Studies on ichthyofauna from an archaeological excavation on Wolin-Town [site 1, pit 6]

• Autorzy: Chelkowski Z , Filipiak J. , Chelkowska B.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In sixteen early medieval settlement layers of the Wolin-Town, which correspond chronologically to the period from 7th to mid 13th century, the occurrence of 16 463 bone remains of fishes was stated, of which 9 799 pieces were identified anatomically and their specific affiliation was determined. These bones as well as scales found in the excavation belonged to 27 fish species. Amongst them were 13 cyprinid and 3 salmonid species. Based on the comparative study of the bones, a total of 4 645 fish were determined and their estimated weight amounted to 9 308 kg. The quantitative dominants were: Stizostedion lucioperca L. (31.6%), Abramis brama L. (26.2%), Perca fluviatilis (15.5%) and Rutilus rutilus L. (11.3%). The total weight dominants were: Stizostedion lucioperca L. (36.4%), Acipenser sturio L. (35.4%), and Abramis brama L. (14.8%).

PL

W badaniach archeologicznych prowadzonych w latach 1970-1974 przez Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, w obszarze wczesnośredniowiecznego miasta Wolina (stanowisko l, wykop 6), pozyskano liczne szczątki ryb. Wystąpiły one w 16 warstw osadniczych, chronologicznie odpowiadających okresowi od końca połowy VIII do drugiej połowy XIII w. Z ogólnej liczby szczątków kostnych wynoszącej 16 463 szt., pod względem anatomicznym i gatunkowym zidentyfikowano 9 799 szt. Dalsze badania porównawcze kości pozwoliły na określenie 4 645 osobników ryb należących do 26 gatunków. Jeden gatunek Gobio gobio L. określono tylko na podstawie znalezionych łusek. W całym wykopalisku pod względem liczebności dominowały: Stizostedion lucioperca L. (31,6%), Abramis brama L. (26,2%), Perca fluviatilis L., (15,5%) oraz Rutilus rutilus L. (11,3%). Badania wykazały niewielką (opartą na znalezionych pojedynczych szczątkach kostnych), liczebność w wykopalisku Salmo trutta L., Salmo salar L., Blicca bjoerkna L., Carassius carassius L., Pecelcus cultratus L. oraz Abramis ballerus L. i Lota lota L. Interesujący jest fakt występowania stosunkowo dużej liczebności Clupea harengus L. (157 szt.) oraz rzadkiej w naszych wodach Alosa fallax Lacépéde (61 szt.). Po raz pierwszy w wykopaliskach w naszym kraju stwierdzono występowanie kilku osobników Alosa alosa Lacepede W eksplorowanym wykopie znalezione dość liczne szczątki Acipenser sturio L.. Liczebność tej ryby określono na 93 szt., wśród których dominowały (73 szt.) osobniki o masie 15-40 kg. Stwierdzono również szczątki należące do kilkunastu jesiotrów o masie dochodzącej do 75-100 kg. Całkowitą, szacunkową masę tego gatunku ustalono na 3 285 kg. Podobną masę (3 386 kg) określono dla sandacza, który łącznie z jesiotrem stanowiły blisko 72% masy wszystkich ryb pozyskanych w analizowanym wykopie archeologicznym.

Słowa kluczowe

EN

fish; excavation; bone remains; anatomy; ichthyofauna; Wolin town; archaeological excavation

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ichthyologica et Piscatoria
• Rocznik: 2001
• Tom: 31
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.61-80,fig.,ref.

Twórcy

autor

Chelkowski Z

• Agricultural University, Kazimierza Krolewicza 4, 71-550 Szczecin, Poland

autor

Filipiak J.

autor

Chelkowska B.

