Submikronowe pyły w powietrzu atmosferycznym w Krakowie

• Autorzy: Wilczynska-Michalik W. , Pietras B. , Samek L. , Furman L. , Latkiewicz A. , Rzeznikiewicz K. , Michalik M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Drobne cząstki aerozoli (PM2,5) wywierają istotny wpływ na wzrost śmiertelności i zachorowalności. W Krakowie ich koncentracja jest wysoka i podlega monitorowaniu od roku 2008. Nie są natomiast prowadzone systematyczne badania udziału PM1. Submikronowe cząstki (PM 1) dominują w aerozolach w Krakowie pod względem liczby cząstek. W materiale PM1 znaczny udział mają cząstki poniżej 100 nm (nanocząstki). Dominują cząstki sadzy o zróżnicowanej wielkości i morfologii. W materiale PM1 obecne są też aerozole wtórne, np. siarczany. Stwierdza się obecność aerozoli pochodzenia przemysłowego lub uwalniane z różnych produktów w trakcie ich stosowania (np. cząstki Ti02). Pochodzenie licznych cząstek jest trudne do określenia (naturalne wywiewane z gleby, przemysłowe, unoszone w powietrze z ulic, placów budów i prac rozbiórkowych).

EN

Fine aerosol particles (PM2.5) strongly influence mortality and morbidity of polluted towns inhabitants. PM2.5 concentration in Krakow is high. Monitoring of PM2.5 started in 2008. Concentration of PM 1 as well as number of particles in air are not studied systematically. Submicrometer particles (PM1) dominate the aerosol in respect of number of particles. The share of particles less than 100 nm (nanoparticles) in PM1 is significant. The dominant component of PM1 fraction. Secondary aerosols (e.g. sulphates) are also present in PM1. Particles emitted from industrial plants were determined (e.g. spherical aluminosilicate particles from power plants) or particles derived from various products (e.g. Ti02 particles). It is difficult to determine the origin of numerous particles (natural of soil origin, industrial, resuspended from streets, construction or demolition sites).

Słowa kluczowe

PL

powietrze atmosferyczne; Krakow; analiza chemiczna; zanieczyszczenia powietrza; stezenie pylow; jakosc powietrza; ocena; siarczany; chlorki; weglany; bioaerozole

• Wydawca: -
• Czasopismo: Aura
• Rocznik: 2015
• Numer: 08
• Opis fizyczny: s.4-7,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wilczynska-Michalik W.

• Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Kraków

autor

Pietras B.

• Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Kraków

autor

Samek L.

• Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Kraków

autor

Furman L.

• Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Kraków

autor

Latkiewicz A.

• Instytut Nauk Geograficznych, Uniwersytet Jagieloński, Kraków

autor

Rzeznikiewicz K.

• Instytut Nauk Geograficznych, Uniwersytet Jagieloński, Kraków

autor

Michalik M.

