Magpie Pica pica in Warsaw - abundance, distribution and changes in its population

• Autorzy: Luniak M , Kozlowski P. , Nowicki W.

Warianty tytułu

PL

Sroka w Warszawie - liczebnosc, rozmieszczenie i zmiany populacji

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Magpie in Warsaw is sedentary and ubiquitous species inhabiting all types of urban habitats. This study (1986-1990) estimated the breeding population in the entire area of Warsaw (485km²) at 6-8 p./km², and in winter (on the area of plots 245km²) — at 11-17 ind./km². The frequency of distribution in both seasons was 92-93% in the whole area 92-93%, and 100% in the inner city plots. Density in the inner city (52km² —19 p./km², in winter — 29 ind./km²) was 3 times higher than in the outer urban zone (150km² — 7 p./km², in winter 54km² 11 ind./km²) and 4-5 times higher than in outskirts (283km² — 5 p./km², in winter 139km² — 6 ind./km²). Density of population in winter decreased on outskirts and increased in inner city areas. The highest abundance was in green riverside belt (24 p. and 38 wintering ind./km²), in housing estates (21-25 p., 32 ind./km²) and in city parks (20-23 p., 36-37 ind./km²). The lowest was in peripheral forest parks and agriculture areas (2-4 p., 4-7 ind./km²). Colonization of the inner Warsaw by Magpie began in 1950-ties. Since then its population in this area (52km²) increased from few pairs to 800-1200 pairs. It reached the position of subdominant in the bird community, and its success is probably most dynamic among all species of the avifauna of Warsaw.

PL

Praca przedstawia stan liczebny populacji lęgowej i zimowej sroki na całym obszarze administracyjnym Warszawy, rozmieszczenie tego gatunku na obszarze miasta i w różnych typach środowisk, zasiedlenie przez srokę obszaru śródmiejskiego w ciągu ostatnich dziesięcioleci, oraz miejsce tego gatunku w awifaunie śródmieścia. Podstawowy materiał pochodzi z inwentaryzacji awifauny Warszawy przeprowadzonej w latach 1986-1990. W okresie lęgowym badano cały obszar administracyjny miasta (485km²), a zimą — znaczną jego część (245km²), m. in. całe śródmieście (52km²). Badania terenowe opierały się na co najmniej 4-krotnych kontrolach, w jednym roku, każdego z 260 pól wydzielonych na podstawie mozaiki krajobrazu miasta (ryc. 1 i 2). Badania terenowe były wykonane przez zespół około 63 obserwatorów. Dane o liczebności populacji sroki oparto na dokonanych przez nich ocenach. Wyniki z okresu zimowego mogą być obciążone znacznym błędem zaniżenia wynikającym głównie z trudności wykrycia ptaków. Inwentaryzacja wykazała, że sroka jest w Warszawie gatunkiem licznym (tab. 1) i pospolicie rozprzestrzenionym (ryc. 1 i 2). Jej zagęszczenie, w skali całego miasta, jest dość podobne jak w innych porównywanych dużych miastach Europy (tab. 2A), natomiast w porównaniu z małymi miastami w kraju — różnice te są znacznie większe (tab. 2B). Rozmieszczenie sroki na obszarze miasta wykazało znaczną zależność od gradientu urbanizacji. Średnie zagęszczenie w śródmieściu było znacznie około 3-krotnie wyższe niż w strefie miejskiej poza śródmieściem i 4-5 razy wyższe w porównaniu ze strefą peryferyjną (tab. 3, ryc. 1 i 2). Podobną prawidłowość była wykazywana również z innych miast w kraju. Występowanie sroki przez cały rok stwierdzono we wszystkich wyróżnionych typach środowisk (tab. 4), jednak zimą w niektórych środowiskach w strefie peryferyjnej znaczny obserwowano spadek liczebności w stosunku do okresu lęgowego. Najwyższe zagęszczenia stwierdzono w pasie zarośli wzdłuż Wisły oraz w parkach śródmiejskich, najniższe — w peryferyjnych parkach leśnych, na terenach rolniczych i na zabudowanych terenach przemysłowych (tab. 4). Różnice występowania sroki w poszczególnych biotopach odpowiadały opisanemu wyżej gradientowi liczebności w trzech strefach urbanizacji (tab. 3). Do lat 50-tych sroka nie była wykazywana z obszaru śródmieścia Warszawy, mimo jej pospolitego występowania na terenach podmiejskich. Na początku lat 60-tych w śródmieściu gnieździło się kilka-kilka- naście par. Na początku lat 70-tych na obszarze 50-100km² było już 50-200 par lęgowych, a w ciągu następnych 10 lat jej stan wzrósł 3-5-krotnie (ryc. 3). Inwentaryzacja dokonana w latach 1986-1990 wykazała, że w ciągu trzech dziesięcioleci sroka osiągnęła w śródmieściu Warszawy liczebność około tysiąca par. Podobnie intensywny wzrost tego gatunku zanotowano również w innych miastach Polski oraz w Berlinie (tab. 5). Sroka jest obecnie w śródmieściu Warszawy subdominantem o udziale w ogólnej liczebności i biomasie awifauny lęgowej na poziomie 2%. Jest jednym z 5-ciu gatunków występujących regularnie we wszystkich typach środowisk śródmieścia. Jest druga (po sierpówce) pod względem liczebności wśród gatunków budujących otwarte gniazda w koronach drzew i krzewów. Jest najliczniejszym (75-80%) i najszerzej rozprzestrzenionym drapieżnikiem ptasich lęgów. Dynamika zasiedlenia śródmieścia Warszawy przez srokę i osiągnięta przez nią pozycja w awifaunie — pozwalają uznać ją tu za gatunek o najbardziej spektakularnym sukcesie.

