Kształtowanie się pokrywy śnieżnej w sąsiedztwie zadrzewień śródpolnych

• Autorzy: Bernacki Z. , Karg J.

Warianty tytułu

EN

Formation of snow cover in woodlots neighborhood

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rola zadrzewień środpolnych w kształtowaniu bilansu wodnego jest niejednoznaczna, gdyż wykorzystują one wodę w procesie transpiracji, ale jednocześnie zatrzymują śnieg i ograniczają parowanie z gleby. Celem pracy było określenie rozkładu pokrywy śnieżnej w sąsiedztwie zadrzewień oraz ocena ilości wody zgromadzonej w zatrzymanym przez zadrzewienia śniegu. Badania prowadzono w Parku Krajobrazowym im. gen. Dezyderego Chłapowskiego. Objęto nimi 5 zadrzewień zróżnicowanych co do: szerokości, zwarcia, składu gatunkowego, wieku, wysokości i struktury. Akumulacja śniegu przez zadrzewienie była uzależniona od jego: wieku, wysokości, zwarcia i obecności podszytu. W przypadku zwartych zadrzewień śnieg gromadzony był na stronie dowietrznej, w przypadku zadrzewień luźnych po stronie zawietrznej lub we wnętrzu zadrzewienia. Najwięcej śniegu w strefi e oddziaływania zakumulowało 16-letnie mieszane zadrzewienie Wyskoć. Retencję wody na odcinku 100 m tego zadrzewienia oszacowano na 498 m3 (23 dm3 m-2), a w pozostałych zadrzewieniach na 119–162 m3. Wodochronne znaczenie zadrzewień zostało potwierdzone poprzez badania wilgotności gleby po śnieżnej zimie. W powierzchniowej warstwie gleby (do 5 cm) wilgotność była najwyższa przy zadrzewieniu i zmniejszała się liniowo do 80 m od niego.

EN

Widely known effect of microclimate being changed by shelterbelts and, on the other hand, intensive evapotranspiration of trees are the reason behind the infl uence of shelterbelts on water budget of soil.. This paper gives evidence that water losses close to shelterbelts may be equalized by snow retention. Studies included 5 shelterbelts. The shelterbelts varied for width, height, density, species composition and structure. Accumulation of snow was dependent on some parameters of shelterbelts: age, height, density, and occurrence of shrub layer. In the case of dense shelterbelts snow was accumulated on the forward side, in the case of transparent on the leeward side, or inside of shelterbelt. The highest effi ciency in snow accumulation was observed in the case of. 16 year-old mixed shelterbelt. Water retention of 100 m long section of this shelterbelt was estimated at 498 m3 (23 dm3 m-2). Other shelterbelts accumulated from 119 to 162 m3 of water. Estimations of effect of water conservation in snow were supported by records of soil humidity after snowy winter. In the surface layer of soil (up to 5 cm) the soil moisture was the highest just near the shelterbelt and decreased linearly, with increasing distance from the shelterbelt (up to 80 m).

Słowa kluczowe

PL

zadrzewienia srodpolne; pokrywa sniezna; zapas wody; bilans wodny; roznorodnosc biologiczna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2015
• Numer: 20
• Opis fizyczny: s.24-32,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bernacki Z.

• Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego, Polska Akademia Nauk, ul.Bukowska 19, 60-809 Poznań

autor

Karg J.

• Katedra Ochrony Przyrody, Wydział Nauk Biologicznych, Uniwersytet Zielonogórski, ul.Prof.Z.Szafrana 1, 65-516 Zielona Góra

