Wkład Profesora Eugeniusza Piaseckiego w rozwój wychowania fizycznego w Polsce

• Autorzy: Luczak M. , Jandzis S. , Chmiel A.

Warianty tytułu

EN

The contribution of Professor Eugeniusz Piasecki to the development of physical education in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest przybliżenie wkładu Profesora Eugeniusza Witolda Piaseckiego w rozwój nowoczesnego wychowania fizycznego i sportu, higieny szkolnej oraz kształcenie kadr. Ten lekarz, związany z uniwersytetem lwowskim (1900–1915) i poznańskim (1919–1947), wieloletni dyrektor Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego (1924–1947), twórca nowoczesnego wychowania fizycznego, współpracownik Sekcji Higieny Ligi Narodów oraz redaktor licznych czasopism naukowych, żył i pracował w czasach zaborów (do 1918 r.), w okresie II Rzeczpospolitej (1918–1939), pod okupacją hitlerowską i radziecką (1939–1945) i w Polsce Ludowej (1945–1947). Jego droga zawodowa oraz koleje historii postawiły go w szeregu luminarzy polskiej nauki i oświaty. W artykule zaprezentowano jego naukowy życiorys oraz dokonania na polu wychowania fizycznego.

EN

The aim of the article is to present the contribution of Professor Eugeniusz Witold Piasecki to the development of modern physical education and sports, school hygiene, and education of school staff. Professor E. W. Piasecki was a doctor or medicine, associated with the University of Lviv (1900–1915) and the University of Poznan (1919–1947), a longtime director of the Physical Education Centre at the University of Poznan (1924–1947), creator of modern physical education, contributor of the Higher Education Section of the League of Nations, and the editor of numerous scientific journals. He lived and worked during the Partitions of Poland (until 1918), during the Second Polish Republic (1918–1939), under Nazi and Soviet occupation (1939–1945) and in the Polish People’s Republic (1945–1947). His career path and historical events secured him a place among the eminent Polish scientists and educationists. The article presents his academic biography and achievements in the field of physical education.

Słowa kluczowe

PL

biografie; Piasecki Eugeniusz biografia; Polska; wychowanie fizyczne; sport; rozwoj sportu; dzialalnosc naukowa; wiek XIX-XX; dzialalnosc zawodowa; dzialalnosc spoleczna; uczniowie; zdrowie czlowieka; cwiczenia fizyczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe
• Rocznik: 2019
• Tom: 02
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.11-33,bibliogr.

Twórcy

autor

Luczak M.

• Wydział Wychowania Fizycznego, Sportu i Rehabilitacji, Akademia Wychowania Fizycznego im.Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Poznań

autor

Jandzis S.

• Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów

autor

Chmiel A.

• Katedra Wychowania Fizycznego, Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im.Wincentego Pola w Lublinie, Lublin

