Changes in the relief of the drain foundation in a prototype amelioration system on the Wizna peatland

• Autorzy: Nazaruk G. , Kaca E.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The performed studies dealt with the problem of drainage pipeline deformation in a prototype, low-slope (i = 0.5%o) drainage-irrigation network. The lowering of the drainage foundation plane, drainage shallowing, and changes and deformations of the local slopes of the drainage network were evaluated. Detailed studies were carried out in 1971-1995 in the south-eastern part of the Wizna meadow on parts of plots B-7 and B-16. On plot B-7 there is a soil type Mtlaa belonging to the wet (A) potential soil moisture complex and formed on 5-6 m thick peat layer, while plot B-16 is covered by a soil type MtHcc belonging to the semi dry (C) potential soil-moisture complex formed on a 3-4 m thick peat layer. Except for the modernization of the melioration system (replacing ditches witch drains) and post- melioration management of complete cultivation, systematic intensive measures using heavy equipment were carried out on these areas. The studies involved a peatland along the drains i.e. the area that was deformed, artificially lowered and compacted due to melioration measures. Between 1975 and 1995 practically no decline in the plane of the drain foundation was observed. What subsided in the peatland was mostly the upper layer (from the surface to the plane of the drain foundation). The mean rate of shallowing of this layer was roughly equal to the rate of peatland subsidence and reached 0.3 cmy-1 on Mtlaa soil and nearly 0.6 cmy-1 on MtHcc soil. The studies also demonstrated the decreasing slope of the drainage pipelines. Since pipeline was established until 1995, the slope decreased by ca. 0.1 %o (0.005 %o∙y-1) to the value of 0.4 %o. A decrease in the pipeline slope is an unfavorable phenomenon for the functioning of the drainage network in capillary irrigation systems.

PL

Zmiany ukształtowania powierzchni posadowienia drenów na torfowisku Wizna w prototypowym systemie melioracyjnym Przeprowadzone badania dotyczyły problemu deformacji rurociągów drenarskich w prototypowej, małospadkowej (i = 0,5%o) odwadniająco-nawadniającej sieci drenarskiej. Oceniano obniżania się powierzchni posadowienia drenów, spłycenia drenowania, zmiany i deformacje lokalnych spadków sieci drenarskiej. Szczegółowe badania prowadzono w latach 1971-1995 w południowo-wschodniej części łąkarskiego obiektu Wizna, na części kwatery B-7 i na części kwatery B-16. Na kwaterze B-7 znajduje się gleba rodzaju MtIaa, należąca do dobrze uwodnionego potencjalnego kompleksu wilgotnościowo-glebowego mokrego A, wytworzona na torfie o miąższości 5-6 metrów, zaś na kwaterze B-16 - gleba rodzaju MtIIcc, należąca do potencjalnego kompleksu wilgotnościowo-glebowego posusznego C, wytworzona na torfie o miąższości 3-4 metry. Na powierzchniach tych oprócz modernizacji systemu melioracyjnego (zamiana rowów na dreny) i zagospodarowania pomelioracyjnego metodą pełnej uprawy, prowadzono systematycznie intensywne zabiegi pratotechniczne z wykorzystaniem ciężkiego sprzętu. Badania dotyczyły torfowiska wzdłuż drenów, tj. powierzchni która była deformowana, sztucznie obniżona i ugniatana w wyniku działań melioracyjnych. W okresie od 1975 roku do 1995 roku praktycznie nie obserwowano obniżania powierzchni posadowienia rurociągów. W torfowisku obniżała się głównie wierzchnia warstwa (od powierzchni terenu do powierzchni posadowienia rurociągów drenarskich). Średnie tempo spłycania się tej warstwy było w przybliżeniu równe tempu obniżania się powierzchni torfowiska i wyniosło około 0,3 cmr-1 na glebie Mtlaa i około 0,6 cm-r1 na glebie MtIIcc. Badania wykazały również zmniejszanie się spadku rurociągów drenarskich. W okresie od początku założenia rurociągów do 1995 roku ich spadek zmniejszył się o około 0,1 %o (0,005%0-r-1), osiągając wartość około 0,4%o. Zmniejszanie się spadku rurociągu jest zjawiskiem niekorzystnym dla funkcjonowania sieci drenarskiej w systemach nawodnień podsiąkowych.

Słowa kluczowe

EN

peat soil; hydrology; water management; soil; modernization; subsurface drainage; drainage deformation; soil protection; melioration system

• Wydawca: -
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 1999
• Numer: 03
• Opis fizyczny: p.59-75,fig.,ref.

Twórcy

autor

Nazaruk G.

• Institute for Land Reclamation and Grassland Farming at Falenty, 05-090 Raszyn, Poland

autor

Kaca E.

Bibliografia

• BENJAMIN J. R., CORNELL C. A., 1977. Rachunek prawdopodobieństwa, statystyka matematyczna i teoria decyzji dla inżynierów. [Probability calculus, statistics and decision theory for engineers], Warszawa: WNT.
• CHURSKI T., CHURSKA C., 1995. Przeobrażenia zachodzące w jednakowo odwodnionych rodzajowo różnych glebach torfowo-murszowych obiektu Wizna. [Transformations in equally drained different types of peat-moorsh soils on Wizna object]. Wiad. IMUZ t. 18 z. 3.
• JURCZUK S., 1993. Deformacje i zamulanie rurociągów drenarskich w glebach organicznych. [Defor¬mations and silting of drainage pipelines in organic soils], Wiad. IMUZ t. 17 z. 4.
• NAZARUK G., 1990. Zasady projektowania i gospodarowania wodą na użytkach zielonych w warun¬kach ograniczonych zasobów dyspozycyjnych. [Principles of designing and water management on grasslands under limited disposal resources]. CPBR 10.8. Melioracje i gospodarka wodna w rolnict¬wie. Materiały z sympozjum poświęconego podsumowaniu badań i wdrożeń w CPBR-10.8. IMUZ Falenty.
• NAZARUK G.: 1991. Systemy melioracyjne z drenowaniem małospadkowym na torfowiskach. Cz. I. Zasady projektowania, Cz. II. Zasady wykonawstwa i eksploatacji. [Melioration systems with low- slope draining on peatlands. Part I. Designing principles, Part II. Principles of realization and ex¬ploitation], Materiały instruktażowe 87, IMUZ Falenty.
• NAZARUK G., KACA E., 1999. Obniżanie powierzchni torfowiska na obiekcie Wizna w warunkach funkcjonowania systemu odwadniająco-nawadniającego wykonanego z drenów ceramicznych. [Pea:- land subsidance on the Wizna study area with a functioning irrigation-drainage system made of ce¬ramic drains]. In this No. p. 77-89.
• PACOWSKI R., OŚWIT J„ ŻUREK S., 1970. Charakterystyka glebowo-stratygraficzna poletek: B7-B8, B16-B17, C5-C6 na torfowisku Wizna. [Soil-stratigraphic characteristics of the plots: B7-B8, B16- B17, C5-C6 on Wizna peatland]. Maszyn. IMUZ.
• SZUNIEWICZ J., OKRUSZKO H., CHRZANOWSKI S., 1998. Ruchy powierzchni i spłycenie się gleb tor- fowo-murszowych na torfowisku Wizna. [Surface movements and thinning of peat-moorsh soils on Wizna peatland], Wiadom. IMUZ t. 19 z. 3.