Carpological material as an indicator fen peatlands degradation

• Autorzy: Kolodziejczyk-Prazmo K. , Tomaszewska K.

Warianty tytułu

PL

Materiał karpologiczny jako wskażnik procesu degradacji torfowisk niskich

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The abandonment of agricultural use of drained fen peatlands contributes to intensified moorshing process and, consequently, faster of wetlands areas degradation. Peat mineralization causes the eutrophication of the habitat which, along with changing humidity, enables the presence of so-called non peat-forming plants. Among the seeds and fruit present in the top layer of degraded marshy soils, there may also be carpological material originating from non peat-forming plants. 12 soil profiles from selected post-marsh meadows in western Poland were the subject of this study. The studies found seeds and fruit of 69 plant species in moorsh layers, 42 of which were peat-forming species but as many as 27 were non peat-forming plants. Of the latter the most common were, among others, Juncus effusus and Juncus conglomeratus, Urtica dioica, which were characterized by the highest quantitativeness of fruit and seeds. Among the recorded non peat-forming species almost 50% belonged to Molinio-Arrhenatheretea class, which means they were species connected with semi-natural and anthropogenic meadows occurring on mineral or organic-mineral soils but also characteristic of muck emerging from degraded fen peatlands. Peat-forming species belonged to Phragmitetea and Scheuchzerio-Caricetea nigrae classes. Studies showed that the set of fruit and seeds of non peat-forming plants found in the upper layers of peat deposit was not dependent on the thickness or type of peat from which the moorsh originated, nor was it dependent on geographical location.

PL

Zaprzestanie użytkowania rolniczego odwodnionych torfowisk niskich przyczynia się do zwiększenia intensywności procesu murszenia torfu, a tym samym szybszej degradacji siedlisk bagiennych. Mineralizacja torfu powoduje eutrofizację siedliska, co wraz ze zmianą stopnia uwilgotnienia umożliwia wkraczanie tzw. nietorfotwórczych gatunków roślin. Wśród nasion i owoców znajdujących się w stropowej warstwie zdegradowanej gleby bagiennej może pojawiać się również materiał karpologiczny pochodzący od gatunków nietorfotwórczych. Przedmiotem badań było 12 profili torfowych pochodzących z wybranych łąk pobagiennych znajdujących się w zachodniej Polsce. W trakcie analiz w warstwach murszu rozpoznano nasiona i owoce 69 gatunków roślin, z czego 42 stanowiły gatunki roślin torfotwórczych, a aż 27 – gatunki roślin nietorfotwórczych. Najczęściej odnotowywanymi gatunkami nietorfotwórczymi były m.in.: Juncus effusus i Juncus conglomeratus oraz Urtica dioica, które charakteryzowały się jednoczenie największą liczebnością owoców i nasion. Wśród rozpoznanych gatunków nietorfotwórczych prawie 50% stanowili przedstawiciele klasy Molinio-Arrhenatheretea, czyli gatunki związane z półnaturalnymi i antropogenicznymi zbiorowiskami łąkowymi występującymi na glebach mineralnych lub organiczno-mineralnych i charakterystycznych także dla murszy wytworzonych z torfu niskiego. Gatunki torfotwórcze były zaś reprezentowane głównie przez przedstawicieli klasy Phragmitetea i Scheuchzerio-Caricetea nigrae. W badaniach wykazano, że zestaw nasion i owoców gatunków roślin nietorfotwórczych, odnalezionych w wierzchnich warstwach złóż torfowych, nie był zależny od miąższości warstwy murszu oraz rodzaju torfu, z którego powstał mursz, jak również od położenia geograficznego obiektu.

Słowa kluczowe

EN

carpology; fen peatland; degradation; peatland ecosystem; plant remains; plant species; fruit; seed; Poland

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Natural Sciences
• Rocznik: 2017
• Tom: 32
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.695-704,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kolodziejczyk-Prazmo K.

• Department of Botany and Plant Ecology, Wroclaw University of Environmental and Life Sciences, pl.Grundwaldzki 24a, 50-363 Wroclaw, Poland

autor

Tomaszewska K.

• Department of Botany and Plant Ecology, Wroclaw University of Environmental and Life Sciences, pl.Grundwaldzki 24a, 50-363 Wroclaw, Poland

