Skoczogonki Collembola, Hexapoda i roztocze Acari, Arachnida jako wskaźniki zdrowotności gleb leśnych

• Autorzy: Slawska M.

Warianty tytułu

EN

Springtails Collembola, Hexapoda and mites Acari, Arachnida as indicators of healthy forest soil

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Gleba jest fundamentem wszystkich ekosystemów lądowych, gdyż posiadając zdolność podtrzymywania produkcji biologicznej, wspiera wzrost i witalności roślin oraz występowanie zwierząt. Ponadto, gleba jako odbiorca odpadów zarówno naturalnych jak i antropogenicznych ma wpływ na jakość pozostałych komponentów środowiska. Tempo obiegu materii w ekosystemach jest regulowane przez fauną biorąca udział w rozkładzie i transformacji materii organicznej. Wśród stawonogów ściółkowo-glebowych występujących w lasach strefy umiarkowanej skoczogonki i roztocza tworzą zgrupowania najliczniejsze zarówno pod względem liczby gatunków jak i osobników. Na każdym metrze kwadratowym gleby borów sosnowych występuje przeciętnie kilkanaście tysięcy skoczogonków oraz kilkadziesiąt tysięcy roztoczy. Ze względu na powszechność występowania oraz wysoką wrażliwość na zmianę czynników środowiskowych obie grupy są wykorzystywane przy ocenie zdrowotności gleb oraz stopnia i skutków zaburzeń zachodzących w środowisku glebowym. W przypadku skoczogonków i roztoczy udokumentowaną wartość wskaźnikową mają pojedyncze gatunki, różne grupy ekologiczne oraz całe zgrupowania. W pracy przedstawiono przykłady wykorzystania obu grup w bioindykacji ekosystemów leśnych, ze szczególnym uwzględnieniem skutków prowadzonej w lasach gospodarki oraz wpływu zanieczyszczeń powodujących zakwaszenie środowiska.

EN

The soil is fundamental and essential counterpart of all terrestrial ecosystems. The soil has capacity to sustain biological productivity, determines growth and vitality of plants and supports occurrence of animals. Additionally, soil as a sink of natural and anthropogenic wastes promotes the quality of other environment components. Decomposition rate is regulated by animals taking part in disintegration and transformation of organic matter. Among litter-soil, arthropods living in the forest of temperate zone, springtails and mites form the most abundant and rich in species communities. On the average, ten to twenty thousands springtails and few tens thousands mites occur in each square meter of forest floor. Both groups, because of their large number in all terrestrial ecosystems and high sensibility to changes of environmental parameters, are used in assessment of soil health or appraisal of results of disturbance undergoing in the soil. In case of springtails and mites, many indices basing on particular species occurrence, ecological groups of species or whole communities can serve as a indicators. The case studies of forest ecosystems evaluation using both groups of arthropods were presented. Special attention is paid to impact of forest management and acid pollution on forest soil health.

Słowa kluczowe

PL

gleboznawstwo lesne; gleby lesne; zdrowotnosc gleb; bioindykatory; fauna glebowa; skoczogonki; Collembola; roztocze; Acari; Oribatida; Prostigmata; Mesostigmata

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
• Rocznik: 2007
• Tom: 09
• Numer: 2-3[16] cz.1
• Opis fizyczny: s.208-217,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Slawska M.

• Katedra Ochrony Lasu i Ekologii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa

