Breeding ecology of House Martins Delichon urbica in the conditions of north-east Poland

• Autorzy: Kaminski P , Wolosiuk B.

Warianty tytułu

PL

Ekologia legowa oknowki Delichon urbica w warunkach Polski polnocno-wschodniej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Research was carried out in the years 1988,1989 and 1992 in a colony of House Martins with around 100 nests situated under a bridge on the river Narew near the town of Białystok. No correlation was found between the mean day temperature or humidity and the number of eggs laid, hatching success and fledging success. Recorded in 1989 - but not in 1988 - was a directly proportional relationship between values for hatching success or fledging success and clutch size. The indexes for the rate of increase (K) amounted to 0.159 in 1988 and 0.234 in 1989. The asymptotes for body mass obtained by nestlings amounted to 25.4 g and 24.9 g respectively. The time interval for the increase in body mass from 10 to 90% of the asymptotic mass was 6.6 days in 1988 and 6.4 days in 1989. Studies carried out in 1988 and 1989 focussed on 59 House Martins hatched from 14 nests in the earlier year and 77 from 20 nests in the later one. The proportions in the two years which died prior to the first flight from the nest was 28.1% in 1988 and 41.5% in 1989. A decline in nestling mortality was noted in 1989 with greater clutch size. 1989 mortality in the first brood was 53.1 %, while that in the second brood was 24.2%.

PL

Jaskółki (Hirundinidae) są grupą ptaków o wyraźnie odmiennym typie ekologicznym w stosunku do innych dziuplaków - gniazdowników. Są uzależnione w szczególny sposób od zasobów pokarmowych, ponieważ zdobywają pokarm wyłącznie w powietrzu. Zasoby te są zaś często niewystarczające ze względu na uzależnienie występowania owadów latających od pogody (Bryant 1975). W związku z tym inny jest u jaskółek, w porównaniu z wieloma dziuplakami-gniazdownikami, rozwój stałocieplności i kształtowanie się procesów termoregulacyjnych. Celem pracy było zbadanie liczby złożonych jaj, sukcesu klucia, sukcesu lęgowego oraz tempa wzrostu i śmiertelności piskląt w warunkach klimatycznych północno-wschodniej Polski, gdzie takich badań nie prowadzono. Drugim celem było poznanie zależności przebiegu biologii rozrodu oknówek od czynników atmosferycznych. Opracowania dotyczące tych zagadnień u tego gatunku są nieliczne. Jedynie Bryant (1973, 1975) badał biologię lęgową oknówek w za-leżności od dostępu zasobów pokarmowych w powietrzu. Badania prowadzono w latach 1988, 1989 i 1992 na terenie kolonii oknówek złożonej z około 100 gniazd, zlokalizowanej pod mostem na rzece Narew, koło miejscowości Bokiny, ok. 15 km na płd.-zach. od Białegostoku. Most ten ma średni stopień nasilenia ruchu pojazdów. Żerowiska oknówek znajdowały się nad łąkami i polami uprawnymi. Ponadto zbierały one pokarm na terenie pobliskiego zakładu przetwórstwa paszowego, gdzie masowo lęgły się muchówki, będące ważnym pokarmem oknówek (Bryant 1975). Badano następujące parametry ekologii lęgowej oknówki: sukces kłucia (procent piskląt wyklutych w stosunku do liczby złożonych jaj w gnieździe), sukces lęgowy (procent piskląt, które przeżyły do wylotu w stosunku do liczby piskląt wyklutych w gnieździe), śmiertelność piskląt (procent piskląt padłych w danym dniu rozwoju w stosunku do liczby piskląt wyklutych we wszystkich gniazdach). Terminy składania jaj różniły się w poszczególnych sezonach. Nie stwierdzono istotnych korelacji między średnią temperaturą dnia i wilgotnością, a liczbą złożonych jaj, również w okresie poprzedzającym o 10 dni składanie jaj. Zniesienie w badanej kolonii składało się z 2 - 5 jaj składanych