Obszary cenne przyrodniczo na Pojezierzu Mazurskim i ich ochrona

• Autorzy: Lachacz A
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

System ochrony przyrody Poj. Mazurskiego składa się z Mazurskiego Parku Krajobrazowego, 3 projektowanych parków krajobrazowych, 51 rezerwatów przyrody, kilkunastu użytków ekologicznych oraz kilku rozległych obszarów chronionego krajobrazu. Łączna powierzchnia rezerwatów przyrody wynosi 16 218 ha, co stanowi 1,23 % pow. regionu. Najwięcej obiektów ochrony przyrody skupia się w środkowej morenowej części Poj. Mazurskiego, co jest uzasadnione wysokimi walorami tego obszaru. Północna zastoiskowa część regionu predysponowana jest do rozwoju intensywnego rolnictwa. Ochrona przyrody, południowej, sandrowej części regionu, powinna uwzględniać potrzeby leśnictwa i rolnictwa. W celu zapewnienia trwałości wysokim walorom przyrodniczym Poj. Mazurskiego należy produkcję rolniczą prowadzić w sposób przyjazny dla środowiska. W tym celu powinno się ograniczyć chemizację rolnictwa oraz melioracje odwadniające. Ważną rolę w ochronie przyrody Poj. Mazurskiego spełniają mokradła. W drugiej części pracy opisano 17 mokradeł, które zasługują na ochronę jako rezerwaty przyrody lub użytki ekologiczne. Scharakteryzowano je podając zbiorowiska roślinne oraz stanowiska rzadkich, zagrożonych i wyróżniających gatunków roślin naczyniowych i mchów. Wśród proponowanych do ochrony mokradeł najliczniejsze są torfowiska pojeziorne (w tym także gytiowiska), co jest zrozumiałe, zważywszy na wysoką jeziorność regionu. Omówiono również interesujące torfowiska źródliskowe oraz torfowiska wysokie.

EN

The system of nature protection in the Masurian Lake District includes the Masurian Landscape Park, 3 planned landscape parks, 51 nature reserves, several ecological grounds and wide areas of protected landscape. The total area of nature reserves is 16,218 ha and constitutes 1.23% of the region area. Most sites of nature protection are located in the central morainal part of the Masurian Lake District, which is due to this area’s unspoilt qualities. The northern part of the region, of ice-dammed lake origin, is favourable to intensive agricultural development. The protection of the southern part of the district, which is formed of outwash plains should consider the needs of both agriculture and forestry. In order to preserve the natural value of the Masurian Lake District, agricultural production ought to be carried out in an environmentally-friendly way. So, it follows that chemicalization of agriculture and land reclamation should be limited. Wetlands also play an important role for nature protection in the Masurian Lake District. 17 of them, which ought to be protected as nature reserves or ecological grounds, are described in the second part of the paper. They were characterized by enumerating plant communities and the sites of rare, threatened and distinctive species of vascular plants and mosses. Peat bogs of lake origin (including gyttja bogs) form the largest group of wetlands to be protected, which seems natural as the region abounds with lakes. Some interesting spring - water bogs and high bogs are also described in the paper.

Słowa kluczowe

PL

parki krajobrazowe; Pojezierze Mazurskie; rezerwaty przyrody; walory przyrodnicze; ochrona przyrody; tereny bagienne; torfowiska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 1996
• Tom: 431
• Opis fizyczny: s.79-99,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Lachacz A

• Katedra Gleboznawstwa, Akademia Rolniczo-Techniczna, 10-957 Olsztyn-Kortowo

Bibliografia

• 1. Chudyba H., Endler Z. (1987). Przyroda projektowanego rezerwatu Ostańce Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej. Chrońmy Przyr. Ojcz., 43 (2): 52-61.
• 2. Chudyba H., Endler Z. (1987). Wstępna ocena stanu zachowania roślinności rezerwatu Jezioro Lisunie. Chrońmy Przyr. Ojcz., 43 (3): 64-68.
• 3. Chudyba H., Endler Z. (1988). Degradacja rezerwatu florystycznego Jezioro Tyrsko koło Olsztyna. Chrońmy Przyr. Ojcz., 44 (3): 54-58.
• 4. Chudyba H., Polakowski B. (1977). W sprawie utworzenia rezerwatu przyrody na rzece Krutyni. Chrońmy Przyr. Ojcz., 33 (5-6): 93-96.
• 5. Czubiński Z., Gawłowska J., Zabierowski K. (1977). Rezerwaty przyrody w Polsce. Studia Naturae, B-27: 1-528, PWN, Warszawa - Kraków.
• 6. Endler Z., Dziedzic J. (1991). Zmiany w składzie florystycznym rezerwatu „Torfowisko Spytkowo” koło Giżycka. Chrońmy Przyr. Ojcz., 47 (6): 71-74.
• 7. Endler Z., Koc J. (1991). Aktualna roślinność rzeczywista Lasów Jakunowskich i Gór Piłackich. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 53: 13-18.
• 8. Endler Z., Polakowski B. (1991). Sieć projektowanych rezerwatów przyrody Boreckiego Parku Krajobrazowego. Chrońmy Przyr. Ojcz., 47 (5): 103-107.
• 9. Endler Z., Zielińska J. (1992). Degradacja florystyczna rezerwatu stepowego ’’Kulka” na Pojezierzu Olsztyńskim. Chrońmy Przyr. Ojcz., 48 (4): 81-84.
• 10. Endler Z., Dziedzic J., Koc J. (1991). Park Krajobrazowy Puszczy Boreckiej - kompleksowa inwentaryzacja zespołów roślinnych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 53: 3-11.
• 11. Fijałkowski D. (1982). O konieczności wprowadzenia ochrony rzadkich zespołów roślinnych. Chrońmy Przyr. Ojcz., 38 (1-2): 13-17.
• 12. Jasnowska J., Jasnowski M. (1977). Zagrożone gatunki flory torfowisk. Chrońmy Przyr. Ojcz., 33 (4): 5-14.
• 13. Jasnowski M. (1972). Rozmiary i kierunki przekształceń szaty roślinnej torfowisk. Phytocoenosis, 1(3): 193-209.
• 14. Jasnowski M. (1974). Program ochrony torfowisk w Polsce. Min. Roln., Dep. Gosp. Wodn. i Mel., maszynopis: 1-32, wyd. met. kserograficzną. Warszawa.
• 15. Jasnowski M. (1977). Aktualny stan i program ochrony torfowisk w Polsce. Chrońmy Przyr. Ojcz., 33 (3): 18-29.
• 16. Jasnowski M., Jasnowska J., Markowski S. (1968). Ginące torfowiska wysokie i przejściowe w pasie nadbałtyckim Polski. Ochr. Przyr., 33: 69-124.
• 17. Kirpluk J., Milewski W. (1989). O ochronę skupisk rosiczki dlugolistnej Drosera anglica na Pojezierzu Ełckim. Chrońmy Przyr. Ojcz., 45 (5-6): 90-92.
• 18. Koncepcja Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET - Polska. (1995). Red. Liro A. Warszawa.
• 19. Kruszelnicki J. (1981). Przyroda projektowanego rezerwatu Krutynia im. Melchiora Wańkowicza na Mazurach. Chrońmy Przyr. Ojcz., 37 (6): 44-51.
• 20. Kruszelnicki J. (1993). Carex microglochin Wahlenb. - turzyca drobnozadziorkowa. W: Polska czerwona księga roślin (red. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R.). Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, Kraków.
• 21. Kruszelnicki J. (1993). Chamaedaphne calyculata (L.) Moench. - chamedafne północna. W: Polska czerwona księga roślin (red. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R.). Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, ; Kraków.