Bibliografia

• A. Źródła
• I. Źródła archiwalne
• Archiwum Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu
• Informacja dyrektora c.k. gimnazyum IV, że dr E. Piasecki złożył przysięgę służbową na ręce dyrektora c.k. IV gimnazyum Wincentego Kozioła.
• Karta zgonu dra med. Eugeniusza Piaseckiego, Urząd Stanu Cywilnego w Poznaniu, 19.07.1947 r.
• Książeczka legitymacyjna (Index) Eugeniusza Witolda Piaseckiego, L.35/1891
• Pismo Prezydyum c.k. Rady Szkolnej Krajowej L. 468 do Eugeniusza Piaseckiego zastępcy nauczyciela c.k. gimnazyum w Podgórzu iż J.E. pan Minister Wyznań i Oświecenia reskryptem z dnia 25 czerwca 1899 r. l.13522 mianował Pana rzeczywistym nauczycielem gimnastyki w c.k. gimnazyum IV we Lwowie z dniem 1 września 1899 r., Lwów 23 lipca 1899 r.
• Świadectwo dojrzałości
• Świadectwo odejścia L. 19, Eugeniusza Piaseckiego z Wydziału Filozoficznego c.k. Uniwersytetu lwowskiego, Lwów 5 października 1891 r.
• Świadectwo L. 64 K. eg. g., zaświadczające, że Eugeniusz Piasecki w dniu 28, 29, 30 stycznia 1899 r. złożył przed Komisją egzaminacyjną egzamin na nauczyciela gimnastyki do szkół średnich i seminariów nauczycielskich, Kraków 31 stycznia 1899 r.
• Wierzytelny odpis świadectwa dojrzałości Eugeniusza Witolda Piaseckiego, L. 21, c.k. gimnazyum św. Jacka w Krakowie, Kraków 25 czerwca 1890 r.
• Zeugnis (certyfikat), że Eugeniusz Piasecki przebywał u prof. Wilhelma Winternitza od 14 marca do 15 kwietnia 1897 r. Wien 31 maja 1897 r.
• Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Rektorat. Wykaz stanu służby Profesor dr Eugeniusz Piasecki, sygn. 15/216.
• II. Czasopisma i prasa
• „Acta Balneol.” 2014.
• „Gazeta Poznańska” 1965, 1981.
• „Kronika Uniwersytetu Lwowskiego” 1898/9–1909/10.
• „Lider” 2008.
• „Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja” 2018.
• „Przegląd Lekarski” 1897, 1999.
• „Przegląd Zakopiański” 1901.
• „Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu” 2009.
• „Studia Humanistyczno-Społeczne. Humanities and Social Studies” 2016.
• „Studies in Physical Culture and Tourism” 2008.
• „Słowo Polskie” 1900.
• „Trends in Sport Sciences” 2014.
• „Wiedza i Życie” 1899.
• „Wychowanie Fizyczne” 1920, 1924, 1925,1930.
• „Wychowanie Fizyczne i Sport” 1967.
• B. Literatura
• Bronikowska M., Od Sobótki do piłki nożnej polskiej… Polskie tradycyjne zabawy i gry w koncepcji wychowania fizycznego Eugeniusza Piaseckiego, seria: Monografie, nr 384, AWF w Poznaniu, Poznań 2008.
• Dec L., Domosławski Z., Wprowadzenie do dziejów polskiej medycyny sportowej, Wyd. Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach, Katowice 1992.
• Dudek D., Podstawy prawne zrzeszeń sportu piłki nożnej na terenie Galicji, [w:] Początki piłki nożnej w Polsce. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Małopolski Związek Piłki Nożnej i Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie, Warszawa 2012, s. 13–25.
• Fibak J., Słowiński K., Eugeniusz Piasecki (1872–1947), higienista, teoretyk wychowania fizycznego, [w:] J. Hasik, R. Meissner (red.), Szkice do portretów przedstawicieli medycyny poznańskiej 1945–1985, Poznań 1991, s. 253–255.
• Gaj J., Stosunek Eugeniusza Piaseckiego do harcerstwa, [w:] Eugeniusz Piasecki. Materiały z Sesji Naukowej poświęconej twórcy poznańskiej uczelni wychowania fizycznego, Poznań, 13 i 14 listopada 1973 r., seria: Monografie, nr 66, AWF w Poznaniu, Poznań 1975, s. 140–147.
• Gaj J., Hądzelek K., Dzieje kultury fizycznej w Polsce, Poznań 1997.
• Gaj J., Ziółkowska T., Poznańskie badania historii kultury fizycznej, [w:] Z. Drozdowski (red.)
• Głasek B, Wpływ studiów Eugeniusza Piaseckiego w europejskich ośrodkach naukowych na rozwój jego koncepcji teorii i praktyki wychowania fizcyznego. The influence of Eugeniusz Piasecki’s studies in European academic centers on the development of the concept of the theory and practice of Polish national physical education, [w:] J. Chełmecki (red.), Społeczno-edukacyjne oblicza współczesnego sportu i olimpizmu: sprawność fizyczna dzieci i młodzieży. Socio-educational faces of contemporary sport and olympism: physical fitness of children and youth, t. 2, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Polska Akademia Olimpijska, Fundacja „Centrum Edukacji Olimpijskiej”, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa 2009, s. 79–91.