w odstępach najczęściej 1 - 2-dniowych. Długość okresu składania jaj wynosiła 2 - 6 dni w zależności od wielkości lęgu. Przeciętna wielkość jaja wynosiła 19.1 x 13.1 mm, przy czym jego długość wahała się w granicach 16.0 - 20.7 mm, a szerokość - od 12.0 do 14.0 mm. Masa jaj wynosiła średnio 1.8 g (tab. 1). Wysiadywanie trwało 14 - 20 dni (1988) i 12 - 20 dni (1989); średnio 17.1 dni (1988) i 15.3 dni (1989). U oknówek nie stwierdzono zależności sukcesu klucia i sukcesu lęgowego od temperatury i wilgotności. W roku 1989 stwierdzono wprost proporcjonalną zależność sukcesu kłucia od wielkości lęgu (ryc. 1), natomiast w roku 1988 korelacji istotnej pomiędzy tymi parametrami nie było. Statystycznie istotną korelację stwierdzono natomiast pomiędzy sukcesem lęgowym i wielkością lęgu w r. 1989 (ryc. 2). Krzywa wzrostu masy ciała oknówek podczas rozwoju gniazdowego przebiegał w obydwu latach badań odmiennie (ryc. 3, 4). Okres od 1 do 7 dnia życia charakteryzował się intensywnym przyrostem masy ciała. Drugi okres wolniejszego przyrostu masy trwał do ok. 13 dnia życia piskląt, przy czym w sezonie 1988 był on wolniejszy. Trzeci okres - do 18 dnia, w którym masa ciała wzrastała powoli. W 1988 roku do końca pobytu piskląt w gnieździe masa ciała utrzymywała się na względnie stałym poziomie (ryc. 3), a w sezonie 1989 tu przed wylotem nieznacznie malała (ryc. 4). Spośród 59 (1988) i 77 (1989) oknówek wyklutych w 14 (1988) i 20 (1989) gniazdach zginęło do wylotu z gniazda 28.1% (1988) i 41.5% (1989) piskląt (ryc. 6). W roku 1989 zanotowano spadek śmiertelności piskląt w miarę wzrostu wielkości lęgu. W lęgu I śmiertelność piskląt wynosiła 53.1%, a w II - 24.2% (1989). W 1988 roku powtórnych lęgów nie stwierdzono. Przebieg krzywej wzrostu oknówek był zbliżony do kształtu krzywych wzrostu różnych gatunków Passeriformes (Portmann 1955), np. dymówki Hirundo rustica (Kuźniak 1967) i brzegówki Riparia riparia (Marsh 1979). Podobny był równie przebieg krzywej wzrostu u oknówek badanych przez Bryanta (1975). Tempo wzrostu oknówek jest z wiązane z etapami ich rozwoju gniazdowego: szybki wzrost w pierwszym okresie życia (pisklęta są w tym czasie ogrzewane), a następnie u starszych piskląt - wolniejszy przyrost masy ciała z powodu wykorzystywania znacznej ilości pokarmu na koszty termoregulacji (Ricklefs 1969, O'Connor 1978 a,b). Tempo wzrostu piskląt oknówek badanych w tej pracy było niższe od tempa wzrostu piskląt innych gatunków gniazdowników Passeriformes o zbliżonej masie ciała (Ricklefs 1968, 1969). Pisklęta oknówek badane w tej pracy, które wykluły się na początku czerwca, przebywały w gnieździe dłużej (średnio o 3 - 4 dni) w porównaniu z tymi, które kluły się w pierwszej połowie lipca. Było to zgodne z wynikami badań Bryanta (1975) i prawdopodobnie spowodowane jest pomocą młodych jaskółek z pierwszego lęgu w karmieniu piskląt wyklutych później. Większość zależności badanych w obydwu pracach ma zbliżony charakter pomimo znacznej odległości dzielącej badane populacje, co może świadczyć o tym, że są to pewne określone prawidłowości charakterystyczne dla tego gatunku. Natomiast wykazane różnice mogły być spowodowane zastosowaniem różniących się metod badawczych, znacznymi różnicami warunków klimatycznych i różnym stopniem zanieczyszczenia środowiska. Śmiertelność piskląt oknówek badanych przez Bryanta (1975), związana głównie z niedoborem pokarmu, była niska (5.8%) w porównaniu z analogicznymi wartościami uzyskanymi w tej pracy (28.1%: 1988, 41.5%: 1989). Większą śmiertelność badanych w tej pracy jaskółek można tłumaczyć chemicznymi skażeniami środowiska, w którym się gnieździły i żerowały, co wpływało niekorzystnie na ich rozwój.

