Ocena wpływu zanieczyszczeń antropogenicznych na jakość wód rzeki Bochotniczanki

• Autorzy: Pytka A. , Jozwiakowski K. , Marzec M. , Gizinska M. , Sosnowska B.

Warianty tytułu

EN

Impact assessment of anthropogenic pollution on water quality of Bochotniczanka river

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono ocenę jakości wód rzeki Bochotniczanki przepływającej przez teren gminy Nałęczów i Park Zdrojowy uzdrowiska w Nałęczowie. Określono również podstawowe przyczyny zanieczyszczenia rzeki oraz wskazano działania zmierzające do poprawy istniejącego stanu. Stwierdzono, że bezpośredni wpływ na jakość wód badanej rzeki mają zanieczyszczenia obszarowe, a szczególnie spływy powierzchniowe z erodowanych pól, jak również zanieczyszczenia punktowe związane z nieuporządkowaną gospodarką ściekową w zlewni, do których zaliczono m.in.: fermę krów, bazę wozów asenizacyjnych i stadninę koni. Wskaźnikami fizyczno-chemicznymi świadczącymi o złej jakości wody w badanej rzece były: BZT5, ChZTCr, zawiesiny ogólne i fosforany. Średnie wartości tych wskaźników zazwyczaj znajdowały się poza zakresem klas jakości wyznaczonych w Rozporządzeniu MŚ [2011]. Wskazano, że liczebności bakterii z grupy coli i z grupy coli typu kałowego, odnotowane w wodach z rzeki Bochotniczanki, zgodnie z Rozporządzeniem MŚ [2004], degradują je do V – najgorszej klasy jakości i wskazują na bezpośrednie ich zanieczyszczenie ściekami bytowymi. Zauważono, że obecność zbiornika zaporowego w postaci stawu w Parku Zdrojowym w Nałęczowie znacząco wpływała na zatrzymywanie zanieczyszczeń transportowanych przez rzekę Bochotniczankę i na poprawę jakości wody w jej dolnym biegu. Kumulacja zanieczyszczeń przyczyniła się do zachwiania równowagi ekologicznej w stawie i nasilenia zjawisk charakterystycznych dla zbiorników eutroficznych. Efektem tego był deficyt tlenu w wodzie ze stawu i śnięcie ryb w lipcu 2012 roku. W celu zachowania walorów uzdrowiskowych Nałęczowa, w tym atrakcyjności Parku Zdrojowego, niezbędne jest podjęcie odpowiednich działań, które ograniczą lub wyeliminują dopływ zanieczyszczeń i przyczynią się do poprawy jakości wód w rzece Bochotniczance.

EN

This paper presents an assessment of the water quality of the Bochotniczanka river flowing through the area of community Naleczów and Spa Park resort in Nałęczów. It also identifies the root causes of pollution of the river and the measures to improve the status quo. It was found that the factors that have direct impact on water quality of the river are: study area pollution, especially surface runoff of eroded fields, as well as point pollution associated with disordered wastewater management in the catchment, which include, among others: farm cows, vacuum trucks base and horse riding. Physico-chemical indicators that indicate poor quality of the water in the tested river were: BOD5, ChZTCr, suspended solids and phosphates. Mean values of these ratios were generally outside the scope of the designated quality class in the Regulation of the Ministry of Environment [2011]. It was indicated that the abundance of coliforms and faecal coliforms, recorded in the waters of the Bochotniczanka river, in accordance with the Regulation of Ministry of Environment [2004], degrades it to V - the worst quality class and indicates their direct contamination by domestic waste. It was observed that the presence of a dam reservoir in the form of a pond in the Spa Park in Nałęczów significantly contributes to the retention of pollutants transported by the Bochchotniczanka river and to the improvement of water quality in its lower reaches. Accumulation of pollutants contributed to the ecological imbalance in the joint and the severity of the phenomena characteristic of eutrophic reservoirs. The result was a deficit of oxygen in the pond water and the fish kill in July 2012. It was recommended that in order to preserve the advantages of spa Nałęczów, including the attractiveness of the Spa Park, it is necessary to take appropriate actions to reduce or eliminate the flow of pollutants and contribute to the improvement of water quality in the Bochotniczanka river.

Słowa kluczowe

PL

uzdrowiska; Naleczow; rzeki; rzeka Bochotniczanka; zanieczyszczenia wod; zanieczyszczenia antropogeniczne; woda; jakosc; wskazniki zanieczyszczen; temperatura wody; odczyn wody; tlen rozpuszczony; przewodnosc elektrolityczna; zawiesina ogolna; biochemiczne zapotrzebowanie tlenu; chemiczne zapotrzebowanie tlenu; fosforany; fosfor ogolny; azot ogolny; azot amonowy; azot azotanowy; azot azotynowy; chlorki; siarczki; potas; wskazniki mikrobiologiczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2013
• Numer: 3/II
• Opis fizyczny: s.15-29,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Pytka A.

• Katedra Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Leszczyńskiego 7, 20-069 Lublin

autor

Jozwiakowski K.

• Katedra Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Leszczyńskiego 7, 20-069 Lublin

autor

Marzec M.

• Katedra Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Leszczyńskiego 7, 20-069 Lublin

autor

Gizinska M.

• Katedra Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Leszczyńskiego 7, 20-069 Lublin

autor

Sosnowska B.

• Pracownia Żywności Ekologicznej Pochodzenia Roślinnego, Katedra Biotechnologii, Żywienia Człowieka i Towaroznawstwa Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublionie, ul.Skromna 8, 20-704 Lublin

Bibliografia

• Bogoń B., Cupak A, Wałęga A. Koncepcja poprawy gospodarki ściekowej w gminie Baranów Sandomierski. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich nr 2, 2011, s. 83–97.
• Burlikowska I. Źródła w dorzeczu Bystrej. W: Z. Michalczyk (red.). Źródła zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Badania hydrograficzne w poznawaniu środowiska. Wyd. UMCS, Lublin,II, s. 71-93, 1993.
• GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r., Warszawa 2012. s. 198.
• HELCOM. Towards a Baltic Sea unaffected by eutrophication. 2and Stake-holder Conference on the HELCOM Baltic Sea Action Plan. Helsinki, Finland, 6 March 2007.
• Harasimiuk M., Henkiel A. Wpływ budowy geologicznej i rzeźby podłoża na ukształtowanie pokrywy lessowej w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Annales UMCS, B,30/31, 1976.
• Hermanowicz W., Dojlido W., Dożańska W., Koziorowski B., Zerbe J. Fizykochemiczne badanie wody i ścieków. Arkady. Warszawa 1999. s. 556.
• Józefaciuk Cz., Józefaciuk A. Erozja gleb i melioracje przeciwerozyjne w regionie wyżyn południowo- wschodniej Polski. Cz. III. Zagospodarowanie wąwozów. Bibliotheca. FragmentaAgronomica. A, 4, 1988.
• Jóźwiakowski K., Marzec M. Stan czystości wód powierzchniowych na terenie erodowanej zlewni rolniczej. Inżynieria Rolnicza nr 2, Warszawa 2001, s. 117-122.
• Jóźwiakowski K. Badania skuteczności oczyszczania ścieków w wybranych systemach gruntoworoślinnych. Rozprawa habilitacyjna. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 1/2012,s. 232.
• Katalog Polskich Zamków, Pałaców i Dworów. http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/ 1769/Naleczow/ (dostęp 14.02.2013 r.).
• Kondracki J. Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno - geograficzne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
• Korniłłowicz-Kowalska T., Jóźwiakowski K., Iglik H.: Characterisation of the sanitary status of domestic sewage generated in households in rural areas. Teka Kom. Ochr. Kszt. Środ.Przyr. – OL PAN. 7, 2010, s. 154-162.
• Krogulska B. Jakość bakteriologiczna wody – wymagania, metodyka badań. Przemysł Spożywczy. 5, 2003, s. 16-19.
• Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Nałęczów na lata 2007-2015. Agencja Projektów Pomocowych i Strategicznych sp. z o.o. Lublin 2010, s. 123.
• Malinowski J., Mojski J. E. Mapa geologiczna Polski z utworami powierzchniowymi. Arkusz Lublin. 1:200000. Instytut Geologiczny, Warszawa 1978a.
• Malinowski J., Mojski J. E. Mapa geologiczna Polski bez utworów czwartorzędowych. Arkusz Lublin. 1:200000. Instytut Geologiczny, Warszawa 1978b.
• Maruszczak H. Rzeźba obszarów lessowych Wyżyny Lubelskiej. Annales UMCS, sec. B, 15, 1960.
• Mazur A.: Wpływ spływu powierzchniowego na jakość wód rzeki Żółkiewka. Gaz Woda i Technika Sanitarna 2/2013, s. 64-66.
• Michalczyk Z. (red.). Źródła Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. UMCS, Lublin 2001, s. 298.
• Policht-Latawiec A., Kanownik W. Jakość i walory użytkowe wody rzeki Jabłonicy w aspekcie jej retencjonowania w zbiorniku. Gaz Woda i Technika Sanitarna 2/2013, s. 83-86.
• PN-75/C-04615/05. Woda i ścieki. Badania mikrobiologiczne. Oznaczenie bakterii grupy coli metodą fermentacyjną probówkową.
• PN-75/C-04615/07. Woda i ścieki. Badania mikrobiologiczne. Oznaczenie bakterii grupy coli typu kałowego (fekalnego) metodą fermentacyjną probówkową.
• RDW: Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, 2000.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringuoraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz.284), 2004.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dlasubstancji priorytetowych. Zał. 1 – Wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszącesię do jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, takich jak struga,strumień, potok, kanał oraz rzeka, niewyznaczonych jako jednolite części wód sztucznie lubsilnie zmienione (Dz. U. nr 257, poz. 1545), 2011.
• Wilgat T. Wody Lubelszczyzny. Seria: Środowisko Przyrodnicze Lubelszczyzny. Wyd. Lub. Tow. Nauk., Lublin, 1998.