• Grot Z (red.), Dzieje poznańskiej Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego 1919–1969, Poznań 1970.
• Grot Z., Katedra i Studium Wychowania Fizycznego na Uniwersytecie Poznańskim, [w:] Z. Grot (red.), Dzieje poznańskiej Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego 1919–1969, Poznań 1970, s. 11–75.
• Grot Z., Krótki rys dziejów Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1919–1939, [w:] 40 lat od Katedry Wychowania Fizycznego UP do Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Poznań 1959, s. 13–44.
• Grot Z., Ziółkowska T. (red.), Dzieje kultury fizycznej (do roku 1918), Warszawa – Poznań 1990.
• Grzegorz R., Walendowicz M. wraz z zespołem Jandziak D. et al. (oprac.), Historia Ju-jitsu w Polsce 1904–1939; The history of Ju-jitsu in Poland 1904–1939, [tł. I. Kresak, M. Wnuk; Międzynarodowa Federacja Modern Ju-Jitsu], Wyd. Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Międzynarodowa Federacja Modern Ju-Jitsu, cop., Poznań – Głogów 2008.
• Hądzelek K., Dzieje kultury fizycznej w Polsce do 1918 roku, [w:] Dzieje kultury fizycznej w Polsce, Poznań 1997.
• Krawczyk Z., Społeczno-kulturowe funkcje wychowania fizycznego i sportu. Analiza poglądów Eugeniusza Piaseckiego, [w:] Natura, kultura – sport. Kontrowersje teoretyczne w Polsce, Wyd. PWN, Warszawa 1970, s. 163–217.
• Laurentowski F., Eugeniusz Piasecki w latach 1919–1947, [w:] Eugeniusz Piasecki. Materiały z Sesji Naukowej poświęconej twórcy poznańskiej uczelni wychowania fizycznego, Poznań, 13 i 14 listopada 1973 r., seria: Monografie, nr 66, AWF w Poznaniu, Poznań 1975, s. 23–29.
• Lipoński W., Historia sportu na tle rozwoju kultury fizycznej, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Lipoński W., Rochwist i palant. Studium etnologiczne dawnych polskich sportów i gier ruchowych na tle tradycji europejskiej, Monografie AWF w Poznaniu, nr 356, Poznań 2004.
• Lipoński W., The Truth of Sport a monogrph of selcted issues, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2016.
• Łuczak M., (red.), Wybór źródeł, Eugeniusz Piasecki, Wyd. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 2016.
• Nowak M., Profesor Eugeniusz Piasecki w 100 rocznicę urodzin, [w:] Zeszyt naukowy z materiałami IX Studenckiej Sesji Naukowej Medalistów im. J. Śniadeckiego, Poznań, 30 marca 1973 r., seria: Monografie, nr 52, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Poznań 1974, s. 11–15.
• Pawełek A., Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów w Poznaniu 1921–1929, Poznań 1929.
• Piasecki E ., Badania nad genezą ćwiczeń cielesnych, Poznań 1922.
• Toporowicz K., Eugeniusz Piasecki (1872–1947). Życie i dzieło, Warszawa – Kraków 1988.
• Toporowicz K., Eugeniusz Piasecki i jego rola w rozwoju uniwersyteckiego kształcenia nauczycieli wychowania fizycznego w Polsce, [w:] Nauki społeczne a kultura fizyczna, Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Poznań, dnia 3 czerwca 1988, seria: Monografie Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu, nr 267, Poznań 1989, s. 45–61.
• Toporowicz K., Eugeniusz Piasecki w latach 1872–1919, [w:] Eugeniusz Piasecki, Materiały z Sesji Naukowej poświęconej twórcy poznańskiej uczelni wychowania fizycznego, Poznań, 13 i 14 listopad 1973 r., seria: Monografie, nr 66, AWF w Poznaniu, Poznań 1975, s. 9–22.
• Wacek R., Wspomnienia sportowe, Opole ok. 1940.
• Wkład poznańskiej AWF w rozwój teoretycznych podstaw kultury fizycznej, Wyd. PWN, Warszawa – Poznań 1975, s. 202–210.
• Wojtycza J., Przysposobienie wojskowe w odrodzonej Polsce do roku 1926, Kraków 2001.
• Wryk R., Narodziny i rozwoju Akademickiego Związku Sportowego do roku 1949, Wydawnictwo Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2007.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań 2015.
• Wryk R., Początki ruchu olimpijskiego w Polsce, Poznań 2012.
• Wrzosek A. (red.), Uniwersytet Poznański w pierwszych latach swego istnienia (1919, 1919–20, 1920–21, 1921–22, 1922–23). Za rektoratu Heljodora Święcickiego. Księga pamiątkowa, Poznań 1924.
• Wrzosek A., Wydział Lekarski, [w:] A. Wrzosek (red.), Uniwersytet Poznański w pierwszych latach swego istnienia (1919, 1919–20, 1920–21, 1921–22, 1922–23). Za rektoratu Heljodora Święcickiego. Księga pamiątkowa, Poznań 1924.

Identyfikatory

DOI

10.16926/sit.2019.02.01