• 22. Lista roślin zagrożonych w Polsce (1992). Red. Zarzycki K., Wojewoda W., Heinrich Z., Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, Kraków.
• 23. Łachacz A., Szymkiewicz-Dąbrowska D., Dąbrowski S. (1995). O ochronę torfowisk źródliskowych I na Równinie Sępopolskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz., 51 (4): 45-51.
• 24. Mikulski J. (1959). Problemy sieci rezerwatów wodnych i ich zagospodarowania. Zesz. Nauk WSR Olszt., 9: 25-29.
• 25. Ochrona rezerwatowa w Polsce. Stan aktualny i kierunki rozwoju. (1990). (Opracowanie zbiorowe pod red. Z. Denisiuka), Studia Naturae, A - 35: 9-169.
• 26. Olesiński L. (1965). Stanowisko turzycy ościstej - Carex aristata R. Br. w Nowej Wsi koło Olsztyna. Zesz. Nauk WSR Olszt., 19: 189-191.
• 27. Olesiński L. (1968). Spostrzeżenia florystyczne z województwa olsztyńskiego. Fragm. Flor. Geobot., 14 (4): 407-416.
• 28. Olesiński L. (1983). Hirneola auricula- judae (Bull. ex St.-Am.) na Równinie Sępopolskiej. Zesz. Nauk. ART Olszt., Roln., 37: 101-104.
• 29. Olesiński L. (1988). Geobotaniczna charakterystyka Niziny Staropruskiej. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 46 Suppl.: 1-38.
• 30. Olesiński L., Olkowski M. (1976). Zanikanie niektórych gatunków torfowiskowych roślin naczyniowych w północno-wschodniej Polsce. Phytocoenosis, 5 (3/4): 255-264.
• 31. Olesiński L., Olkowski M. (1979). Zmiany środowiska przyrodniczego torfowisk Pojezierza Mazurskiego wywołane ingerencją człowieka. Zesz. Nauk. ART Olszt., Roln., 27: 13-21.
• 32. Olkowski M. (1970). Szata roślinna gitiowisk Pojezierza Mazurskiego. Zesz. Nauk WSR Olszt., Seria A, Supp. 1: 3-46.
• 33. Olkowski M. (1972). Budowa i roślinność torfowisk Pojezierza Mazurskiego. Zesz. Nauk ART Olszt., Seria A, Supp. 13: 3-77.
• 34. Olkowski M., Olesiński L. (1963). Nowe stanowiska Betula humilis Schrk. na Pojezierzu Mazurskim. Fragm. Flor. Geobot., 9 (1): 31-34.
• 35. Ostoje ptaków w Polsce (1994). Red. Gromadzki M., Dyrcz A., Głowaciński Z., Wieloch M., Biblioteka Monitoringu Środowiska. Gdańsk.
• 36. Panfil J. (1967). Informator o rozmieszczeniu rezerwatów w woj. olsztyńskim z krótkim opisem ich charakterystyki przyrodniczej. PWRN - Wojewódzki Konserwator Przyrody. Olsztyn.
• 37. Panfil J. (1985). Pojezierze Mazurskie. Wiedza Powszechna. Warszawa.
• 38. Panfil J., Polakowski B. (1972). Przewodnik po województwie olsztyńskim. LOP. Warszawa.
• 39. Polakowski B. (1961). Stosunki florystyczno-fitosocjologiczne Puszczy Boreckiej ze szczególnym uwzględnieniem lasów leśnictwa Lipowo i Walisko. Stud. Soc. Scient. Torunensis, Toruń, 5, D.
• 40. Polakowski B. (1962). Ochrona ginących gatunków roślin torfowiskowych na Pomorzu Wschodnim. Ochr. Przyr., 28: 137-157.
• 41. Polakowski B. (1968). Stan i potrzeby sieci rezerwatów roślinnych w województwie olsztyńskim. Zesz. Nauk WSR Olszt., 24: 3-18.
• 42. Polakowski B. (1971). Świat roślinny Warmii i Mazur. Pojezierze. Olsztyn.
• 43. Polakowski B. (1976). Zanikanie składników torfowiskowych na Pojezierzu Mazurskim. Phytocoenosis 5 (3/4): 265-274.
• 44. Polakowski B., Jutrzenka-Trzebiatowski A., Dąbek E., Dziedzic J., Korniak T., Pietraszewski W. (1979) . Zarys stosunków geobotanicznych Mazurskiego Parku Krajobrazowego. III. Stosunki florystyczne. Zesz. Nauk. ART Olszt., Roln., 26: 3-13.
