Żywienie w profilaktyce miażdżycy

• Autorzy: Szostak W.B.

Warianty tytułu

EN

Nutrition in atherosclerosis prevention

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Miażdżyca jest przewlekłą chorobą zapalną o złożonej etiopatogenezie. Oksydacyjnie zmodyfikowane lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL) odgrywają najważniejszą rolę w jej rozwoju. Nasycone kwasy tłuszczowe (SFA) w diecie, szczególnie kwas mirystynowy oraz izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych podnoszą stężenie LDL w surowicy. Natomiast zamiana w diecie SFA na wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) lub jednonienasycone kwasy tłuszczowe (MUFA) powoduje spadek stężenia LDL. Naturalne antyoksydanty występujące obficie w żywności roślinnej, szczególnie w warzywach, owocach i olejach, hamują oksydacyjną modyfikację LDL i łagodzą odczyn zapalny w błonie wewnętrznej tętnic wywoływany hiperglikemią i hiperlipemią poposiłkową. To tłumaczy dobrze znany efekt przeciw miażdżycowy diety śródziemnomorskiej. Także ograniczanie spożycia sodu ma duże znaczenie w profilaktyce miażdżycy, zmniejsza bowiem ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego. Upowszechnianie zasad zdrowego żywienia jest ważną metodą pierwotnej profilaktyki chorób wywoływanych miażdżycą.

EN

Atherosclerosis is a chronic inflammatory disease with complex ethiopathogenesis. Oxidatively modified LDL plays a pivotal role in its development. Saturated fatty acids, particularly myristic acid, and trans fatty acids in diet increase serum LDL concentration. On the contrary, substitution of polyunsaturated fatty acids or monounsaturated fatty acids for saturated fatty acids decreases serum LDL level. Natural antioxidants from vegetables, fruits and vegetable oils inhibit oxidative modification of LDL and attenuate intimal inflammation induced by postpandial hyperglycemia and hyperlipemia. This effect of antioxidants explains the antiatherogenic effect of the Mediterranean diet. Also natrium intake reduction is important in atherosclerosis prevention, as it decreases the risk of hypertenssion development. Knowledge extension of healthy nutrition principles is an important method of atherosclerosis primary prevention.

Słowa kluczowe

PL

zywienie czlowieka; miazdzyca; choroby czlowieka; choroby dietopochodne; prewencja; dieta; kwasy tluszczowe; przeciwutleniacze; sod; wiedza zywieniowa; upowszechnianie wiedzy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 2011
• Tom: 38
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.119-135,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Szostak W.B.

• Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych z Poradnią Chorób Metabolicznych, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa

Bibliografia

• 1. Eurodiet Core Report. Nutrition and diet for healthy lifestyles in Europe: science and policy implications. Publ. Health Nutr., 2001, 4(2A), 265-252
• 2. Bronte-Stewart B.: The effect of dietary fats on the blood lipids and their relation to ischaemic heart disease. Brit. Med. Bull., 1958, 14, 243-252
• 3. Keys A.: Coronary heart disease in seven countries. Circulation 1970, 41 (Suppl. I), 1-195
• 4. Mensink R. P., Katan M.B.: Effect of dietary fatty acids on serum lipids and lipoproteins. A meta-analysis of 27 trials. Atheroscler. Thromb., 1992, 12, 911-919.
• 5. Mozaffarian D., Katan M.B., Ascherio A., et al.: Trans fatty acids and cardiovascular disease. N. Engl. J. Med., 2006, 1601-1613.
• 6. Rissanen T.H., Voutilainen S., Virtanen J.K., et al.: Low intake of fruit, berries and vegetables is associated with excess mortality in men: the Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor (KIHD) Study. J. Nutr., 2003, 133, 199-204
• 7. Crowe F.L., Roddam A.W., Key T.J., et al.: Fruit and vegetable intake and mortality from ischaemic heart disease: results from the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC) - Heart Study. Eur. Heart J., 2011, Jan.18 (advance access) doi: 10.1093/euroheart/ehq 465
• 8. Dauchet L., Amouyl R, Hercberg S., et al.: Fruit and vegetable consumption and risk of coronary heart disease. A meta-analysis of cohort studies. J. Nutr., 2006, 136, 2588-2593.
• 9. Bazzano L.A., Serdula M.K., Liu S.: Dietary intake of fruits and vegetables and risk of cardiovascular disease. Curr. Atheroscler. Rep., 2003, 5, 492-499.
• 10. Gardner Ch.D., Coulston A., Chatterjee L., et al.: The effect of a plant-based diet on plasma lipids in hypercholesterolemic adults. Ann. Intern. Med.,2005, 142, 9, 725-733.
• 11. De Bacquer D., Clays E., Delanghe J., et al.: Epidemiological evidence for an association between habitual tee consumption and markers of chronic inflammation. Atherosclerosis 2006, 189, 428-435.
• 12. Chrysohoou Ch., Panagiotakos D.B., Pitsavos Ch., et al.: Adherence to the Mediterranean diet attenuates inflammation and coagulation process in healthy adults. The ATTICA Study. J. Am. Coll. Cardiol., 2004, 44, 152-158
• 13. Esposito K., Giugliano D.: Diet and inflammation: a link to metabolic and cardiovascular diseases. Europ. Heart J., 2006, 27, 15-20.
• 14. Szostak W.B., Cichocka A.: Dieta śródziemnomorska w profilaktyce kardiologicznej. Monografia dla lekarzy. Via Medica. Gdańsk 2009
• 15. Clarke R., Halsey J., Lewington S., et al.: Effect of lowering homocysteine levels with B vitamins on cardiovascular disease, cancer and cause-specific mortality. Meta-analysis of 8 randomized trials involving 37 485 individuals. Arch. Internal Med., 2010, 170 (no 18) Oct. 11. www.ARCHINTERNMED COM
• 16. Iqbal R., Anand S., Ounpuu S., et al.: Dietary pattern and the risk of acute myocardial infarction in 52 countries. Results of the INTERHEART Study. Circulation 2008, 118, 1929-1937.
• 17. Szostak W.B., Jarosz M.: Wpływ spożycia soli na rozwój chorób układu krążenia. Żyw. Człow. Metab., 2010, 37, 5-6, 374-380.
• 18. Sekuła W., Ołtarzewski M., Barysz A.: Ocena spożycia chlorku sodu w Polsce na podstawie wyników badania budżetów gospodarstw domowych. Żyw. Człow. Metab., 2008, 35, 265-282.
• 19. He F.J., MacGregor G.A.: How far should salt intake be reduced? Hypertension 2003, 42, 1093-1099.
• 20. Collated information on salt reduction in the EU. Compiled by the European Commission. 2008, (April) http://ec.europa.eu/health/ph_determinants/life_style/nutrition/documents/compilation_salt_en.pdf.
• 21. Kłosiewicz-Latoszek L., Szostak W.B., Podolec P. i wsp.: Wytyczne Polskiego Forum Profilaktyki dotyczące zasad prawidłowego żywienia. W: Podręcznik Polskiego Forum Profilaktyki, t. 2. Pod red. P. Podolca. Med. Prakt. Kraków 2010.
• 22. O' Donnell M.J., Xavier D., Liu Lisheng, et al.: Risk factors for ischaemic and intracerebral haemorrhagic stroke in 22 countries (the INTERSTROKE study): a case-control study, www.thelancet.com. Published on line. June 18, 2010 DOI: 10.1016/S0140-6736(10)60834-3
• 23.Yusuf S., Hawken S., Ounpuu S. et al.: Effect of potentially modifiable risk factors associated with myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): case - control study. Lancet 2004, 364, 937-952
• 24. Sjögren P, Becker W., Warensjó E., et al.: Mediterranean and carbohydrate-restricted diets and mortality among elderly men: a cohort study in Sweden. Am. J. Clin. Nutr., 2010 Oct., 92, 967-974.
• 25. Martinez-Gonzalez M.A., Garcia-López M., Bes-Rastrollo M. et al.: Mediterranean diet and the incidence of cardiovascular disease: A Spanish cohort. Nutr. Metab.Cardiovasc. Dis., 2009 Oct., doi: 10.1016/j.numecd.2009.10.005
• 26. Trichopoulou A., Bamia Ch., Trichopoulos D.: Anatomy of health effects of Mediterranean diet: Greek EPIC prospective cohort study. Brit. Med. J., 2009, 338, b2337 doi:10.1136/bmj.b.2337
• 27. Salas-Salvado J., Bullo M., Babio N., et al.: Reduction in the incidence of type -diabetes with the Mediterranean diet: results of the PREDIMED-Reus nutrition intervention randomized trial. Diab. Care 2010, Oct. 13 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20929998.
• 28. Puska R: From Framingham to North Karelia. From descriptive epidemiology to public health action. Progr. Cardiovasc. Dis., 2010, 53, 15-20
• 29. Szostak W.B., Sekuła W, Figurska K.: Reduction of cardiovascular mortality in Poland and changes in dietary patterns. Kard. Pol., 2003, 58, 173-180
• 30. Bandosz P, O'Flaherty M., Drygas W, et al.: Explaining the decline In coronary artery disease mortality in Poland between 1991 and 2005. Eur. J. Cardiovasc. Prev. Rehab.; Europrevent 2010, Prague, abstr. P 194.
• 31. Wijeysundera H.C., Machado M., Farahati F., et al.: Association of temporal trends in risk factors and treatment uptake with coronary heart disease mortality, 1994-2005. J. Amer. Med. Assoc., 2010, 303, 1841-1847.
• 32. Young F., Capewell S., Earl S., et al.: Coronary mortality declines in the U.S. between 1980 and 2000. Quantifying the contributions from primary and secondary prevention. Am.J.Prev. Med., 2010, 39, 228-234
• 33. Trwanie życia w 2008 r. GUS, Warszawa 2008.