Bibliografia

• BERGGREN G. 1969. Atlas of seeds and small fruits of Northwest European plant species with morphological description. Part 2. Cyperaceae. Swedish Natural Science Research Council, Stockholm, pp. 88.
• BRANDYK T., GNATOWSKI T., OLESZCZUK L., SZATYŁOWICZ J., SZEJBA D. 2007. Postęp w badaniach właściwości fizycznych gleb torfowo-murszowych. In: Torfowiska i mokradła. Wyd. SGGW, Warszawa, pp. 91–100.
• CAPPERS R.T.J., BEKKER RM., JANS J.E.A. 2012. Digitale Zadenatlas van Nederland. Digital seed atlas of the Netherlands. Barkhuis Publishing & Groningen University Library, Groningen, 502 + XXVI.
• DEMBEK W. 2002. Aktualne problemy mokradeł. Walory przyrodnicze mokradeł a ich rolnicze użytkowanie. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy Naukowe i Monografie, 4: 4–11.
• DEMBEK W., PIÓRKOWSKI H. 2007. Mokradła w krajobrazie Polski. In: Torfowiska i mokradła. Wyd. SGGW, Warszawa, pp. 15–48.
• DIERSSEN K., DIERSSEN B. 2008. Moore. Verlag Eugen Ulmer. Stuttgart, pp. 230.
• DOBROWOLSKI K., HALBA R., LEWANDOWSKI K. 1998. Przegląd środowisk wodnych i błotnych w Polsce. In: Ochrona środowiska wodnych i błotnych w Polsce. Eds. K. Dobrowolski, K. Lewandowska. Oficyna Wydawnicza Instytutu Ekologii PAN, pp. 7–38.
• DRZYMULSKA D. 2004. History of vegetation at Rabinówka mire (Gródek-Michałowo depression, NE Poland). In: The future of Polish mires. Societatis Scientiarum Stetinensis, Agricultural University of Szczecin, Szczecin, pp. 37–42.
• GOTKIEWICZ J. 1987. Mineralizacja organicznych związków azotowych w glebach torfowo-murszowych wieloletnich doswiadczeń. Bibl. Wiad. IMUZ, 68: 85–98.
• GOTKIEWICZ J. 2007. Azot i fosfor w glebach hydrogenicznych. In: Torfowiska i mokradła. Ed. E. Biernacka. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, pp. 63–74.
• GROOTJANS A., WOŁEJKO L. 2007. Consevation of wetlands in Polish argicultural landscapes. Ochrona mokradeł w rolniczych krajobrazach polski. Wyd. Klub Przyrodników, Świebodzin, pp. 111.
• GROSSE-BRAUCKMANN G. 1972. Über pflanzliche Makrofossilien mitteleuropäischer Torfe. I. Gewebereste krautiger Pflanzen und ihre Merkmale. Telma, 2: 19–55.
• GROSSE-BRAUCKMANN G. 1974. Über pflanzliche Makrofossilien mitteleuropa¨ischer Torfe. II. Weitere Reste (Fru¨chte und Samen, Moose u. a.) und ihre Bestimmungsmöglichkeiten. Telma, 4: 51–117.
• GROSSE-BRAUCKMANN G., STREITZ B. (1992). Pflanzliche Makrofossilien mitteleuropaischer Torfe. III. Telma 22: 53–102.
• ILNICKI P., SZAJDAK L.W. 2016. Zanikanie torfowisk. Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, pp. 312.
• KAC N.J., KAC S.W., KIPIANI M.G. 1965. Atlas i opredelitel płodów i semian wstreczajuszczyhsia w czetwerticznych otłożeniach SSSR. Izd. Nauka. Moskwa, pp. 368.
• KAC N.J., KAC S.W, SKOBIEJEWA E.I. 1977. Atlas rastitielnych ostatkow w torfach. Nedra. Moskwa, pp. 371.
• KLIMKOWSKA A. 2006. Rola glebowego banku nasion w renaturyzacji torfowisk na przykładzie Bagna Całowanie. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t. 6, z. 1(16): 183–194.
• KRYSZAK A., GRYNIA M., KRYSZAK J., GRZELAK M. 2004. The status of wetland meadows in the river Barycz Valley. In: The future of polish mires. Societatis Scientiarum Stetinensis, Agricultural University of Szczecin, pp. 225–228.
• KUCHARSKI L. 2008. Szata roślinna torfowisk w południowej części województwa łódzkiego – ich zagrożenia i ochrona. In: Torfowiska gór, wyżyn i niżu. Ed. S. Żurek. Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce, pp. 77–86.
• MALKIEWICZ M., TOMASZEWSKA K. 2009. Paleobotaniczny zapis zmian w holoceńskim środowisku przyrodniczym okolic Czarnowa (Pojezierze Zachodniopomorskie). In: Późnoglacjalne i holoceńskie zmiany środowiska abiotycznego i ich zapis paleobotaniczny. IV Konferencja Paleobotaniki Czwartorzędu, Jeziorowskie 16–19 czerwca 2009, pp. 23–24.
• MALKIEWICZ M., TOMASZEWSKA K., PODLASKA M. 2015. Przemiany szaty roślinnej w okolicach Pasikurowic (południowo-zachodnia Polska) na podstawie badań palinologicznych i makroszczątków roślinnych. In: Dynamika zmian roślinności Niżu Polskiego w dobie późnoglacjalnych zmian klimatu i narastania antropopresji w holocenie. VII konferencja Paleobotaniki Czwartorzędu, Łódź, 10–12 czerwca 2015, pp. 39–41.
• MATUSZKIEWICZ W. 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 537.
• MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland a checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków, pp. 442.
• PARENT L.E., ILNICKI P. 2002. Organic soils and peat materials for sustainable agriculture.
• TOŁPA S., JASNOWSKI M., PAŁCZYŃSKI A. 1967. System der genetischen Klassifizierung der Torfe Mitteleuropas. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 76: 9–99.
• TOMASZEWSKA K., KOŁODZIEJCZYK K., PODLASKA M. (2011). Influence of Human Activity on Diversity of Peatland Phytocenosis in Miękinia in Wrocław. Archives oh Environmental Protection, 37(2): 81–92.
• TOMASZEWSKA K. (2012). Human influence on wetland ecosystem in the light of stratigraphic study. In: Necessity of Peatlands Protection. Ed. L.W. Szajdak, W. Gaca, T. Meysner, K. Styła, M. Szczepański. Institute for Agricultural and Forest Environment, Polish Academy of Sciences, Poznań, pp. 35–46.
• Torf. Genetyczny podział surowca. PN-85/G-02500.
• Torf i wyroby z torfu. Oznaczanie zawartości popiołu. PN-G-04596.
• TURBIAK J., MIATKOWSKI Z. 2006. Wpływ odwodnienia na mineralizację organicznych związków azotu i zawartość mineralnych form azotu w glebie torfowo-murszowej. In: Właściwości fizyczne i chemiczne gleb organicznych. Eds. T. Brandyk, L. Szajdak, J. Szatyłowicz. Wydawnictwo SGGW Warszawa, pp. 205–214.