifiable factors associated with cognition and dementia: systematic review and meta-analysis. BMC Public Health 2014, 14, 643.
• 14. Mohajeri M. H., Troesch B., Weber P.: Inadequate supply of vitamins and DHA in the elderly: implications for brain aging and Alzheimer-type dementia. Nutrition 2015, 31, 261 - 75.
• 15. Cederholm T., Salem N. Jr., Palmblad J.: to-3 fatty acids in the prevention of cognitive decline in humans. Adv. Nutr., 2013, 4, 672 - 6.
• 16. Smith P. J., Blumenthal J. A.: Dietary Factors and Cognitive Decline. J. Prev. Alzheimers Dis., 2016, 3, 53 - 64.
• 17. Mitchell E. S., Conus N., Kaput J.: B vitamin polymorphisms and behavior: Evidence of associations with neurodevelopment, depression, schizophrenia, bipolar disorder and cognitive decline. Neurosc. and Biobehav. Rev., 2014, 47, 307 - 320.
• 18. Meeusen R.: Exercise, Nutrition and the Brain. Sports Med., 2014, 44 (Suppl. 1), S47 - S56.
• 19. Pribis P., Shukitt-Hale B.: Cognition: the new frontier for nuts and berries. Am. J. Clin. Nutr., 2014, 100 (Suppl.), 347S - 52S.
• 20. Psaltopoulou T., Sergentanis T. N., Panagiotakos D. B., et al.: Mediterranean diet, stroke, cognitive impairment, and depression: A meta-analysis. Ann. Neurol., 2013, 74, 580 - 91.
• 21. Singh B., Parsaik A. K., Mielke M. M., et al.: Association of Mediterranean diet with mild cognitive impairment and Alzheimer’s disease: a systematic review and meta-analysis. J. Alzheimers Dis., 2014, 39, 271 - 82.
• 22. Martinez-Lapiscina E. H., Clavero R, Toledo E., et al.: Mediterranean diet improves cognition: the PREDIMED-NAVARRA randomised trial. J, Neurol, Neurosurg, Psych., 2013, 84, 1318 - 25. 23. Smith P. J., Blumenthal J. A., Babyak M. A., et al.: Effects of the dietary approaches to stop hypertension diet, exercise, and caloric restriction on neurocognition in overweight adults with high blood pressure. Hypertension 2010, 55, 1331 - 8.
• 24. Tangney C. C., Li H., Wang Y., et al.: Relation of DASH- and Mediterranean-like dietary patterns to cognitive decline in older persons. Neurology 2014, 83, 1410 - 6.
• 25. Berendsen A. M., Kang J. H., Feskens E. J. M., et al.: Association of Long-Term Adherence to the MIND Diet with Cognitive Function and Cognitive Decline in American Women. J. Nutr. Health Aging 2018, 22, 222 - 229.
• 26. Volkert D., Chourdakis M., Faxen-Irving G., et al.: ESPEN guidelines on nutrition in dementia. Clin. Nutr., 2015, 34, 1052 - 73.
• 27. Brini S., Sohrabi H. R., Peiffer J. J., et al.: Physical Activity in Preventing Alzheimer’s Disease and Cognitive Decline: A Narrative Review. Sports Med., 2018, 48, 29 - 44.