Bibliografia

• Bartoszewicz A., Ryszkowski L., 1996. Infl uence of the shelterbelts and meadows on the chemistry of ground water. ss. 98-109. W: Dynamics of Agricultural Landscape; eds.: Ryszkowski L., French N.R., Kędziora A., PWRiL Poznań.
• Bernacki Z., 1994. Infl uence of main types of ecotones on the decomposition of organic matter in agricultural landscape. ss. 143-152. W: Functional appraisal of agricultural landscape in Europe; eds.: Ryszkowski L., Bałazy S., Research Center of Agricultural and Forest Environment PAS, Poznań.
• Bernacki Z., 2012. Przestrzenne zróżnicowanie produkcji pierwotnej i rozkładu materii organicznej w krajobrazie rolniczym, na przykładzie Parku Krajobrazowego im. gen. Dezyderego Chłapowskiego: Znaczenie struktury krajobrazu. Rozprawy Naukowe 437. Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Poznań, 163 ss.
• Brandle J.R., Hodges L., Zhou H.H., 2004. Windbreaks in North American agricultural systems. ss. 65-78. W: New vistas in agroforestry; red.: P.K.R. Nair, M.R. Rao, L.E. Buck, Kluwer, Dordrecht.
• Burel F., Baudry J., 1990. Structural dynamic of a hedgerow network landscape in Brittany France. Landscape Ecology, 4: 197-210.
• Danilov N.I., 1992. Formirovanie snežnogo pokrova v nasaždenijah različnogo sostava i struktury. Lesnyj Žurnal, 2: 27-31.
• Dąbrowska-Prot E., 1987. Woodlots in an agricultural landscape. Polish Ecological Studies, 13: 153-168.
• Fry G., 1992. Butterfl y movement and hedgerows. W: Hedgrow management and Nature. Conservation. British Ecological Society Symposium, Wye College, University of London, September 1992.
• Górka W., 1988. Wpływ zadrzewień o różnej formie i budowie na kształtowanie się pokrywy śnieżnej. Prace IBL, Warszawa, ss. 53-78.
• Grace J., 1988. Plant response to wind. Agriculture Ecosystems and Environment, 22/23: 71-88.
• Habarov S.N., Kanarskij A.A., 2010. Vozdejstvie sadozaŝitnoj polosy na formirovanie snega v posadkakh žimolosti. Vestnik Altaiskogo Gosudarstvennogo Agrarnogo Universiteta, 65: 25-28.
• Jakuszewski T., 1967. The effect of shelterbelt on the characteristics of some microclimate factors in adjoining fi elds. Ekologia Polska, A: 15: 115-138.
• Jansz A., 1959. Wpływ zadrzewienia ochronnego w Rogaczewie na mikroklimat pól przyległych. Roczniki Nauk Rolniczych: 79: 1091-1125.
• Jansz A., Młynarczyk B., 1966. Wpływ zadrzewień śródpolnych na kształtowanie się pokrywy śnieżnej pól przyległych. Roczniki Nauk Rolniczych, A, 90: 475-497.
• Jaworski J., 1962. Mikroklimat i klimat lokalny okresu letniego na terenach zadrzewionych. Ekologia Polska A: 10: 325-371.
• Karg J., Karlik B., 1993. Zadrzewienia na obszarach wiejskich. Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, (publ.). Poznań, 46 ss.
• Karg J., Ryszkowski L., 1996. Animals in arable land. ss. 138- 172. W: Dynamics of an agricultural landscape; eds.: Ryszkowski L., French N., Kędziora A., PWRiL, Poznań.
• Kędziora A., Olejnik J., 2002. Water balance in agricultural landscape and options for its management by change in plant cover structure of landscape. ss. 57-110. W: Landscape ecology in agroecosystems management; red. L. Ryszkowski, CRC Press, Boca Raton.
• Kort J., 1988. Benefi ts of Windbreaks to Field and Forage Crops. Agriculture, Ecosystems and Environment, 22/23: 165-190.
• Kort J., Bank G., Pomeroy J., Fang X., 2011. Effects of shelterbelts on snow distribution and sublimation. Agroforestry System, 86: 335-344.
• Kujawa K., 1994. Infl uence of land use change within agricultural landscape on the abundance and diversity of breeding birds communities. ss. 183-196. W: Functional appraisal of agricultural landscape in Europe; eds.: Ryszkowski L., Bałazy S., Research Center of Agricultural and Forest Environment PAS, Poznań.
• Kujawa K., 1996. Wpływ struktury zadrzewień śródpolnych na zgrupowania ptaków lęgowych w krajobrazie rolniczym. ss. 83-90. W: Ekologiczne procesy na obszarach intensywnego rolnictwa; red.: Ryszkowski L., Bałazy S., Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Poznań.
• Kujawa K., 1997. The relationships between the structure of midfi eld hedges and breeding bird communities. Acta Oecologica, 32.
• Marcinek J., 1996. Soils of the Turew agricultural landscape. ss. 19-26. W: Dynamics of an agricultural landscape; eds.: Ryszkowski L., French N., Kędziora A., PWRiL, Poznań.
• Margowski Z., 1970. Stosunki wodne gleb małej zlewni kompleksowo zadrzewionej w rejonie stepowienia Wielkopolski. Roczniki WSR Poznań, 27.
• McPherson E. G., Simpson J. R., Peper P., Scott K. I., Xiao Q., 2000. Tree Guidelines for Coastal Southern California Communities. Local Government Commission, Sacramento, California.
• Nisbet T., 2005. Water Use by Trees. Forestry Commission Operation Note. April 2005.
• Rognerud B., Varum K., 1974. The effect of shelter belts and irrigation on water use in a dry region. Nordic Hydrology, 5: 166-172.
• Ryszkowski L., 1975. Przegląd badań wykonanych w Turwi na temat wpływu zadrzewień na środowisko przyległych pól. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 166: 71-82.
• Ryszkowski L., Bartoszewicz A., Marcinek J., 1990. Bariery biogeochemiczne. ss. 167-181. W: Obieg wody i bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym; red.: Ryszkowski L., Marcinek J., Kędziora A., Wydawnictwo UAM Poznań.
• Ryszkowski L., Karg J., 1991. The effect of the structure of agricultural landscape on biomass of insect of the above ground fauna. Ekologia Polska, 39: 171-179.
• Ryszkowski L., Kędziora A., 1987. Impact of agricultural landscape structure on energy fl ow and water cycling. Landscape Ecology, 1: 85-94.
• Ryszkowski L., Marcinek J., Kędziora A. (red.), 1990. Obieg wody i bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym. ZBŚRiL PAN, Poznań, 187 ss.
• Sizemskaya M., Sapanov M., Olovyannikova I., Sokolova T., 2002. The main results of agroforestry amelioration and desertifi cation control in the Northern Caspian Semidesert Area in Russia. Proceeding of 12th ISCO Conference Beijing, May 26–31, ss. 599-601.
• Węgorek T., Rybicki R., 2006. Wpływ budowy zadrzewienia śródpolnego na kształtowanie się pokrywy śnieżnej. Acta Agrophysica, 7: 265-273.
• Wilusz Z., 1956. Wpływ zadrzewień ochronnych na wilgotność gleb. Stosunki klimatyczno-glebowe Wielkopolski. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 7: 91-166.
• Żarnowiecki G., 2008. Związki pomiędzy pokrywą śnieżną, a roślinnością na przykładzie grądów Białowieskiego Parku Narodowego. Prace Geografi czne 216, IGiPZ PAN Warszawa, 215 ss.
• Życzyńska-Bałoniak I., Szpakowska B., Ryszkowski L., 1996. Effect of biogeochemical barriers on migration of dissolved organic compounds in agricultural landscape. 129-137. W: Dynamics of an agricultural landscape; eds.: Ryszkowski L., French N., Kędziora A., PWRiL, Poznań.