Zaniechane gatunki i stare odmiany zboz, czy wspolczesne odmiany hodowlane dla rolnictwa ekologicznego?

• Autorzy: Cyrkler-Degulis M , Bulinska-Radomska Z

Warianty tytułu

EN

Neglected cereal species and old cultivars or the modern ones for organic farming?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W dziesięciu certyfikowanych gospodarstwach ekologicznych, położonych na terenie Kurpi, Podlasia i Pojezierza Brodnickiego przeprowadzono doświadczenia polowe w celu porównania plonowania, wylegania i zdrowotności 35 aktualnie uprawianych i starych odmian oraz populacji: 11 pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum L.), 4 pszenicy orkisz (T. spelta L.), 7 pszenicy płaskurki (T. dicoccon Schrank) oraz 1 pszenicy samopsza (T. monococcum L.), a także 5 odmian jęczmienia uprawnego i 7 owsa uprawnego. Nasiona wysiano na poletkach 1 m². Dwuletnie wyniki wykazały, że średnie plony uzyskane dla prymitywnych gatunków pszenicy orkisz i płaskurki dorównywały poziomem plonowania odmianom pszenicy zwyczajnej i dwukrotnie przekroczyły plon dla pszenicy samopsza. Odmianami pszenicy o najwyższym plonie były: współczesne odmiany pszenicy zwyczajnej Eta i Hera, T. spelta var. album spośród pszenicy orkisz oraz odmiana Bazylei spośród pszenicy płaskurki. Odmian jęczmienia przydatnych do uprawy ekologicznej należałoby poszukiwać wśród odmian współcześnie zrejonizowanych, posiadających genetycznie uwarunkowaną odporność na choroby. Plony owsa uprawnego były jednakowo wysokie dla odmian starych i współczesnych. Ze względu na dobrą tolerancję niekorzystnych warunków środowiska, dobre wyniki plonowania i wysoką odporność na choroby, owies okazał się zdecydowanie najlepiej przystosowanym gatunkiem do uprawy w gospodarstwach ekologicznych, szczególnie tych o słabym kompleksie glebowym.

EN

On ten certified organic farms in Kurpie, Podlasie and Brodnickie Lake regions the experiments were carried out to compare the field performance and yielding potential of 35 currently cultivated and old cultivars or populations: 11 bread wheat (Triticum aestivum L.), 4 spelt wheat (Triticum spelta L.), 7 emmer wheat (T. dicoccon Schrank), 1 einkorn wheat (T. monococcum L.), 5 barley and 7 oats. Seeds were sown on plots of 1 m². Plants were surveyed with respect to phases of growth, disease resistance, lodging resistance and yielding parameters. Two-year results showed that mean level of yielding under organic farming obtained by old, husky wheat cultivars spelt and emmer, was similar to that of the average modern bread wheat cultivars. It was twice higher than the yield given by einkorn. The best yielding potential under organic farming conditions showed modern bread wheat cultivars - Eta and Hera, T. spelta var. album of spelt wheat and old cultivar Bazylei of emmer wheat. Only modern cultivars of barley were characterized by high yielding potential and disease resistance,while in the oats of both, modern and old cultivars, showed highest yielding and disease resistance. Out of all surveyed cereal species the oats tend to be best adapted to organic farming conditions, especially at poor soil conditions.

Słowa kluczowe

PL

odmiany stare; odpornosc roslin; zboza; przydatnosc gatunkow; przydatnosc odmian; plonowanie; odmiany hodowlane; gatunki zanikle; rolnictwo ekologiczne; gatunki stare

EN

old cultivar; plant resistance; cereal; cultivar suitability; yielding; breeding cultivar; neglected species; ecological agriculture

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2007
• Tom: 517
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.827-840,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Cyrkler-Degulis M

• Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roslin, Krajowe Centrum Roslinnych Zasobow Genowych w Radzikowie, 05-870 Blonie

autor

Bulinska-Radomska Z

• Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roslin, Krajowe Centrum Roslinnych Zasobow Genowych w Radzikowie, 05-870 Blonie

