Wstępne badania zanieczyszczenia metalami osadów równin zalewowych doliny środkowej Odry

• Autorzy: Ibragimow A. , Głosińska G. , Siepak M. , Walna B.

Warianty tytułu

EN

Preliminary study of heavy metal pollution in the floodplain sediments of the Lubusz Oder Gap

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Floodplains are places of accumulation and secondary release of metals. The polluted water sediments which are stable during normal river flows can erode in the times of floodings and high water stages. In such periods, the pollution of the bad sediments, river waters and the floodplains increases. In environmental research, determining the total metal content does not provide information about their mobility or availability. The toxic effects depend on their chemical form. In this paper, single extraction procedures have been used to determine the forms of easily available metals. Three types of extractants have been used: neutral salt solution (0.01M calcium chloride), mineral acid solution (0.1M chydrochloric acid) and complexing reagents (0.02M ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA) and 0.005M deiethylene triamine pentaacetic acid (DTPA)), to determine the extraction effectiveness. The study presents the results of preliminary research of pollution with selected metals (cadmium, chrome, copper, nickel, lead, zinc, iron and manganese) of the Middle Odra Valley. Higher total concentraions of metals were found in the areas currently flooded by the Oder River.

Słowa kluczowe

PL

dolina Srodkowej Odry; zanieczyszczenia metalowe; osady; metale ciezkie; badania naukowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2010
• Tom: 44
• Opis fizyczny: s.233-247,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Ibragimow A.

• Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, Collegium Polonicum w Słubicach, ul.Kościuszki 1, 69–100 Słubice

autor

Głosińska G.

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul.Kościuszki 1, 69–100 Słubice

autor

Siepak M.

• Zakład Hydrogeologii i Ochrony Wód, Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul.Maków Polnych 16, 61–606 Poznań

autor

Walna B.

• Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu, Stacja Ekologiczna w Jeziorach, 62-050 Mosina

