Plan miejscowy jako instrument ksztaltowania srodowiska.

• Autorzy: Arvay-Podhalanska E , Podhalanski B.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Racjonalne kształtowanie i gospodarowanie zasobami środowiska jest zbyt słabo wykorzystywane w praktyce planowania miejscowego. Bardzo rzadko wykorzystuje się metody zapisu w ustaleniach planów kreatywnych możliwości ochrony środowiska. Stosowane prawie wyłącznie ograniczenia i zakazy znajdują negatywny oddźwięk w społeczeństwie. Ranga i zakres problematyki ochrony środowiska w planie miejscowym określone są przez przepisy ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym oraz tzw. przepisy szczególne do wymienionej ustawy, które odnoszą się do ochrony zasobów przyrody i ochrony krajobrazu. Wpływ na sposób ujęcia analizowanej problematyki w planie miejscowym mają też przepisy regulujące zagadnienia ustrojowe nie dotyczące bezpośrednio przedmiotu planu miejscowego, lecz tworzące ramy systemowe dla gospodarki przestrzennej i jej podmiotów. Warto zwrócić uwagę na następujące kwestie wynikające z analizy przepisów prawa: - ład przestrzenny, ochrona środowiska i przyrody, zieleń gminna i zadrzewienia należą do dziedzin interesu publicznego o charakterze lokalnym, za który ponosi odpowiedzialność samorząd, - konsekwentnie realizowana ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym stanowi mocne oparcie dla realizacji ochrony środowi-ska przyrodniczego i krajobrazu, ponieważ plan miejscowy w swym prawidłowym kształcie winien zawierać regulacje problemów dotyczących ochrony środowiska przyrodniczego, krajobrazu i zdrowia ludzi, - postanowienia zawarte w ustawie Prawo ochrony środowiska zobowiązują w planach miejscowych do przyjmowania rozwiązań niezbędnych dla ochrony jakości środowiska, przywracania stanu środowiska czy zachowania walorów krajobrazu, co w powiązaniu z definicją pojęcia ochrony środowiska zamieszczoną w tej ustawie racjonalnego kształtowania środowiska jako kierunku działań ochronnych. W zaprezentowanych poniżej przykładach planów miejscowych zwrócono szczególną uwagę na kreatywne możliwości kształtowania środowiska, mające na celu ochronę jego istniejących walorów i ich wzbogacenie. Projekt planu obszaru Chełm-Zakamycze w rejonie Woli Justowskiej w Krakowie jest przykładem planu, w którym zapis ustaleń planu mial na celu stworzenie komponowanej przestrzeni harmonizującej funkcje przyrodnicze, rekreacyjne i mieszkaniowe. Zachowanie odpowiednich proporcji pomiędzy terenami otwartymi a zabudową, podnoszenie standardu zabudowy oraz atrakcyjności krajobrazowej, a także kształtowanie lokalnych przestrzeni publicznych realizowano w planie przy udziale społeczności lokalnej. Na przykładzie projektu planu centrum Libiąża opisano zastosowanie sposobu zapisu ustaleń planu, w którym tradycyjne treści wzbogacono o ustalenia dotyczące zasad kompozycji urbanistycznej, kompozycji zieleni i formy architektonicznej pozwalające na stopniową realizację spójnej kompozycyjnie całości. W planie centrum Libiąża przewidziano przeznaczenie terenów na zieleń parkową, komponowaną przestrzeń trawiastą "Błonie" oraz system zielonych przestrzeni publicznych, obejmujących również tereny boisk przyszkolnych. Całość uzupełniają otwarcia widokowe na rozległą panoramę otaczających miasto terenów leśnych i zielonych oraz istotne dominanty urbanistyczne. W podsumowaniu podkreślono, że plan miejscowy, który zgodnie z przepisami prawa ma moc prawa powszechnie obowiązującego na obszarze objętym planem i w zakresie ustalonym tym planem jest wiodącym instrumentem sterowania procesami zagospodarowania przestrzeni. Jeżeli precyzyjne ustalenia planu miejscowego będą się odnosić do ochrony środowiska, to staną się skutecznym narzędziem realizacji idei ochrony s'rodowiska na etapie realizacji planu miejscowego. Zaprezentowane doświadczenia planistyczne wskazują, iż możliwe jest inne podejście do tego problemu, polegające na stworzeniu warunków przestrzennych do racjonalnego kształtowania środowiska obok działań o charakterze zachowawczym. Zdaniem autorów, jedynie kompleksowe podejście w rozwiązaniach planistycznych do elementów środowiska i różnorodnych rodzajów działań ochronnych, a w szczególności racjonalnego kształtowania środowiska, w dostosowaniu do specyfiki obszaru objętego planem stwarza warunki przestrzenne do praktycznej realizacji idei ochrony środowiska w postaci komponowanego ładu przestrzennego.