• 45. Polakowski B., Dziedzic J., Dąbek E., Jutrzenka-Trzebiatowski A., Korniak T., Pietraszewski W. (1980). Zarys stosunków geobotanicznych Mazurskiego Parku Krajobrazowego. IV. Zespoły roślinności wodnej i szuwarowej. Zesz. Nauk. ART Olszt., Roln., 30: 13-24.
• 46. Polakowski B., Dąbek E., Dziedzic J., Jutrzenka-Trzebiatowski A., Korniak T., Pietraszewski W. (1980). Zarys stosunków geobotanicznych Mazurskiego Parku Krajobrazowego. V. Zespoły torfowiskowe. Zesz. Nauk. ART Olszt., Roln., 30: 25-37.
• 47. Raport o stanie środowiska województwa olsztyńskiego. (1994). Red. Lossow K., Biblioteka Monitoringu Środowiska. Wyd. PIOŚ, Olsztyn.
• 48. Raport o stanie środowiska województwa olsztyńskiego w roku 1994. (1995). Red. Pietrzak S., Biblioteka Monitoringu Środowiska. Wyd. PIOŚ, Olsztyn.
• 49. Rąkowski G. (1992). Koncepcja systemu transgranicznych obszarów chronionych o wiodącej funkcji turystycznej w rejonie wschodniej granicy Polski. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych. 4: 119-129.
• 50. Rutkowski L., Wilkoń-Michalska J., (1993). Carex atherodes Sprengel (C. aristata R.Br., non Honckeny) - turzyca oścista. W: Polska czerwona księga roślin (red. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R.). Inst. Bot. im. W. Szafera PAN, Kraków.
• 51. Sempioł W. (1982). Atropogeniczne zmiany warunków naturalnych w rezerwatach wodnych Warmii i Mazur. Chrońmy Przyr. Ojcz., 38 (6): 90-95.
• 52. Sokołowski A.W. (1973). Obiekty przyrodnicze wymagające ochrony na terenie województwa białostockiego. Cz. 1. Prace Białostockiego Tow. Naukowego, 19: 11-65. PWN Warszawa.
• 53. Sokołowski A.W. (1974). Projekt racjonalnej sieci rezerwatów przyrody w województwie białostockim. Ochr. Przyr., 39: 155-172.
• 54. Sokołowski A.W. (1977). Rezerwaty przyrody. Białostockie, łomżyńskie i suwalskie. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
• 55. Sokołowski A.W. (1979). Waloryzacja przyrodnicza projektowanych rezerwatów Puszczy Boreckiej. Chrońmy Przyr. Ojcz., 35 (4): 15-25.
• 56. Sokołowski A.W. (1993). Przyroda województwa łomżyńskiego i jej ochrona. Urząd Wojewódzki w Łomży.
• 57. Sokołowski A.W., Wołk K. (1986). Konieczność korekty granic rezerwatu. Jezioro Siedmiu Wysp”. Parki narod, i rez. przyr., 7 (2): 39-45.
• 58. Srokowski S. (1930). Jeziora i moczary Prus Wschodnich. Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. Warszawa.
• 59. Steffen H. (1922). Zur weiteren Kenntnis der Quellmoore des Preussischen Landruckens mit hauptsachlicher Berucksichtigung ihrer Vegetation. Botanisches Archiv. Zeitschrift fur die gesamte Botanik. 1: 261-313.
• 60. Szymkiewicz M. (1993). Świat zwierząt. W: Studium przyrodnicze i planistyczne parków krajobrazowych w województwie olsztyńskim: Etap III - Dokumentacja do powołania Parku Krajobrazowego Puszcza Napiwodzko-Ramucka. Maszynopis, IOŚ, Gdańsk.
• 61. Środa M. (1990). Szata roślinna jeziora Kołowin na Pojezierzu Mrągowskim. Acta Acad. Agricult, Tech. Olst., Protect., Aqu. Pisc., 18: 19-25.
• 62. Tołpa S. (1960). The causes and mechanism of development of transitional as well raised bog in north east part of Poland. Zesz. probl. Post. Nauk rol., 25: 7-77.
• 63. Ustawa o ochronie przyrody z 1991 r. Dziennik Ustaw, nr 114, poz. 492, Warszawa.
• 64. Walczak M., Lubelska T., Radziejowski J., Smogorzewska M. (1993). Obszary chronione w Polsce. Katalog, komentarz i mapa. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa.