Problem rozłogu gruntów gospodarstw rolnych o większej powierzchni

• Autorzy: Jadczyszyn J. , Woch F.

Warianty tytułu

EN

The problem of the distribution of plots in farms with larger areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozłóg gruntów to układ gruntów gospodarstwa rolnego w stosunku do zagrody – siedliska, na którym znajdują się budynki mieszkalne i gospodarcze. Jest on w kraju bardzo zróżnicowany. Według danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z 2013 roku, średnia powierzchnia gospodarstwa rodzinnego w Polsce, uwzględniająca grunty własne i dzierżawione, jest dość duża i wynosi ok. 16 ha. Występuje jednak znaczne zróżnicowanie powierzchni – od poniżej 5 ha średnio w gminie na południu i południowym wschodzie do powyżej 25 ha na północy i zachodzie Polski. Zróżnicowane przestrzennie są też potrzeby scalania gruntów. W kraju oszacowano je łącznie na 7,1 mln ha, w tym w trybie pilnym na poziome 1,4 mln ha. Największe potrzeby występują w południowej, południowo-wschodniej i centralnej części, z powodu małej powierzchni działek i dużego ich rozproszenia. Znaczne potrzeby występują też w pozostałych częściach kraju, z powodu znacznego rozproszenia działek. Do lat 80. minionego stulecia prace scaleniowe wykonywano na co najmniej 100 tys. ha rocznie, następnie corocznie tempo spadało, aż do ok. 10 tys. ha/rok w ostatnich latach. Obszar scalenia obejmuje najczęściej jedną, rzadziej dwie wsie, a bardzo rzadko powierzchnię większą. Gospodarstwa większe obszarowo – powyżej 15 ha użytków rolnych – zazwyczaj posiadają do 50% gruntów w innych wsiach. Tych działek, o najgorszym rozłogu, proces scaleniowy nie obejmuje. Wyniki badań Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach pozwalają stwierdzić, że scalanie przybliża grunty o 250–350 metrów, tj. o 17–30% w stosunku do oddalenia przedscaleniowego. Takie przybliżenie przyczynia się do wzrostu dochodu gospodarstw o 13–20%. Zmniejszenie oddalenia oraz poprawa parametrów: wielkości i kształtu działek, pozwala na zwrot poniesionych kosztów w okresie 5–10 lat, oczywiście pod warunkiem, że gospodarstwa posiadają wszystkie grunty na obszarze objętym scaleniem. Natomiast gospodarstwa większe obszarowo, uwzględniając ich całą powierzchnię, mogą uzyskać zaledwie połowę ww. efektów, tj. na granicy uzasadnionej ekonomicznie. Poprawy rozłogu gruntów położonych w innych wsiach mogą dokonać drogą kupna/sprzedaży czy zamiany, a nie w procesie scaleniowym.

EN

The distribution of plots is the way in which the plots are arranged around farmstead. It varies widely across the country. Due to the data from the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture (ARMA) concerning 2013, the average area of family farm in Poland is about 16 ha (including own and leased land), but it varies significantly in different regions – from about 5 ha in south and south-east, to over 25 ha in north and north-west. The needs for land consolidation are also varied. Throughout the country, estimated at 7.1 million hectares, including 1.4 million hectares of urgency. The greatest needs are in the southern, south-eastern and central parts, because of the small land areas and considerable fragmentation. Significant needs exist also in other parts of the country, due to the dispersion of plots. The consolidation of land until the 1980s had been performed at a rate of at least 100 thousands ha per year. Later, it began to decline annually, reaching 10 thousands ha in recent years. The area of consolidation includes usually one, rarely two villages, and very rarely more than two villages. Whereas households with a larger area – over 20 ha – have about 50% of the land in other villages. In this symbolic rate – after about 10 thousands ha – there is almost zero probability that a village will be fully included in the process of land consolidation. Even if a village is covered by the process of land consolidation, the larger farms have little benefit from this. These farms correct the partition layout only in their village, but the worst area, located in other villages remains unchanged. The results of the research of the Institute of Soil Science and Plant Cultivation allow us to conclude, that the land consolidation reduces the distance from household to plot by about 250–350 meters, that is about 17–30% compared to the distance before reparcelling. This contributes to an increase in farm income by 13–20%. Shortening the distance and improvement of parameters – the size and shape of plots allows for reimbursement of costs incurred in the period of 5–10 years. The requirement is that the farms have all the land in the village covered by the merge. The larger farms may produce only half of the described effects – on the verge of economic justification. The distribution of plots located in other villages can be improved only by a purchase or exchange – and not in the process of land consolidation.

Słowa kluczowe

PL

grunty rolne; gospodarstwa rolne; gospodarstwa rodzinne; powierzchnia gospodarstw; scalanie gruntow; rozlog gruntu; gminy; wojewodztwa; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2017
• Numer: 31
• Opis fizyczny: s.27-38,rys.,tab.,bibibliogr.

Twórcy

autor

Jadczyszyn J.

• Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, ul.Czartoryskich 8, 24-100 Puławy, Polska

autor

Woch F.

• Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, ul.Czartoryskich 8, 24-100 Puławy, Polska

Bibliografia

• Gospodarka ziemią w rolnictwie - terminologia. Polska Norma PN- R-04151. PKN, 1997.
• Ekonomiczne aspekty wybranych zagadnień planowania przestrzennego i urządzania terenów wiejskich. Praca zbiorowa pod red. J. Suchty. Skrypt ART Olsztyn, 1984, 230 ss.
• http://www.polskieradio.pl/42/3166/Artykul/1262150,Polskie-rolnictwo-struktura-agrarna-zmienia-sie-duzo-wolniej-niz-w-innych-krajach-UE – pobranie 21.06.2017 r.
• Jędrejek A., Woch F., Symański L., 2014. Ocena rozdrobnienia gospodarstw rolnych dla określenia rozmiarów prac scaleniowych w Polsce. Przegląd Geodezyjny, 10: 3-10.
• Kopiński J., 2017. Regionalne zróżnicowanie zmian produkcji rolniczej w Polsce w kontekście oddziaływania na środowisko. Studia Ekonomiczne i Regionalne. (w druku)
• Malina R., Tkocz J., 1993. Potrzeby scaleń gruntów w Polsce. Mat. VIII Ogólnop. Symp. Naukowego nt. Nowe tendencje w teorii i praktyce urządzania terenów wiejskich, Suplement, Politechnika Warszawska, ss. 5-11.
• Pijanowski J., Woch F., 2017. Kompleksowe urządzanie obszarów wiejskich jako aktualne wyzwanie rozwojowe Polski Przegląd Geodezyjny. (w druku)
• Pijanowski J., Woch F., Franke R., Siemaszko W., Ender H., Korta G., Kozłowski J., 2013. Integrierte Ländliche Entwicklungspläne (ILEP) als wichtige Aufgabe der regionalen Verwaltungen Polens verantwortlichen für die Landentwicklung und Flurbereinigung. Publikacja dwujęzyczna niemiecko-polska. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Wydawnictwo w ramach projektu: „Doskonalenie działań administracji regionalnej odpowiedzialnej za scalenia gruntów w Małopolsce“. Nr MRPO.08.02.00.-12-412/10, 78 ss. + 4 mapy.
• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 2007, s. 20.
• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa październik 2010 r., 420 ss.
• Przemiany strukturalne rolnictwa w Polsce i krajach Unii Europejskiej. Wyzwania dla Polski. Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej. http://www.polskieradio.pl/42/3166/Artykul/1262150,Polskie-rolnictwo-struktura-agrarna-zmienia-sie-duzo-wolniej-niz-w-innych-krajach-UE – pobranie 21.06.2017 r.
• Rogowski W., 2004. Rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych. Oficyna Ekonomiczna, Kraków, 304 ss.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U z 2008 r. Nr 80, poz. 480).
• Stelmach M., Malina R., Tkocz J., Żukowski B., 1990. Obszary wiejskie i grunty rolnicze w Polsce, T. I-IV, Instytut Planowania i Urządzania Terenów Wiejskich AR we Wrocławiu.
• Strössner G., 1993. Rozwój wsi w Bawarii odpowiednikiem rozwoju w Polsce ?. Prace Nauk Politechniki Warszawskiej, Geodezja, 32: 11-17.
• Syp A., 2009. Ocena wykorzystania czynników produkcji gospodarstw rolnych w regionie Mazowsza i Podlasia. Masz. pracy dokt., IUNG-PIB Puławy, 141 ss.
• Ustawa z dnia 11 kwietnia o kształtowaniu ustroju rolnego. Dz. U. 2003 r., Nr 64, poz. 592.
• Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1749, z późn. zmianami).
• Ustawa z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. z 2011 r. Nr 185, poz. 1097).
• Weiss E., Pijanowski Z., 2005. Instytucja scaleń gruntów w Republice Federalnej Niemiec. Wydawnictwo AR im. H. Kołłątaja w Krakowie, 95 ss.
• Woch F., 2012. Ocena efektywności scaleń gruntów realizowanych w Polsce w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, PAN Oddz. w Krakowie nr 2/III/2012, ss. 101-112.
• Woch F., 2001. Optymalne parametry rozłogu gruntów gospodarstw rodzinnych dla wyżynnych terenów Polski. Pamiętnik Puławski, 127: 1-105.
• Woch F., 2010. Stan aktualny i perspektywy zmian rozłogu gruntów gospodarstw rodzinnych w Polsce”. Przegląd Geodezyjny, 9: 10-17.
• Woch F., Wierzbicki K., Eymontt A., Dziadkowicz-Ilkowska A., Maśloch P., Syp A., Kopiński J., Pietruch Cz., Miklewski A., 2010. Sprawozdanie merytoryczne z wykonania projektu badawczego dotyczącego efektywności ekonomicznej projektów wykonanych w ramach działania „Scalanie gruntów” Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” 2004–2006, zawierającego ocenę rezultatów scaleń gruntów. IUNG-PIB, Puławy, ss. 152.
• Woch F., Wierzbicki K., Eymontt A., Dziadkowicz-Ilkowska A., Syp A., Kopiński J., Pietruch Cz., Nierubca M., Miklewski A., 2011. Efektywność gospodarcza i ekonomiczna scalania gruntów w Polsce. Monografie i Rozprawy Naukowe IUNG-PIB, 32, 201 ss.
• www.fadn.pl z lat 2010-2012 – pobranie 20.06.2017 r.
• Zarządzanie projektem europejskim, 2007. Praca zbiorowa pod red. M. Trockiego i B. Gruczy, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 290 ss.