Early Cretaceous amphilestid [triconodont'] mammals from Mongolia

• Autorzy: Kielan-Jaworowska Z , Dashzeveg D

Warianty tytułu

PL

Wczesnokredowe trykonodonty z rodziny Amphilestidae z Mongolii

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A small collection of ?Aptianor ?Albian amphilestid ('triconodont') mammals consisting of incomplete dentaries and maxillae with teeth, from the Khoboor locality Guchin Us county in Mongolia, is described. Guchinodon Trofimov, 1978 is regarded a junior subjective synonym of Gobiconodon Trofimov, 1978. Heavier wear of the molariforms M3 and M4 than of the more anterior one-M2 in Gobiconodon borissiaki gives indirect evidence for molariform replacement in this taxon. The interlocking mechanism between lower molariforms in Gobiconodon is of the pattern seen in Kuehneotherium and Tinodon. The interlocking mechanism and the type of occlusion ally Amphilestidae with Kuehneotheriidae, from which they differ in having lower molariforms with main cusps aligned and the dentary-squamosal jaw joint (double jaw joint in Kuehneotheriidae). The main cusps in upper molariforms M3-M5 of Gobiconodon, however, show incipient triangular arrangement. The paper gives some support to Mills' idea on the therian affinities of the Amphilestidae, although it cannot be excluded that the characters that unite the two groups developed in parallel. Because of scanty material and ambiguity, we assign the Amphilestidae to order incertae sedis.

PL

Wpracy opisano niewielką kolekcję niekompletnych żuchw i szczęk z zębami ssaków z rodziny Amphilestidae (zaliczanej do parafiletycznej grupy "trykonodontów"). Kolekcja ta pochodzi ze stanowiska Hobur w regionie Guczin Us w południowej Mongolii. Wiek osadów z Hoburu został określony jako apt lub alb. Z osadów tych Trofimov (1978) opisał dwa rodzaje: Gobiconodon (z gatunkiem typowym G. borissiaki) i Guchinodon (z gatunkiem typowym G. hoburensis). Porównanie nowych okazów obu tych gatunków wykazało, że różnice między nimi dotyczą wymiarów oraz proporcji między wielkością guzków na zębach i mają charakter różnic gatunkowych, a nie rodzajowych. Na tej podstawie zaproponowano uznanie nazwy Guchinodon Trofimov, 1978 za młodszy synonim rodzaju Gobiconodon Trofimov, 1978. Wykazano, że u Gobiconodon borissiaki górne trzonowce M3 i M4 wykazują większe starcie niż trzonowiec M2, co uznano za pośredni dowód przemawiający za wymianą zębów trzonowych u tego gatunku. Wymiana trzonowców była wcześniej stwierdzona u amerykańskiego gatunku Gobiconodon ostromi. Zbadano też nie opisywany wcześniej mechanizm blokujący (interlocking mechanism) występujący miedzy dolnymi trzonowcami obu badanych gatunków i stwierdzono, że mechanizm ten jest tego samego typu co u symetrodontów Kuehneotherium i Tinodon, a odmienny od typu występującego u "trykonodontów'' z rodziny Triconodontidae. Również i typ okluzji występujący u badanych "trykonodontów'' jest zbliżony do typu charakterystycznego dla symetrodontów, co zgadza się z wcześniejszą sugestią Millsa (1971) dotyczącą okluzji u innych amfilestydów. Tak więc mechanizm blokujący i typ okluzji sugerują pokrewieństwo Amphilestidae z Kuehneotheriidae. Amphilestidae różnią się jednak od Kuehneotheriidae obecnością pojedynczego stawu żuchwowego (u Kuehneotheriidae staw żuchwowy jest złożony, przejściowy między stawem typu gadziego i ssaczego) oraz układem guzków na zębach. U Amphilestidae guzki na dolnych trzonowcach ułożone są w prostej linii, gdy u Kuehnoetheriidae tworzą one zaczątkowy trojkąt. Jednakże na tylnych górnych trzonowcach u obu badanych gatunków gobikonodonta występuje zaczątkowe trójkątne ułożenie guzków. Praca dostarcza pewnego poparcia dla poglądu Millsa (1971) o pokrewieństwach amfilestydów ze ssakami właściwymi (Theria sensu lato), do których należą między innymi wymarłe Kuehneotheriidae, oraz współczesne torbacze i łożyskowce. Nie jest jednak wykluczone, że cechy zbliżające Amphilestidae i Kuehneotheriidae mogły powstać w obu grupach niezależnie. W związku z niekompletnym poznaniem Amphilestidae, rodzinę tę zaliczono do rzędu incertae sedis.