Słowa kluczowe

PL

zmiennosc populacji; sroka; ptaki; krukowate; liczebnosc populacji; ekologia zwierzat; rozmieszczenie; Corvidae; Warszawa; ornitologia; Pica pica

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1997
• Tom: 32
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.77-86, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Luniak M

• Instytut Zoologii, ul.Wilcza 64, 00-679 Warszawa

autor

Kozlowski P.

autor

Nowicki W.

Bibliografia

• Bokotey A.A. 1997. Number and distribution of the Magpie Pica pica in the Lvov (Ukraine). Acta orn. 32: 5-7.
• Degen G., Otto W. 1988. Atlas der Brutvoegel von Berlin. Naturschutz Arbeit in Berlin u. Brandenburg. Beiheft 8,56 pp.
• Dombrowski A. 1997. The abundance of breeding populations of Magpie Pica pica in different types od agricultural landscape in Poland. Acta orn. 32: 25-32
• Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. [Birds of Silesia). Wrocław, pp. 428-430.
• Gorzelski W., Bukaciński D., Bukacińska M. 1994. [Breeding avifauna of the Vistula flooded terrace in Warsaw and factors influencing it]. Not. Orn., 35: 99-114.
• Górska E., Górski W. 1997. Nest sites of the Magpie Pica pica in urban and rural habitats in Koszalin Region, NW Poland. Acta orn., 32: 45-50.
• Górski W. 1997. Urban and rural population of the Magpie Pica pica in the Koszalin Region, NW Poland. Acta orn., 32: 51-59.
• Górski W., Kotlarz B. 1997. Changes and breeding ecology in an urban population of Magpie Pica pica in Słupsk, NW Poland. Acta orn., 32: 61-67.
• Haafke J. 1987. Zur Siedlungs dichte der Elster (Pica pica) in Abhaengigkeit unterschiedlicher Habitate. Charadrius, 23: NIWO.
• Harmata W. 1985. [The Magpie, Pica pica in Cracow — its importance and role in the urban environment). Chrońmy Przyr. ojcz., 41: 24-31.
• Ilyichev V.D., Butiev V.T., Konstantinoy V.M. 1987. [Birds of Moscow and its vicinity). Moskva, pp. 108-110.
• Jerzak L. 1995. Breeding ecology of an urban Magpie Pica pica population in Zielona Góra (Poland). Acta orn. 29: 123-133.
• Jerzak L. 1997. Magpie Pica pica nest sites in urban habitats in Poland. Acta orn. 32: 69-76.
• Klejnotowski Z. 1974. [Urbanization of the Magpie Pica pica in Poland). Roczn. A. R. Poznań, 70: 76-88.
• Konstantinov V.M., Nowicki W., Pichurin A.G. 1996. Recent changes in the avifauna of cities in European Russia and Eastern Poland. Acta orn. 31: 59-66.
• Kooiker G. 1996. Siedlungsoekologische Untersuchungen an einer urbanen Elsterpopulation (Pica pica) einer nordwestdeutschen Grossstadt. Oekol. Voegel 18: 85-106.
• Kot H. 1988. The effect of suburban landscape structure on communities of breeding birds. Pol. ecol. Stud., 14: 256-261.
• Kuźniak S. 1996. [Atlas of breeding birds of the town Leszno — years 1990-1993). Pr. Zakł. Biol, i Ekol. Ptaków UAM, 6,83pp.
• Luniak M. 1981. The birds of park habitats in Warsaw. Acta orn., 18: 335-370.
• Luniak M. 1990. Avifauna of cities in Central and Eastern Europe — results of the international inquiry. In: Luniak M. (ed.). Urban ecological studies in Central and Eastern Europe. Wrocław, pp. 131-149.
• Luniak M. 1996. Inventory of the avifauna of Warsaw — species composition, abundance, distribution in habitats. Acta orn. 31: 67-80.
• Luniak M., Kalbarczyk W., Pawłowski W. 1964. [Birds of Warsaw). Acta orn., 8: 175-285.
• Luniak M., Kozłowski P., Nowicki W. 1990. Work on the bird atlas for Warsaw. In: Stastny K., Bejcek V. (eds.). Bird census and atlas Studies. Prague, pp. 181-185.
• Malchevskiy A.S., Pukinskiy Yu.B. 1983. [Birds of the Leningrad region). Vol. II., Leningrad, pp. 419-426.
• Nowicki W. 1992. [Changes of the breeding avifauna of parks in Warsaw (1975-1985), and the use of nest-boxes to manage it). Acta orn., 27: 65-92.
• Rabosee D. De Wavrin H., Tricot J., Van Der Eist D. 1995. [Atlas of breeding birds of Brussels]. Aves, Liege, pp.194-195.
• Witt K. 1997. On the abundance of Magpie Pica pica during the breeding and winter seasons in Berlin. Acta orn., 32: 121-127.