Słowa kluczowe

PL

Hirundinidae; jaskolki; ptaki; Polska Polnocno-Wschodnia; Delichon urbica; legi ptakow; rozrod zwierzat; oknowka; ornitologia; ekologia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1995
• Tom: 29
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.135-143, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kaminski P

• Uniwersytet Warszawski, Filia w Bialymstoku, ul.Swierkowa 20B, 15-950 Bialystok

autor

Wolosiuk B.

Bibliografia

• Bevington P.B. 1969. Data reduction and error analysis in the physical sciences. McGraw-Hill Inc., N.York.
• Blem C.R. 1975. Energetics of nestling House Sparrows Passer domesticus. Comp. Biochem. Physiol. 52A: 305 - 312.
• Bryant D.M. 1973. The factors influencing the selection of food by the House Martin Delichon urbica (L.). J. Anim. Ecol. 42: 539 - 564.
• Bryant D.M. 1975. Breeding biology of House martins Delichon urbica in relation to aerial insect abundance. Ibis 117: 180 196 216.
• Bryant D.M, Westerterp K.R. 1980. The energy budget of the House Martin (Delichon urbica). Ardea 68: 91 - 102.
• Causton D.R. 1969. A computer program for fitting the Richards function. Biometrics 25: 401 - 409.
• DuBowy P.J., Moore S.,W. 1985. Weather-related mortality in Swallows in the Sacramento Valley of California. Western Birds 16: 49-50.
• Dunn E. 1980. On the variability of energy allocation of nestling birds. Auk 97: 19 - 27.
• Earle R.A. 1988. The timing of breeding and moult of the Lessr Striped Swallow, Hirundo abyssinica. Ibis 130: 378 - 383.
• Grzybowski J. 1979. Responses of Barn Swallows to eggs, young, nests, and nest sites. Condor 81: 236 - 246.
• Haartman L. 1967. Clutch-size in the Pied Flycatcher. Proc. XIV Int. Orn. Congr., pp. 155 -164.
• Järvinen A. 1983. Breeding strategies of hole-nesting passerines in northern Lapland. Ann. Zool. Fenn. 20: 129 -149.
• Järvinen A.1984. The breeding ecology of hole-nesting passerines in extreme northern conditions. Kilpisjarvi Notes 8: 1 -12.
• Jones P.J., Ward P. 1976. The level of reserveprotein as theproximate factor controlling the timing of breeding and clutch-size in the Red-billed Quelea, Quelea quelea. Ibis 118: 547 196 574.
• Kondelka D. 1985. Gelegegrösse und brutverluste der Rauschwalbe Hirundo rustica) im Nordmährischen Kreis (CSSR). Folia Zool. 34: 149 196 158.
• Kostelecka-Myrcha A., Jaroszewicz M. 1993. The changes in the values of red blood indices during the nestling development of the House Martin Delichon urbica. Acta orn. 28: 39 - 46.
• Krapu G.L. 1986. Patterns and Causes of Change in a Cliff Swallow Colony During a 17-year Period. Prairie Nat. 18 (2): 109 - 114.
• Kuźniak S. 1967. Obserwacje nad biologia okresu lęgowego dymówki, Hirundo rustica L. Acta orn. 10: 177 - 211.
• Lombardo M.P. 1986. Yearling-biased female mortality in Tree Swallows. Condor 88: 520 - 521.
• Marsh R.L. 1979. Development of endothermy in nestling Bank Swallows (Riparia riparia). Physiol. Zool. 52: 340 - 353.
• O'Connor R.J. 1978a. Structure in avian growth patterns: a multivariate study of passerine development J. Zool. Lond. 185: 147-172.
• O'Connor R.J. 1978b. Growth strategies in nestling passerines. Living Bird 16: 209 - 238.
• Ojanen M., Orell M., Väisänen R. A. 1979. Role of heredity in egg size variation in the Great Tit Parus major and the Pied Hycatcher Ficedula hypdeuca. Ornis scand. 10: 22 196 28.
• Perrins C.M. 1970. The timing of birds' breeding seasons. Ibis 112: 242 - 255.
• Pinowska B. 1976. The effect of body composition of female House Sparrows, Passer domesticus (L.), on the clutch size and the number of broods (Preliminary report). Int. Stud. on Sparrows, 9: 55-71.
• Pinowska B. 1979. The effect of energy and building resources of females on the production of House Sparrow (Passer domesticus (L.)) populations. Ekol. pol. 27: 363 - 396.
• Portmann A. 1955. Die Postembryonale Entwicklung der Vogel als Evolutionsproblem. Acta XI Congr. Int. Orn., Basel, pp.138 - 151.
• Prinzinger R., Siedle K. 1988. Ontogeny of metabolism, thermoregulation and torpor in the house martin Delichon u. urbica (L.) and ecological significance. Oecologia 76: 307 - 312.
• Ricklefs R.E. 1967. A graphical method of fitting equations to growth curves. Ecology 48: 978 196 983.
• Ricklefs R.E. 1968. Patterns of growth in birds. Ibis 110: 419 - 451.
• Ricklefs R.E. 1969. Preliminary models for growth rates in altridal birds. Ecology 50: 1031 -1039.
• Ricklefs R.E. 1973. Patterns of growth in birds. II. Growth rate and mode of development. Ibis 115: 177 - 201.
• Stenström T., Vahter M. 1974. Cadmium and lead in Swedish commercial fertilizers. Ambio 3: 91 - 92.
• Van Noordwijk A.J., Van Balen J.H., Scharloo W. 1980. Heritability of ecologically important traits in the Great Tit. Ardea 68: 193 - 203.
• Van Noordwijk A.J., Keizer L.C.P., Van Balen J.H., Scharloo W. 1981a. Genetic variation in egg dimensions in natural populations of Great Tit Genetica 55: 221 - 232.
• Van Noordwijk A.J., Van Balen J.H., Scharloo W. 1981b. Genetic variation in the timing of reproduction in the Great Tit. Oecologia (Berl.) 49: 158-166.
• Van Noordwijk A.J., Van Balen J.H., Scharloo W. 1981c. Genetic and environmental variation in clutch size of the Great Tit. Neth. J. Zool. 31: 342 - 372.
• Vizyova A., Janiga M. 1986. Notes on the biology of the Common Swift (Apus apus L., 1758) in Bratislava. Biologia (Bratislava), 41: 151 - 161.
• Westerterp K.R., Bryant D.M. 1984. Energetics of free existence in swallows and martins (Hirundinidae) during breeding: a comparative study using doubly labeled water. Oecologia 62: 376 - 381.
• Williams C.H., David D.J. 1973. The effect of superphosphate on the cadmium content of soils and plants. Austr. J. Soil. Res. 11: 43 - 56.