Bibliografia

• Bohac J. 1999. Staphylinid beetles as bioindicators. Agriculture, Ecosystems and Environment 74: 357–372.
• Boczek J., Błaszak C. 2005. Roztocze Acari. Znaczenie w życiu i gospodarce człowieka. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 267 pp.
• Coleman D.C., Crossley D.A. 1996. Fundamentals of soil ecology. Academic Press, 205 pp.
• Dittmer S., Schrader S. 2000. Long term effects of soil compaction and tillage on Collembola and straw decomposition in arable soil. Pedobiologia 44: 527–538.
• Doube M.B., Schmidt O. 1997. Can the abundance or activity of soil macrofauna be used to indicate the biological health of soils. W: C.E. Pankhurst, B.M. Doube, V.V.S.R. Gupta, eds. Biological indicator of soil health. CAB International: 265–295.
• Hagvar S. 1984. Effects of liming and artificial acid rain on Collembola and Protura in coniferous forest. Pedobiologia 27: 341–354.
• Hagvar S. 1990. Reactions to soil acidification in microrthropods: Is competition a key factor? Biology and Fertility of Soil 9: 179–181.
• Hagvar S. 1998. The relevance of the Rio-Convention on biodiversity to conserving the biodiversity of soils. Applied Soil Ecology 9: 1–7.
• Hagvar S., Abrahamsen G. 1980. Colonisation by Enchytraeidae, Collembola and Acari in sterile soil samples with adjusted pH levels. Oikos 34: 245–258.
• Hagvar S., Abrahamsen G. 1984. Collembola in Norwegian forest soil. III. Relation to soil chemistry. Pedobiologia 27: 331–339.
• Hagvar S., Kjondal B.R. 1981. Effects of artificial acid rain on the microarthropod fauna in decomposing birch leaves. Pedobiologia 22: 409–422.
• Hilty J., Merenlender A. 2000. Faunal indicator taxa selection for monitoring ecosystem health. Biological Conservation 92: 185–197.
• Hopkin S.P. 1997. Biology of the Springtails Insecta: Collembola. Oxford University Press, Oxford, New York, Tokyo, 330 pp.
• Maraun M., Salamon J.A., Schneider K., Schaefer M., Scheu S. 2003. Oribated mite and collembolan diversity, density and community structure in a moder beech forest Fagus sylvatica: effect of mechanical perturbations. Soil Biology & Biochemistry 35: 1387–1394.
• Kladivko E.J. 2001. Tillage systems and soil ecology. Soil & Tillage Research 61: 61–76.
• Kopeszki H. 1997. An active bioindication method for the diagnosis of soil propertitis using Collembola. Pedobiologia 41: 159–166.
• Hansen R.A. 2000. Diversity in the decomposing landscape. W: D.C. Coleman, P.F. Hendrix, eds. Invertebrates as webmasters in ecosystems. CABI Publishing: 203–220.
• Lavelle P., Spain A. V. 2001. Soil ecology. Kluwer Academic Publishers, 654 pp.
• Pankhurst C.E., Doube B.M., Gupta V.V.S.R. 1997. Biological Indicators of Soil Health. CAB International, Wallingford, New York, 451 pp.
• Ponge J.F. 2000. Acidophilic Collembola: Living Fossils. Contr. biol. Lab. Kyoto Univ. 29: 65–74.
• Ponge J.F., Gillet S., Dubs F., Fedoroff E., Haese L., Sousa J.P., Lavelle P. 2003. Collembolan communities as bioindicator of land use intensification. Soil Biology & Biochemistry 35: 813–826.
• Schrader S., Lingnau M. 1997. Influence of soil tillage and soil compaction on microarthropods in agricultural land. Pedobiologia 41: 202–209.
• Sławska M. 2002. Wpływ sposobu przygotowania gleby na zgrupowania skoczogonków (Collembola, Apterygota) boru sosnowego. Sylwan 11: 63–72.
• Sławska M. 2005. Propozycja metody waloryzacji ekosystemów leśnych wykorzystującej epigeiczno-glebowe zgrupowania skoczogonków Collembola, Hexapoda. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 208 pp.
• Swift M.J., Heal O.W., Andreson J.M. 1979. Decomposition in Terrestrial Ecosystems. University of California Press, Berkeley.
• Van Straalen N.M. 1997. Evaluation of bioindicator systems derived from soil arthropod communities. Applied Soil Ecology 9 (1–3): 429–437.
• Van Straalen N.M., Krivolutsky D.M. 1996. Bioindicator Systems for Soil pollution. NATO ASI Series. Vol. 16. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, 268 pp.
• Van Straalen N.M., Verhoef H.A. 1997. The development of a bioindicator system for soil acidity based on arthropod pH preferences. Journal of Applied Ecology 34: 217–232.
• Vilkamaa P., Huhta V. 1986. Effect of fertilisation and pH on communities of Collembola in pine forest soil. Annales Zoologici Fennici 23: 167–174.
• Wardle D.A. 1995. Impacts of disturbance on detritus food webs in agro-ecosystems of contrasting tillage and weed management practices. W: M. Begon, A.H. Fitter, eds. Advances in Ecological Research, Academic Press, New York 26: 105–185.