Słowa kluczowe

PL

fauna kopalna; zeby trzonowe; ssaki; trykonodonty; Gobiconodon borissiaki; szczeki; Kuehneotheriidae; staw zuchwowy; Mongolia; kreda; zuchwa; paleontologia; Hobur; Amphilestidae; Gobiconodon ostromi

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1998
• Tom: 43
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.413-438,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kielan-Jaworowska Z

• Instytut Paleobiologii PAN, ul.Twarda 51-55, PL-00-818 Warszawa

autor

Dashzeveg D

• Geological Institute, Mongolian Academy of Sciences, Ulan Bator, Mongolia.

Bibliografia

• Archer, M., Jenkins, F.A., Hand, S.J., Murray, P., & Godthelp, H. I992. Description of the skull and non-vestigial dentition of a Miocene platypus (Obdurodon dicksoni n. sp.) from Riversleigh, Australia and the problem of monotreme origins. In: M. Augee (ed.), Platypus and Echidnas, 1527. Royal Zoological Society of New South Wales, Sydney.
• Beliajeva, E.I. (Belâeva, E.I.), Trofimov, B.A., & Reshetov, V.J. (Rešetov, V.J.) 1974. General stages in evolution of late Mesozoic and early Tertiary mammalian fauna in central Asia [in Russian]. In: N.N. Kramarenko et al. (eds), Mesozoic and Cenozoic Faunas and Biostratigraphy of Mongolia. Joint Soviet-Mongolian Paleontological Expedition. Transactions 1, 19-45.
• Bonaparte, J.F. 1986. Sobre Mesungulatum houssayi y nuevos mamíferos Cretácicos de Patagonia, Argentina. - Actas IV Congreso Argentino de Paleontología y Biostratigrafía 2, 48-61.
• Bonaparte, J.F. 1992. Una nueva especie de Triconodonta (Mammalia), de la Formación Los Alamitos, provincia de Rio Negro y comentarios sobre su fauna de mamiferos. - Ameghiniana 29, 99-110.
• Bonaparte, J.F. 1994. Approach to the significance of the Late Cretaceous mammals of South Africa. - Berliner geowissenschaftliche Abhandlungen E 13, 31-44.
• Butler, P.M. 1939. The teeth of the Jurassic mammals. - Proceedings of the Zoological Society, London B 1939, 329-156.
• Chow, M. & Rich, T.W. 1984. A new triconodontan (Mammalia) from the Jurassic of China. - Journal of Vertebrate Paleontology 3, 226-231.
• Cifelli, R.H. & Madsen, S. K. 1998. Triconodont mammals from the Medial Cretaceous of Utah. - Journal of Vertebrate Paleontology 18, 403-411.
• Cifelli, R.H., Wible, J.R., & Jenkins, F.A. Jr. 1998. Triconodont mammals from the Cloverly Formation (Lower Cretaceous), Montana and Wyoming. - Journal of Vertebrate Paleontology 18, 237-241.
• Clemens, W.A. 1979. A problem in morganucodontid taxonomy. - Zoological Journal of the Linnean Society 66, 1-14.
• Clemens, W.A. 1980. Rhaeto-Liassic mammals from Switzerland and West Germany. - Zitteliana 5, 51-92.
• Clemens, W.A. 1986. On Triassic and Jurassic mammals. In: K. Padian (ed.) The Beginning of the Age of Dinosaurs, 237 -246. Cambridge University Press, Cambridge.
• Crompton, A.W. 1974. The dentitions and relationships of the southern African Triassic mammals Erythrotherium parringtoni and Megazostrodon rudnerae. - Bulletin of the British Museum (Natural History) 24, 397-437.
• Crompton, A.W. & Jenkins, F.A. Jr. 1967. American Jurassic symmetrodonts and Rhaetic pantotheres. - Science 155, 1006-1009.
• Crompton, A.W. & Jenkins, F.A. Jr. 1968. Molar occlusion in Late Triassic mammals. - Biological Reviews 43, 427-458.
• Crompton, A.W. & Luo, Z. 1993. Relationships of the Liassic mammals Sinoconodon, Morganucodon oehleri, and Dinnetherium. In: F.S. Szalay, M.J. Novacek, & M.C. McKenna (eds), Mammal Phylogeny: Mesozoic Dffirentiation, Multituberculates, Monotremes, Early Therians, and Marsupials, 30-44. Springer Verlag, New York.