Bibliografia

• Adamiec E., Helios-Rybicka E., 2002, Distribution of pollutants in the Odra River system Part 5. Assessment of total and mobile heavy metals content in the suspended matter and sediments of the Odra River system and recommendations for river chemical monitoring. Polish Journal of Environmental Studies, 11(6), 675-688.
• Aslibekian O., Moles R., 2003, Environmental risk assessment of metals contaminated soils at Silvermines abandoned mine site, Co Tipperary, Ireland. Environmental Geochemistry and Health, 25, 247-266.
• Bleeker E.A.J., Van Gestel C.A.M., 2007, Effects of spatial and temporal variation in metal availability on earthworms in floodplain soils of the river Dommel, The Netherlands. Environmental Pollution, 148, 824-832.
• Bojakowska I., Sokołowska G., 1992, Charakterystyka geochemiczna aluwiów głównych rzek Polski. Przegląd Geologiczny, 40(01), 16-20.
• Bojakowska I., Sokołowska G., 1993, Zmiany zawartości Cd, Cr, Pb, Zn w aluwiach wybranych rzek Polski. Monitoring geochemiczny osadów wodnych Polski 1990-1992. Przegląd Geologiczny, 41(03), 155-162.
• Bojakowska I., Sokołowska G., 1998, Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przegląd Geologiczny, 46(01), 49-55.
• Boszke L., Sobczyński T., Głosińska G., Kowalski A., Siepak J., 2004, Distribution of mercury and other heavy metals in bottom sediments of the Middle Odra River (Germany/Poland). Polish Journal of Environmental Studies, 13(5), 595-502.
• Ciszewski D., 2006, Accumulation of sediment-associated heavy metals within channelized reach of the Odra river, spatial distribution, changes in time, potential environmental hazard. Studia Naturae, Instytut Ochrony Przyrody PAN, 176.
• Cook S.R., Parker A., 2005, Sequential extraction and single - step cold - acid extraction, A feasibility study for use with freshwater - canal sediments. Water, Air and Soil Pollution, 170, 95-105.
• Dąbkowska - Naskręt H., Kobierski M., Różański S., 2000, Trace elements distribution and mobility in alluwial soils of the Wisła River Valley, Poland. Mengen und Spurenelemente, 20. Arbeitstagung 1. und 2. Dezember 2000, Jena, 152-157.
• Gąsior J., Paśko J., 2007, Wpływ powodzi na zawartość rozpuszczalnych form pierwiastków na tle zróżnicowania glebowego. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 520, 39- 46.
• Głosińska G., Sobczyński T., Boszke L., Bierła K., Siepak J., 2005, Fractionation of some heavy metals in bottom sediments from the middle Odra River. Polish Journal of Environmental Studies, 14 (3), 305-317.
• Helios-Rybicka E.T., Sikora W., Wójcik R., Wardas M., Strzebońska M., Adamiec E., Łagan Ł., 2000, Ocena zanieczyszczenia metalami ciężkimi osadów dennych górnej i środkowej Odry. Gospodarka Wodna, 8, 300-304.
• Hudson-Edwards K.A ., Shell C., Macklin M.G., 1999, Mineralogy and geochemistry of alluvium contaminated by metal mining in the Rio Tinto area, southwest Spain. Applied Geochemistry, 14, 1015-1030.
• Hulanicki A., 1998, Specjacja w wodach i osadach dennych - tematyka zbieżna, czy rozbieżna? [W], J. Siepak (red.) Analiza specjacyjna metali w próbkach wód i osadów dennych, Wydawnictwo UAM, Poznań, 1998, 7-18.
• Kabata-Pendias A., Pendias H., 1999, Biogeochemia pierwiastków śladowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Karczewska A., 2002, Metale ciężkie w glebach zanieczyszczonych emisjami hut miedzi - formy i rozpuszczalność . Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 432.
• Karczewska A., Kabała C., 2008, Metodyka analiz laboratoryjnych gleb i roślin. http,//karnet.up.wroc.pl/~kabala/Analizy2008v4.doc
• Leece S.A., Pavlowsky R.T., 1997, Storage of mining related zinc in floodplain sediments, Blue River, Wisconsin. Physical Geography, 18, 424-439.
• Lewandowski A., Przewłocki J., 1995, Engineering aspects of pollution in view of case studies carried out in Poland. [W,] W. Salomons, U. Forster, P. Mader (red.), Heavy metals, problems and solutions. Springer, 259-270.
• Lis J., Pasieczna A., 1995, Atlas Geochemiczny Polski 1:2 500 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Lopes-Sanchez J.F., Sahuquilo A., Rauret G., Lachica M., Gomez A., Ure A.M., Muntau H., Quevauviller Ph., 2002. [w:] Quevauviller Ph. (red.), Methodologies for soil and sediment fractionation studies. The Royal Society of Chemistry, 1-9.
• Luthy R.G., Rose J.B., Allen-King R.M., Baecher G.B., Bradbury K.R., Crook J., Foufoula-Georgiou E., Gleick P., Letey J., McKnight D.M., Moe C.L., Perciasepe R., Platt R.H., Schnoor J.L., Shabman L., Trussell R.R, 2003, Bioavailability of Contaminants in Soils and Sediments, Processes, Tools, and Applications. Committee on Bioavailability of Contaminants in Soils and Sediments. National Research Council of the National Academies, The National Academies Press, Washington.
• Marcus, W.A., 1991, Managing Contaminated Sediments in Aquatic Environments, Identification, Regulation, and Remediation. Environmental Law Reporter, 21 ELR 10020-10032.
• Miller J.R., 1997, The role of fluvial geomorphic processes in the dispersal of heavy metals from mine sites. Journal of Geochemical Exploration, 58, 101-118.
• Myślińska E., 2004, Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Owens P.N., Walling D.E., Leeks G.J.L., 1999, Deposition and storage of fine -grained sediment within the main channel system of the River Tweed, Scotland. Earth Surface Processes and Landforms, 24 (12), 1061-1076.
• Peijnenburg W., Zablotskaja M., Vijver M.G., 2007, Monitoring metals in terrestrial environments within a bioavailability framework and focus on soil extraction. Ecotoxicology and Environmental Safety, 67 (2), 163-179.
• PN-ISO 11466, 2002, Jakość gleby. Ekstrakcja pierwiastków śladowych rozpuszczalnych w wodzie królewskiej.
• Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych, 2008, http,//www.ptg.sggw.pl/uziarnienie.htm
• Przewłocki J., Blezer H., Korol R., 1992, Zanieczyszczenie wód dorzecza Odry metalami ciężkimi oraz możliwości jego zmniejszenia. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 4, 21-32.
• Quevauviller Ph., 2002, SM&T Activities in support of standardization of operationally-defined extraction procedures for soil and sediment analysis. [w:] Quevauviller Ph. (red.), Methodologies for soil and sediment fractionation studies. The Royal Society of Chemistry.
• Rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Dz. U. z 2002 r. Nr 165, poz. 1359.
• Schroeder T., J., Hiemstra T., Vink J.P.M., Van der Zee S.E.A.T.M., 2005, Modeling of the solid-solution partitioning of heavy metals and arsenic in embanked flood plain soils of the Rivers Rhine and Meuse. Environmental Science and Technology, 39 (18), 7176-7184.
• Schipper A. M., Wijnhoven S. Leuven R. S. E. W., Ragas A.M.J., Hendriks A.J., 2008, Spatial distribution and internal concentrations of terrestrial arthropods in a moderately contaminated lowland floodplain along the Rhine River. Environmental Pollution, 151, 17- 26.
• Taylor M., 1996, The variability of heavy metals in floodplain sediments, a case study from Mid - Wales. Catena, 28, 71-87.
• Tessier A., Campbell P.G., Bisson M., 1979, Sequential extraction procedure for the speciation of particulate trace metals. Analytical Chemistry, 51, 844-851.
• Walling D.E., Owens P.N., 2003, The role of overbank floodplain sedimentation in catchment contaminant budgets. Hydrobiology, 494, 83-91.
• Vandecasteele B., Samyn J., Quataert P., Muys B., Tack F.M.G., 2004, Earthworm biomass as additional information for risk assessment of heavy metal biomagnification, a case study for dredged sediment-derived soils and polluted floodplain soils. Environmental Pollution, 129, 363-375.
• Van Gestel C.A.M., 2008, Physico-chemical and biological parameters determine metal bioavaiability in soils. The Science of the Total Environment, 406, 385-395.
• Zhao Y., Marriott S., Rogers J., Iwugo K., 1999, A preliminary study of heavy metal distribution on the floodplain of the River Severn, UK, by a single flood event. The Science of the Total Environment, 243/244, 219-231.