• Instytut Nauk Geograficznych, Uniwersytet Jagieloński, Kraków

Bibliografia

• [1]Air quality in Europe - 2014 report; 2014. EEA Report No 5/2014.
• [2]Buseck P. R., Adachi K., 2008. Nanoparticles in the atmosphere. Elements, 4, 389-394.
• [3]Dziugiel M., Bogacki M., Oleniacz R., Mazur M., 2012. Zawartość węgla i siarki w pyle PM2,5 i PM10 w powietrzu w centrum Krakow. (W:) Ochrona powietrza w teorii i praktyce, t. 1, Red. J. Konieczyński, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze, 29-41.
• [4]Grobéty В., Gieré R., Dietze V., Stille P., 2010. Airborne Particles in the Urban Environment, Elements, 6(4), 229-234.
• [5]Keogh, D. U., Ferreira, L., Morawska, L„ 2014. Development of a particle number and particle mass vehicle emissions inventory for an urban fleet. Environmental Modelling & Software, 24, 1323-1331. DOI: 10.1016/j.envsoft.2009.05.003.
• [6]Kudelko M., 2012, Koszty zewnętrzne produkcji energii elektrycznej z projektowanych elektrowni dla kompleksów złożowych węgla brunatnego Legnica i Gubin oraz sektora energetycznego w Polsce, 1-37, http://www.greenpeace.org/ poland/PageFiles/461286/ koszty_wegla_eks-pertyza.pdf
• [7]Kumar P., Robins A., Vardoulakis S., Britter R„ 2010. A review of the characteristics of nanoparticles in the urban atmosphere and the prospects for developing regulatory controls. Atmospheric Environment, 44, 5035-5052.
• [8]Matuszko D., Piotrowicz К., Kowanetz L., 2015. Klimal. (W:) M. Baścik i В. Degórska (red.) Środowisko przyrodnicze Krakowa. Zasoby - Ochrona -Kształtowanie. IGiGPUJ, 81-108.
• [9]Merkisz J., Pielecha J., 2014. Emisja cząstek stałych ze źródeł motoryzacyjnych. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej.
• [10]Obliczanie kosztów zewnętrznych w sektorze transportu; Analiza porównawcza ostatnich badań w związku z ekologicznym pakietem transportowym Komisji Europejskiej, 2009, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej, Departament Tematyczny В - Polityka Strukturalna, I Polityka Spójności, Transport i Turystyka.
• [11]Określenie warunków anemologicznych dla obszaru Krakowa na podstawie danych z sieci obserwa-cyjno pomiarowej IMG W, 2010. Odpowiedzialny wykonawca: L. Ośrodka, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Oddział w Krakowie.
• [12]Oleniacz R., Bogacki M., Rzeszutek M., Kot A., 2014. Meteorologiczne determinantyjakości powietrza w Krakowie. (W:) Ochrona powietrza w teorii i praktyce, t.2, Red. J. Konieczyński, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze, 163-178.
• [13]Palarz A. 2014. Zmienność inwersji temperatury powietrza nad Krakowem w świetle warunków cyrkulacyjnych. Prace Geograficzne, 138, 29-43.
• [14]Pietras В., 2013. Czynniki meteorologiczne wpływające na koncentracje aerozoli w Krakowie oraz analiza cząstek aerozoli. Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Darmowe dane i open source w badaniach środowiska, 2, 90-100.
• [ 15] Pósfai M., Molnár A., 2000. Aerosol particles in the atmosphere: A mineralogical introduction. (In:) Environmental Mineralogy, Red. D. J. Vaughan i R. A. Wogelius, EMU Notes in Mineralogy, EMU, Eötvös University Press, Budapest.
• [16] Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego, Małopolska 2023 w zdrowej atmosferze. 2013.
• [ 17] Review of evidence on health aspects of air pollution - REVIHAAP Project; Technical Report. 2013. World Health Organization, Regional Officer for Europe.
• [ 18] Radovič U., 2009. Porównanie wpływu na zdrowie człowieka i środowisko naturalne różnych źródeł energii - wyniki badań w programie EXTERNE. Agencja Rynku Energii SA, Warszawa, www.iea. cyf.gov.pl.
• [19]Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2011 roku, 2012: Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie, http://www. krakow.pios.gov.pl/publikacje/raporty/raport 11 / index.htm; pdf, 23- 30.
• [20]Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2013 roku, 2014, Powietrze, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, 1-19 http://www.krakow.pios.gov.pl/publikacje/raporty/ raportl 3/2_powietrze.pdf
• [21 ] The control of dust and emissions from construction and demolition. 2006. Mayor of London, London Councils and the Greater London Authority.
• [22]Walczewski J., 1998. Miejska stacja obserwacyjna w Krakowie jako przykład ukierunkowanego systemu badań klimatu miasta. Acta Univereitatis Lo-dziensis, Folia Geographica Physica, 3,345-351.
• [23]Walczewski J., 2009. Niektóre dane o występowaniu całodziennych warstw inwersyjnych w atmosferze Krakowa i uwarunkowania tego zjawiska. Przegląd Geofizyczny, 3^, 183-191.
• [24]Wilczyńska-Michalik W., Michalik M., 2015. Sklad i pochodzenie cząstek pyłów w powietrzu atmosferycznym w Krakowie. AURA, 3,4-8.

Identyfikatory

DOI

10.15199/2.2015.8.1