• Crompton, A.W. & Sun, A. 1985. Cranial structure and relationships of the Liassic mammal Sinoconodon. - Zoological Journal of the Linnean Society 85, 99-119.
• Dashzeveg, D. 1975. Kielantherium gobiensis, a primitive therian from the Early Cretaceous of Mongolia. - Nature 227, 402-403.
• Dashzeveg, D. 1979. Arguimus khosbajari gen. n., sp. n. (Peramuridae, Eupantotheria) from the Lower Cretaceous of Mongolia. - Acta Palaeontologica Polonica 24, 199-204.
• Dashzeveg, D. 1994. Two previously unknown eupantotheres (Mammalia, Eupantotheria). - American Museum Novitates 3107, 1-11.
• Dashzeveg, D. & Kielan-Jaworowska, Z. 1984. The lower jaw of an aegialodontid mammal from the Early Cretaceous of Mongolia. - Zoological Journal of the Linnean Society 82, 217-227.
• Fox, R. 1969. Studies of Late Cretaceous vertebrates. III. A triconodont mammal from Alberta. - Canadian Journal of Zoology 47, 1253-1256.
• Fox, R. 1976. Additions to the mammalian local fauna from the upper Milk River Formation (Upper Cretaceous), Alberta. - Canadian Journal of Earth Sciences 13, 1105-118.
• Fox, R. 1985. Upper molar structure in the Late Cretaceous symmetrodont Symmetrodontoides Fox, and a classification of the Symmetrodonta (Mammalia). - Journal of Paleontology 59, 21-26.
• Freeman, E.F. 1979. A Middle Jurassic mammal bed from Oxfordshire. - Palaeontology 22, 135-166.
• Gill, P.G. 1974. Resorption of premolars in the early mammal Kuehneotherium praecursoris. - Archives of Oral Biology 19, 327-328.
• Gow, C.E. 1986. A new skull of Megalostodon (Mammalia, Triconodonta) from the Elliot Formation (Lower Jurassic) of Southern Africa. - Palaeontologia Africana 26, 13-23.
• Jenkins, F.A. Jr. 1984. A survey of mammalian origins. In: T.W. Broadhead (ed.), Mammals: Notes for a Short Course. - University of Tennessee, Departrnent of Geological Sciences, Studies in Geology 8, 32-47.
• Jenkins, F.A. Jr. & Crompton, A.W. 1979. Triconodonta. In: I.A. Lillegraven, Z. Kielan-Jaworowska, & W.A. Clemens (eds), Mesozoic Mammals: the First Two-thirds of Mammalian History, 74-90. University of California Press, Berkeley.
• Jenkins, F.A. Jr. & Parrington, F.R. 1976. The postcranial skeleton of the Triassic mammals Eozostrodon, Megazostrodon and Erythrotherium. - Philosophical Transactions of the Royal Society of London B 273, 387-431.
• Jenkins, F.A. Jr. & Schaff, C.R. 1988. The Early Cretaceous mammal Gobiconodon (Mammalia, Triconodonta) from the Cloverly Formation in Montana. - Journal of Vertebrate Paleontology 8, 1-24.
• Jenkins, F.A. Jr., Crompton, A.W., & Downs, W.R. 1983. Mesozoic mammals from Arizona: new evidence on mammalian evolution. - Science, 222, 1233-1235.
• Kermack, D.M., Kermack, K.A., & Mussett, F. 1968. The Welsh pantothere Kuehneotherium praecursoris. - Journal of the Linnean Society (Zoology) 47, 407-423.
• Kermack, K.A. 1963. The cranial structure of the triconodonts. - Philosophical Transactions of the Royal Society of London B 246, 83-103.
• Kermack, K.A. 1988. British Mesozoic mammal sites. - Special Papers in Palaeontology 40, 85-93.
• Kermack, K.A., Mussett, F., & Rigney, H.W. 1973. The lower jaw of Morganucodon. - Zoological Journal of the Linnean Society 53, 87-175.
• Kermack, K.A., Mussett, F., & Rigney, H.W. 1981. The skull of Morganucodon. - Zoological Journal of the Linnean Society 71, 1-158.
• Kielan-Jaworowska, Z. 1997. Characters of multituberculates neglected in phylogenetic analyses of early mammals. - Lethaia 29, 249-266.
• Kielan-Jaworowska, Z. & Dashzeveg, D. 1989. Eutherian mammals from the Early Cretaceous of Mongolia. - Zoologica Scripta 18, 347-355.
• Kielan-Jaworowska, Z. & Gambaryan, P.P. 1994. Postcranial anatomy and habits of Asian multituberculate mammals. - Fossils and Strata 36, 1-92.