Bibliografia

• Barus V., O. Oliva, 1995: Mihulovci a ryby [Cyclostomes and fishes]. Wyd. Akademia Jeske Republiky, Praha. (In Czech).
• Brinkhuizen D.C., 1979: Preliminary notes on fish remains from archeological notices in the Netherlands. Palaeohistoria, 21: 83-90.
• Brylińska M. (ed.), 1986: Ryby słodkowodne Polski [Freshwater fishes of Poland], PWN Warszawa.(In Polish),
• Chełkowski Z., 1959: Szczątki ryb w materiale wykopaliskowym z osady wczesnośredniowiecznej Szczecin-Mścięcino [Fish remains in excavation material from early medieval settlement Szczecin-Mścięcino]. Mater. Zachodniopomor., 5: 165-185.(In Polish).
• Chełkowski Z., 1960: Wczesnośredniowieczne pozostałości ryb z Kamienia Pomorskiego [Elary medieval fish remains from the town of Kamień Pomorski]. Mater. Zachodniopomor., 6: 245-264. (In Polish).
• Chełkowski Z., 1965: Pozostałości ichtiologiczne z badań wykopaliskowych na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Szczecinie [Ichthyological remains from excavations conducted on early medieval city of Szczecin]. Mater. Zachodniopomor., 11: 551-561. (In Polish).
• Chełkowski Z., Chełkowska B., 1964: Pozostałości ryb z grodziska i osady wczesnośredniowiecznej w Kędrzynie, pow. Kołobrzeg [Fish remains from medieval fortified town and settlement in Kędrzyn, county of Kołobrzeg]. Mater. Zachodniopomor., 10: 343-365. (In Polish).
• Chełkowski Z., Filipiak J., Chełkowska B., 1998: Występowanie i charakterystyka ichtiofauny we wczesnośredniowiecznych warstwach osadniczych portu w Wolinie [Occurrence and description offish remains in early medieval settlement layers of the port of Wolin]. Mater. Zachodniopomor.,44: 223-246. (In Polish).
• Dąbczewski Z., 1952: Szczątki rybie z grodu gdańskiego z XIII w. [Fish remains from the mediewal fortified city of Gdańsk in 13th century]. Studia wczesnośredniowieczne. Wyd. Ossolineum,Wrocław: 93-95. (In Polish).
• Filipiak J., Z. Chełkowski, 2000: Osteological characteristics of fish remains from early mediewal sedimentary layers of the port in the town of Wolin. Acta Ichthyol. Piscat., 20, 1: 135-150.
• Gąsowska M. (ed.), 1962: Klucze do oznaczania kręgowców Polski [Polish vertebrates identification key]. PWN, Warszawa. (In Polish).
• Grodzin ski Z., 1961: Anatomia i embriologia ryb [Anatomy and embryology of fishes]. PWRiL,Warszawa. (In Polish).
• Horoszewicz L., 1960: Wartości kości gardłowych dolnych (ossa pharyngea interiora) jako kryterium gatunkowego oznaczania ryb karpiowatych (Cyprynidae) [Importance of lower pharyngeal bones (ossa pharyngea interiora) as a criterion for specific identification of cyprinid fishes (Cyprinidae)]. Rocz. Nauk. Rol., Ser. B, 75, 2: 237-258. (In Polish).
• Iwaszkiewicz M., 1975: Szczątki ryb z wczesnośredniowiecznego grodziska w Ujściu — powiat Chodzież [Fish remains from early medieval fortified town of Ujście, county of Chodzież].Rocz. Akad. Rol. Pozn., 76: 93-94.(In Polish).
• Iwaszkiewicz M., 1979:, Pozostałości ichtiologiczne z grodziska wklęsłego w Bninie, pow. Śremski [Ichthyological remains from a concave fortified settlement at Bnin, county of Śrem]. Mat.Stud. Archeol. Poznań: 199-200. (In Polish).
• Iwaszkiewicz M., 1980: Szczątki ryb z grodzisk nad jeziorami Szczytno i Charzykowskim [Fish remains from early medieval fortified settlements on lakes Szczytno and Charzykowskie].Rocz. Nauk Roi. Poznań, 121: 3-6. (In Polish).
• Janec-Suslowska W., 1957: Osteologia szczupaka [Osteology of pike]. PWN, Warszawa. (In Polish).
• Kaj J., 1952-1953: Próbki ichtiologiczne wykopaliskowe. Wolin - rok 1952, stanowisko 2., Wolin rok 1953 - stanowisko 4. [Ichthyological excavation samples. Ewolin-1952-site 2, Wolin-1953-site 4] Manuscript Archaeological Section ΙΑίΕ PAN Wolin (In Polish).
• Kaj J., 1957: Możliwości poznawcze badań ichtiologicznych w archeologii i metodyka badań [Cognitive potential ichthyological studies in archaeology; methodology]. Pol. Archeol., Warszawa-Wrocław, 1: 116-125. (In Polish).
• Labuda G., 1985: Dzieje Szczecina, wiek X-1805 [History of Szczecin, 10th century-1805].PWN, Warszawa. (In Polish).
• Lubicz-NiezabitowskiE.. 1948: Hodowla zwierząt, łowiectwo i rybactwo u mieszkańców Polski zachodniej W okresie halsztackim (r. 700-400 przed Chr.) i wczesnohistorycznym (r. 600-1 100 po Chr.) [Animal culturing, hunting, and fisheries of the people of westem Poland in theHalstadt period (600-1 100 AD)]. Wiad. Archeolog.16: 164-177. (In Polish).
• Łęga W., 1956: Społeczeństwo i państwo gdańsko-pomorskie w XII i XIII w, [The Gdańsk-Pomeranian State and its society in 12` and 13'” centuries]. Prace Inst. Zach., Poznań: 1-309,(In Polish),
• Makowiecki D., 1993: O Możliwościach poznawczych i niektórych problemat metodycznych archeozoologii polskiej [Cognitive potential and selected methodological problems of Polish archaeozoology]. Archeol. Poi.,38, 1: 37-49. (In Polish).
• Makowiecki D., 1999: Some aspects of studies on the evolution of fish faunas and fishing in prehistorie and historie times in Poland. Mat. of Workshops „Ten holocene history ofthe European Yertebrate Fauna. Berlin 6-9 April 1998: 171-184, M. LeidorfGmbH.
• Marciniak A., 1996: Archeologia i jej źródła. Materiały faunistyczne w praktyce badawczej archeologii [Archaeology and its sources. Faunistic materials in archaeological practice]. Wyd.Nauk. PAN Warszawa-Poznań. (In Polish).
• Ninua N. Sh., 1976: Atlantic sturgeon of t_he Rioni River. Akad. Nauk. Gruzinskoj SSR, Metsnieveba, Tbilisi.
• Prummel W., 1986: The presence of bones of eel, Anguilla anguílla. in relation to taphonomic processes, cultural factors and the abundance of eel. Fish and Archeology, 294: 1 14-122.
• Rosenlund K., 1976: Calalogue of subfossil Danish vertebraters - fishes. Zool. Museum of Copenhagen: 1-108
• Rulewicz M., 1974: Ze studiów nad rybołówstwem we wczesnośredniowiecznych miastach przy ujściu Odry [A contribution to the knowledge on fishing in early medieval towns in the Odra River estuary]. Archeol. Poi.,19, 2: 387-482. (In Polish).
• Rulewicz M., 1994: Rybołówstwo Gdańska na tle ośrodków miejskich Pomorza od IX do XIII wieku [Fishing of the city of Gdaisk in relation to the other urban centres of Pomerania from 9m to 13 'h century], Gdańskie Tow, Nauk., Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków. (In Polish).
• Rulewicz M., Zajdel-Szczyrska L.,1970: Materiały do wczesnośredniowiecznego rybołówstwa w Wolinie [Studies of early medieval fishing at Wolin]. Mater. Zachodniopomor.,16: 325-382. (In Polish).
• Stanisławski B., 1 999: Ceramika wczesnośredniowiecznego Wolina na tle południowo-zachodniej strefy Bałtyku [Ceramics of early medieval Wolin in relation to the south-westenfionę of the Baltic], Mater. Zachodniopomor, (In Poiish) (In press).
• Suslowska W., 1966: Wykopaliskowe szczątki ryb z dzielnicy książęcej w Gdańsku [Archaeological fish remains from the prince's ąuarter of the city of Gdańsk]. Prz, Zool., 10, 2: 198-203.(In Polish).
• Suslowska W., 1968: The morphology of osseous remnants of cyprinidae fishes excavated in the main Gdańsk stand. Zool. Poi.,18, Z: 171-210,
• Susłowska W., Urbanowicz K., 1967: Szczątki kostne ryb z wczesnośredniowiecznego Gdańska (X-XIII w.) [Osseous remnants of fishes from early medieval Gdańsk (10-13' century)] Gdańsk Wczesnośredniowieczny,6: 53-65. (In Polish).
• Suslowska W., Urbanowicz K., 1984: Wartość diagnostyczna łusek krajowych gatunków ryb karpiowatych (Cyprinidae) [Diagnostic value of the scales of Polish cyprinid fish species],Ann. Zool.,38, 5: 111-130. (In Polish).
• Urbanowicz K., 1965: Połowy jesiotra zachodniego Acipenser sturio L. we wczesnośredniowiecznym Gdańsku w świetle materiałów wykopaliskowych [Catches of the cominon sturgeon, Acípenser sturio L. in early medieval Gdańsk in view of the excavation materiał. Prz,Zool. 9, 4: 372-377/In Polish).