Bibliografia

• AICR 2004. American Institute for Cancer Research. Liu R.H. New finding may be key to ending confusion over link between fiber, colon cancer. Press Release, November. http://www.aicr.org/site/News2?news_iv_ctrl=1&abbr=pr_&page=NewsArticle&id=7696
• Babalski M. 2005. Informacja ustna (hodowca i przetwórca pszenicy orkisz).
• Box G.E.P., Hunter J.S., Hunter W.G. 2005. Statistics for Experimenters - Design, Innovation, and Discovery. Second Edition. New Jersey, USA: Wiley and Sons Inc.: 633 ss.
• COBORU 2004. Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych - pszenica. Słupia Wielka 2004: 248 ss.
• Erkkila A.T., Herrington D.M., Mozaffarian D., Lichtenstein A.H. 2005. Cereal fiber and whole-grain intake are associated with reduced progression of coronary- artery arteriosclerosis in postmenopausal women with coronary artery disease. American Heart Journal 150(1): 94-101.
• Feledyn-Szewczyk B., Duer I. 2006. Ocena konkurencyjności odmian pszenicy ozimej uprawianej w ekologicznym systemie produkcji w stosunku do chwastów. Poznań. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 51(2): 30-35.
• Ijhars 2006. Stan i tendencje rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce w 2005 roku. Strona IJHARS>>Rolnictwo ekologiczne>>Raporty i analizy: http://www.ijhar-s.gov.pl/index.php?idkat=122.
• Ipgri 2002. Home gardens and in situ conservation of plant genetic resources in farming systems. IPGRI, Rome, Italy: 40 ss.
• Ista Rules 2005. International Seed Testing Association. Zuerich, Switzerland: 320 ss.
• Jensen M.K., Koh-Banerjee P., Hu Fb., Franz M., Sampson L., Gronbaek M., Rimm E.B. 2004. Intakes of whole grains, bran, and germ and the risk of coronary heart disease in men. Am Journ. Clin. Nutr. 80(6): 1492-1499.
• Johnsen N.F., Hausner H., Olsen A., Tetens I., Christensen J., Knudsen K.E., Overvad K., Tjonneland A. 2004. Intake of whole grains and vegetables determines the plasma enterolactone concentration of Danish women. J. Nutr. 134(10): 2691-2697.
• Jończyk K., Kuś J., Mróz A. 2002. Intensity of diseases and yielding of winter wheat cultivated in ecological and conventional crop production systems. Berlin. 53 Deutsche Pflanzenschutztagung, Heft 390: 435-437.
• Kuś J. 2005. Plonowanie roślin w systemie ekologicznym, integrowanym i konwencjonalnym, w: Wybrane zagadnienia ekologiczne we współczesnym rolnictwie. Poznań. Monografia, tom 2: 37-46.
• Kuś J. 2006. Nasilenie chorób grzybowych wybranych odmian pszenicy ozimej w uprawie ekologicznej. Poznań, Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 51(2): 88-93.
• Nowiński M. 1970. Dzieje upraw i roślin uprawnych. PWRiL, Cieszyn: 39-211.
• Oliveira J.A. 2001. North Spanish emmer and spelt wheat landraces: agronomical and grain quality characteristic evaluation. FAO-IPGRI, Rome. PGR Bulletin 125: 16-20.
• Riesen T.H., Winzeler H., Rüegger A., Fried P.M. 1986. The effect of glumes on fungal infection of germinating seed of spelt (Triticum spelta L.) in comparison to wheat (Triticum aestivum L.). Phytopathology 115: 318-324.
• Sas Institute INC. 2004a. SAS 9.1 Companion for Windows. Cary, NC, USA: SAS Publishing, SAS Institute Inc.: 668 ss.
• Sas Institute INC. 2004b. SAS/STAT 9.1 user's guide. Cary, NC, USA: SAS Publishing, SAS Institute Inc.: 5136 ss.
• Sobiech-Szczapa B. 2005. Zasobność gleb oraz skład chemiczny zbóż w gospodarstwach ekologicznych. Akademia Podlaska w Siedlcach. Praca magisterska: 107 ss.
• Stallknecht G.F., Gilbertson K.M., Ranney J.E. 1996. Alternative wheat cereals as food grains: Einkorn, emmer, spelt, kamut, and triticale, w: Progress in new crops. Janick J. (red.), ASHS Press, Alexandria, VA. 1996: 156-170.
• Tsai C.J., Leitzmann M.F., Willett W.C., Giovannucci E.L. 2004. Long-term intake of dietary fiber and decreased risk of cholecystectomy in women. Am. J. Gastroenterol. 99(7): 1364-1370.
• Westfall P.H., Tobias R.D., Rom D., Wolfinger R.D., Hochberg Y. 1999. Multiple Comparisons and Multiple Tests Using SAS. Cary, NC, USA: SAS Publishing, SAS Institute Inc.: 397 ss.
• Witek T. (red.) 1981. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin. IUNG, Puławy: 404 ss.