Analiza przeobrażeń koryt rzecznych w długim okresie czasu na przykładzie wybranych dopływów Górnej Wisły

• Autorzy: Lapuszek M.

Warianty tytułu

EN

Analysis of long-term riverbeds transformation: case study of the tributaries of the Upper Vistula river

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dokonano analizy zmienności położenia dna koryt rzecznych w czasie w wybranych trzech profilach wodowskazowych: w Stróży na Rabie oraz w Żywcu i Oświęcimiu na Sole, w długim, ponad 100-letnim okresie czasu. Skupiono się na analizie utrzymania biegu rzeki w wybranych przekrojach badawczych w czasie. Jak wykazują badania, charakter biegu rzeki może zmieniać się przestrzennie i czasowo z różną intensywnością. W okresie 50-100 letnim zmiany te mogą być nieznaczne, ale może też nastąpić trwała zmiana kierunku rozwoju koryta. W artykule przedstawiono tendencje zmian położenia w czasie koryt wybranych górskich dopływów górnej Wisły na podstawie analizy zmienności stanów niskich rocznych w wieloleciu. Podano przyczyny zaobserwowanych zmian korytowych, które spowodowane były regulacją polegającą na skróceniu biegu rzeki i zawężenia koryta lub nadmierną eksploatacją istniejących aluwiów rzecznych. Przedstawiony w artykule sposób oceny zmienności koryt rzecznych w długim okresie czasu może stanowić wstęp do dalszych badań nad kierunkami rozwoju koryt i dolin rzecznych w aspekcie ich przyszłego zagospodarowania.

EN

The analysis of variability of riverbed elevation recorded at three selected gauging cross-sections: Stróża on Raba River and Żywiec and Oświęcin on Soła River is presented in the current paper. The studies concern the period of more than one hundred year. Focus was on the analysis of the river course maintenance in selected gauging stations. Research shows that the river course may change spacially and temporally with varying inensity. In the period of 50 – 100 years, these changes can be slight, but it can be also observed permanent change in the direction of the river channel development. The paper presents the trends of riverbed changes during the long period of time in selected mountain tributaries of the upper Vistula River, which were studied on the basis on the variability of observed mean annual water stages. In the paper there are given the reasons for the observed changes in the river course and channel geometry, which were caused by river regulation relayed on the shortening and narrowing of the river channel or the sediment exploitation. Presented in the article method of assessment of the variability of the river channels level in the long period of time may be the first step to future research on trends in the river channel and rivel valleys development.

Słowa kluczowe

PL

rzeki; koryta rzeczne; transformacja koryta; przekroje wodowskazowe; erozja denna; rownowaga hydrodynamiczna; rzeka Raba; wodowskaz Stroza; rzeka Sola; wodowskaz Zywiec; wodowskaz Oswiecim

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2015
• Numer: I/1
• Opis fizyczny: s.133-144,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Lapuszek M.

• Instytut Inżynierii i Gospodarki Wodnej, Politechnika Krakowska, ul.Warszawska 24, 31-155 Kraków

Bibliografia

• Chow Ven Te, (1959) Open-Channel hydraulics. McGraw-Hill, New York.
• Determination de l’espace de liberte des cours d’eau. (1998) SDAGE Rhone-Mediterranee-Corse, Guide Technique No 2.
• IMGW – dane archiwalne dotyczące danych z badanych wodowskazów-Kraków. Łapuszek M., Ratomski J. (2006)
• Metodyka określania i charakterystyka przebiegu oraz prognoza erozji dennej rzek górskich dorzecza górnej Wisły. Monografia. Nr 332. Seria Ochrona Środowiska. Kraków. Polit. Krak.
• Mertens W. (1999) Basic calculations for open channel. Proc.of Course on Sediment
• Transport – Theory and Practical Applications, SGGW.
• Punzet J. (1994) Podsumowanie wykonanych badań nad zmiennością koryt rzek karpackich w XX wieku. Gospodarka Wodna. Nr 4

Identyfikatory

DOI

10.14597/infraeco.2015.1.1.011