• Kielan-Jaworowska, Z., Dashzeveg, D., & Trofimov, B.A. 1987. Early Cretaceous multituberculates from Mongolia and a comparison with Late Jurassic forms. - Acta Palaeontologia Polonica 32, 3-47.
• Kron, D.G. 1979. Docodonta. In: J.A. Lillegraven, Z. Kielan-Jaworowska, & W.A. Clemens (eds), Mesopic Mammals: the First Two-thirds of Mammalian History, 91-98. University of California Press, Berkeley.
• Krusat, G. 1989. Isolated molars of a triconodont and a symmetrodont (Mammalia) from the Uppermost Jurassic of Portugal. - Berliner geowissenschaftliche Abhandlungen A 106, 277-289.
• Kühne, W. 1949. On a triconodont tooth of a new pattern from a fissure-filling in South Glamorgan. - Proceedings of the Zoological Society of London 119, 345-350.
• Kühne, W. 1958. Rhaetische Triconodonten aus Glamorgan, ihre Stellung zwischen den Klassen Reptilia und Mammalia und ihre Bedeutung für die Reichart'sche Theorie. - Paläontologische Zeitschrift 32, 197-235.
• Luo, Z. 1994. Sister-group relationships of mammals and transformation of diagnostic mammalian characters. In: N.C. Fraser & H.-D. Sues (eds), In the Shadow of the Dinosaurs - Early Mesozoic Tetrapods, 98-128. Cambridge University Press, Cambridge.
• Luo, Z. & Wu X-Ch. 1994. The small tetrapods from the lower Lufeng Formation, Yunnan, China. In: N.C. Fraser & H.-D. Sues (eds), In the Shadow of the Dinosaurs - Early Mesozoic Tetrapods, 251-270. Cambridge University Press, Cambridge.
• Luo, Z., Lucas, S.G., Li, J., & Zhen, S. 1995. A new specimen of Morganucodon oehleri (Mammalia, Triconodonta) from the Liassic Lower Lufeng Formation of Yunnan, China. - Neues Jahrbuch für Geologie, Paläontologie und Mineralogie 1995, 671-680.
• McKenna, M.C. (1975). Towards a phylogenetic classification of the Mammalia. In: W.P. Luckett & F.S. Szalay (eds), Phylogeny of the Primates, 21-46. Plenum Press, New York.
• McKenna, M.C. & Bell, S.K. 1997. Classification of Mammals Above the Species Level. 631 pp. Columbia University Press, New York.
• Maschenko, E.N. & Lopatin, A.V. 1998. First record of an Early Cretaceous triconodont mammal in Siberia. - Bulletin de l'Institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique, Sciences de la Terre 68, 233-236.
• Mills, J.R.E. 1971. The dentition of Morganucodon. In: D.M. Kermack & K.A. Kermack (eds), Early Mammals. - Zoological Journal of the Linnean Society of London 50, Supplement 1, 29-63.
• Mills, J.R.E. 1984. The molar dentition of a Welsh pantothere. - Zoological Journal of the Linnean Society 82, 189-205.
• Ostrom, J.H. 1970. Stratigraphy and paleontology of the Cloverly Formation (Lower Cretaceous) of the Bighorn Basin Area, Wyoming and Montana. - Bulletin of the Peabody Museum of Natural History, Yale University 35, I-VIII + 1-234.
• Parrington, R.F. 1947. On a collection of Rhaetic mammalian teeth. - Proceedings of the Zoological Society 116, 707-728.
• Parrington, F.R. 1971. On the Upper Triassic mammals. - Philosophical Transactions of the Royal Society of London B 261, 231-272 .
• Parrington, F.R. 1978. A further account of the Triassic mammals. - Philosophical Transactions of the Royal Society of London B 282, 177-204.
• Patterson, B. 1956. Early Cretaceous mammals and the evolution of mammalian molar teeth. - Fieldiana: Geology 13, 1-105.
• Patterson, B. & Olson, E.C. 1961. A triconodontid mammal from the Triassic of Yunnan. In: International Colloquium on the Evolution of Lower and Non Specialized Mammals, 129-191. Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van Belgie, Brussel.
• Peyer, B. 1956. Über Zahne von Haramiyden, von Triconodonten und von wahrscheinlich synapsiden Reptilien aus dem Rhät von Hallau, Kt. Schafftrausen, Schweiz. - Schweitzerische paläontologische Abhandlungen 72, 1-72.