EN

The rational shaping and management with the environmental resources is too weakly utilized in the practice of local planning. The methods of description in the plans statements of the creative abilities of the environmental protection are very rarely utilized. The applied almost exclusively limitations and restrictions find the negative response in the society. The importance and the range of the natural protection issues in the local plan are defined by the regulations of the act on spatial management and so called special regulations to the mentioned act, which are referred to the protection of natural resources and the protection of countryside. The influence on the way of approach of the analysed issue in the local plan have also got the laws regulating the political system issues not concerning directly the subject of the local plan, but creating the system frames for the spatial economy and its subjects. It is worth to pay attention to the following questions resulting from the analysis of the law regulations: - spatial order, protection of environment and nature, community greenery and afforestation belong to the fields of the public interest of local character and a local government is responsible for it; - consistently realized act on the spatial management is a strong base for the realization of the natural environment protection and countryside, because the local plan in its right shape ought to contain the regulation of problems concerning the natural environment protection, countryside and human health; - statements included in the act on the Law of Environmental Protection oblige in the local plans to accept the solutions necessary to protect the environmental quality, restoration of environmental state or keep on countryside values, what in connection with the definition of environmental protection included in this act of rational shaping of environment as a direction of protectional activities. - In the presented below examples of the local plans a special attention was attracted on the creative abilities of shaping of environment, aimed at protection of its existing values and their enrichment. The project of the plan on the area Chelm- Zakamycze in the region Wola Justowska in Cracow is the example of the plan in which the records of the plan statements was aimed at creation of the composed space harmonizing the natural, recreational and housing functions. Keep on the right proportions among the open areas and the build up, increasing the build up standard and countryside attractiveness as well as shaping of the local public spaces realized in the plan at the participation of local community. On the example of the project plan of the Libiaz centre the application of a way how to describe the plan statements was depicted, where the traditional contents were enriched of statements concerning the rules of urban composition, composition of greenery and architectural form allowing on a gradual realization of compositionally coherent entity. In the Libiaz centre plan it was foreseen the destination of terrains on the park greenery, composed grass space' 'Blonie'' and the system of green public spaces, including also terrains of playing grounds at schools. The entity is supplemented by the view openingson the huge panorama of the surrounding the city forest and green terrains and important urban dominants. In the summary we underlined that the local plan, which in accordance with the law regulations has got a power of law commonly obligatory on the area included in the plan and in the range defined by this plan. It is a leading instrument of steering the processes of space management. If precise statements of local plan will be referred to the protection of environment, they will become a proficient realization tool of the idea of environmental protection on the stage of the local plan realization. The presented planning experiences show that another approach to this problem is possible, as the creation of spatial conditions to the rational shaping of environment nearby activities of protectional character. In authors' opinion only a complexive attitude in planning solutions to the environmental elements and various kinds of protectional activities, and in particular a rational shaping of environment, in conformity to the areal specificity included by the plan creates the spatial conditions to the practical realization of an idea on environmental protection as a composed spatial order.

Słowa kluczowe

PL

ochrona srodowiska; plany miejscowe; Krakow; zagospodarowanie przestrzenne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2002
• Tom: 26
• Numer: 3-4
• Opis fizyczny: s.91-102,bibliogr.

Twórcy

autor

Arvay-Podhalanska E

• Instytut Rozwoju Miast, 30-107 Krakow, Pl.Na Stawach 1

autor

Podhalanski B.

Bibliografia

• Arvay-Podhalańska E. 1998 Krajobraz [w:] Prognozowanie skutków przyrodniczych planów zagospodarowania przestrzennego. Poradnik metodyczny. IGPiK, Oddział w Krakowie
• Korzeniak G. 2001 Ochrona środowiska przyrodniczego poprzez plany zagospodarowania przestrzennego, „Człowiek i Środowisko", t. 25, nr 2, s. 231-246
• Podolak E„ Arvay-Podhalańska E. 1996 Kształtowanie zabudowy w planowaniu miejscowym. T. VI, Seria: Gospodarka przestrzenna gmin. IGPiK, Oddział w Krakowie
• Wejchert K. 1981 Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady