Opis i analiza zmienności wskaźnika surowości suszy Palmera na obszarze Polski w okresie 1901-2000

• Autorzy: Paszczyk J. , Michalczyk Z.

Warianty tytułu

EN

Description and analysis of Palmer Drought Severity Index in Poland in 1901=2000

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu o metodycznym charakterze podjęto próbę oceny stanu uwil-gotnienia obszaru Polski w stuleciu 1901-2000, wyrażonego przez zmodyfikowane wskaźniki surowości suszy Palmera. Podstawę opracowania stanowią dane pozyskane z bazy Climatic Research Unit uporządkowane w regularnej strukturze węzłów sieci geograficznej o rozdzielczości 0,5° szerokości i długości geograficznej. Przeanalizowano je przy pomocy różnych metod i technik statystycznych. Posłużyły do liczbowego opisu zróżnicowania zjawiska suszy – mierzonego indeksem PDSI (Palmer Drought Severity Index) – w przestrzeni i czasie. W badanym stuleciu w silniejszym stopniu zagrożone suszą były południowe i centralne obszary Polski, a zjawisko ostrej suszy notowano częściej we wschodnich rejonach kraju. W pierwszym półwieczu tendencje narastania zjawisk suszy objęły środkową strefę wybrzeża Bałtyku i Pojezierza Pomorskiego oraz wschodnie rejony Pojezierza Mazurskiego, Roztocza i Wyżyny Lubelskiej. Natomiast w drugim - stwierdzono nasile-nie się zjawiska suszy w południowo-wschodnich i centralnych regionach Polski, a w całym stuleciu był charakterystyczny dla prawie całego obszaru kraju. W większości przypadków przeciętne opady malały z szerokością, a temperatury z długością geograficzną. Dominującym rytmem wahań wskaźnika suszy były okresy 11-12 oraz 35-letnie (40% notowanych przypadków). Intensywność suszy, w sytuacji rozwoju strefowej cyrkulacji, zmniejszała się wyraźnie w kierunku północnym i północo-wschodnim Polski, a w okresie jej osłabienia nie wykazywała wyraźnego ukierunkowania.

EN

The paper presents an attempt at evaluation of moisture state in Poland in 1901-2000, expressed as modified Palmer Drought Severity Indices (PDSI). Data of Climatic Research Unit database, sorted as regular structure of geographical grid nodes with 0.5° latitude and longitude resolution, were used. They were analysed using various methods and statistical techniques. They were used for numeric description of the spatial and temporal diversity of drought phenomenon – expressed as PSDI. In the examined century, southern and central areas of Poland were endangered by droughts more significantly,however, the phenomenon of strong drought was observed in the western part of the country. In the first half-century, rising tendencies of droughts were observed in the central zone of the coast of the Baltic Sea, in Pomeranian Lake District and eastern areas of Mazury Lake District, in Roztocze, and Lublin Upland. Thus, in the second half-century, intensification of drought was observed in south-eastern and central regions of Poland, however for the whole century it was characteristic for the almost the whole of Poland. In most cases, average precipitation decreased due to geographical latitude, and temperatures – due to geographical longitude. Periods of 11-12 and 35 years were the dominant rhythm of fluctuations of PSDI (40% of observed cases). Intensity of drought, in the case of zonal circulation development, was distinctly decreased to the northern and north-eastern direction in Poland, and in the period of its weakening it does not show any distinct direction.

Słowa kluczowe

EN

Poland; Palmer Drought Severity Index; drought severity index; drought; drought characteristics; drought effect; drought duration; drought hazard; drought index; moisture status; climatic trend; climatic event; spatial diversity; variability assessment; statistical analysis; 20th century; 1901-2000 period

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrophysica
• Rocznik: 2012
• Tom: 19
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.89-110,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Paszczyk J.

• Zakład Hydrologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ul.Kraśnicka 2CD, 20-718 Lublin

autor

Michalczyk Z.

Bibliografia

• Bendat J.S., Piersol A.G., 1976. Metody analizy i pomiaru sygnałów losowych. Wyd. PWN, Warsza-wa.
• Boryczka J., Stopa-Boryczka M., 1986. Matematyczny model klimatu Polski. Wyd. UW, Warszawa.
• Chojnicki Z. (red.), 1977. Metody ilościowe i modele w geografii. PWN, Warszawa.
• Degirmendźic J., Kożuchowski K., Wibig J., 2000. Epoki cyrkulacyjne XX wieku i zmienność typów cyrkulacji w Polsce, Prz. Geof., 45, 3-4, 221-238.
• Ewert A., 1984. Opady atmosferyczne na obszarze Polski w przekroju rocznym, Wyd. WSP, Słupsk.
• Jurak D., Głowacka B., Kaczmarek Z., 1998. Meteorologiczny wskaźnik suszy hydrologicznej, Wiad. IMGW, 21(42), 23-38.
• Lanen H.A.J., van Tallaksen L.M., Fendekova M., 2007. Work Plan 2007-2010, NE Friend Low Flow and Drought Grup, www.ne-friend.dafg.de/servlet/is/7402/Workplan
• Mitchell T.D., Jones P.D., 2005. An improved method of constructing a database of monthly climate observations and associated high-resolution grids. International Journal of Climatology, 25(6), 693-712.
• Palmer W.C., 1965. Meteorologic drought. U.S. Weather Bureau Res., Research Paper 45, Washing-ton.
• Parysek J.J.,1982. Modele klasyfikacji w geografii, Ser. Geogr., 31, Wyd. UAM, Poznań.
• Paszczyk J., 2007. Sezonowa zmienność elementów hydrometeorologicznych – próba analizy numerycz-nej, w: Obieg wody w środowisku naturalnym i przekształconym. Wyd. UMCS, Lublin, 410-416.
• Soja R., Walanus A., 1998. Cykle w hydrometeorologii – fakty i wątpliwości, w: Hydrologia o progu XXI wieku, Wyd. UW, Warszawa, 273-284.
• Thornthwaite C., Mather J.R., 1955. The Water Balance. Publ. In Clim., T. VIII, z.1.
• Van der Schrier G., Briffa K.R., Jones P.D., Osborn T.J., 2006. Summer moisture variability across Europe. Journal od Climate, 19, 2818-2834.
• Walanus A., Prokop P., 2004. Elementarne podejście do problemu cykliczności w zjawiskach klima-tycznych. Prz. Geof., 49, 1-2, 57- 69.
• Wells N., Goddard S., Hayes M.J., 2004. A self-calibrating Palmer Drought Severity Index. Journal of Climate, 17, 2335-2351.

Uwagi

Rekord w opracowaniu