• Prothero, D.R. 1981. New Jurassic mammals from Como Bluff Wyoming, and the interrelationships of non-tribosphenic Theria. - Bulletin of the American Museum of Natural History 167, 278-325.
• Rasmussen, T.R. & Collins, G. 1981. A new species of triconodont mammal from the Upper Jurassic of Colorado. - Journal of Paleontology 55, 628-634.
• Rowe, T. 1988. Definition, diagnosis, and origin of Mammalia - Journal of Vertebrate Paleontology 8, 241-264.
• Sigogneau-Russell, D. 1978. Découverte de Mamifères rhétien (Trias supérieur) dans l'est de la France. - Comptes Rendues de l'Académie des Sciences, Paris D 287, 991-993.
• Sigogneau-Russell, D. 1983. Nouveaux taxons de mammifères Rhetiens. - Acta Palaeontologica Polonica 28, 233-249.
• Sigogneau-Russell, D. 1995. Two possibly aquatic triconodont mammals from the Early Cretaceous of Morocco. - Acta Palaeontologica Polonica 40, 149-162.
• Sigogneau-Russell, D., Dashzeveg, D. & Russell, D. 1992. Further data on Prokennalesles (Mammalia, Eutheria inc. sed.) from the Early Cretaceous of Mongolia. - Zoologica Scripta 21, 205-209.
• Sigogneau-Russell, D., Monbaron, M., & Kaenel de, E. 1990. Nouvelles données sur le gisement à Mammiféres Mésozoiques du Haut-Atlas Marocain. - Geobios 23, 461-483.
• Simpson, G.G. 1925. Mesozoic Mammalia. American triconodonts. Part I. - American Journal of Science 10, 145-165.
• Simpson, G.G. 1928. A Catalogue of the Mesozoic Mammalia in the Geological Department of the British Museum. 215 pp. Oxford University Press, London.
• Simpson, G.G. 1929. American Mesozoic Mammalia. - Memoirs of the Peabody Museum of Yale University 3, Part 1, I-XII + 1-171.
• Simpson, G.G. 1945. The principles of classification and a classification of mammals. - Bulletin of the American Museum of Natural History 85, I-VII+1-350.
• Slaughter, B.H. 1969. Astroconodon, the Cretaceous triconodont. - Journal of Mammalogy 50, 102-107.
• Stucky, R.K. & McKenna, M. 1993. Mammalia. In: M.J. Benton (ed.), The Fossil Record 2, 739-771. Chapman & Hall, London.
• Trofimov, B.A., 1978. The frst triconodonts (Mammalia, Triconodonta) from Mongolia. [In Russian]. - Doklady Akademii Nauk SSSR 243, 213-216.
• Trofimov, B.A. 1980. Multituberculata and Symmetrodonta from the Lower Cretaceous of Mongolia. [In Russian]. - Doklady Akademii Nauk SSSR 251, 209-212.
• Trofimov, B.A. 1997. A new generic name for a symmetrodont mammal Gobiodon Trofimov, 1988. - Acta Palaeontologica Polonica 42, 496.
• Turnbull, W.D. 1995. Trinity mammal jaws from the late Early Cretaceous of north Texas. In: R.J. Radlonski & H. Renz (eds), Proceedings of the Tenth International Symposium on Dental Morphology, 261-265. Christine und Michael Brunne- Berlin.
• Wible, J.R., Rougier, G.W., Novacek, M.J., McKenna, M.C., & Dashzeveg, D. 1995. A mammalian petrosal from the Early Cretaceous of Mongolia: Implications for the evolution of the ear region and mammaliamorph interrelationships. - American Museum Novitates 3149, 1-19.
• Wible, J.R. & Hopson, J.A. 1993. Basicranial evidence for early mammal phylogeny. In: F.S. Szalay, M.J. Novacek, & M.C. McKenna (eds), Mammal Phylogeny: Mesozoic Differentiation, Multituberculates, Monotremes, Early Therians, and Marsupials, 45-62. Sprirtger Verlag, New York.
• Zhang, F. & Cui, G. 1983. New material and new understanding of Sinoconodon [inChinese]. - Vertebrata PalAsiatica 21, 32-41.
• Zhang, F., Crompton, A.W., Luo, Z., & Schaff, C.R. (in press). New material of Sinoconodon and its implications for evolution of mammalian dental replacement. - Vertebrata PalAsiatica.