Wplyw eksploatacji wysypiska na zmiany ilosciowe i jakosciowe metali ciezkich w profilach glebowych

• Autorzy: Rosik-Dulewska C , Karwaczynska U.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obiektem badań było nieuszczelnione wysypisko odpadów komunalnych „Grundman" w Opolu, które zostało zlokalizowane w wyrobisku po odkrywkowej eksploatacji złoża margli wapnistych, a eksploatowane w latach 1945-1998. Celem prowadzonych badań było określenie wpływu 50-cio letniej eksploatacji wysypiska na stan zanieczyszczenia gleb - rędzin czarnoziemnych, zalegających w zasięgu jego oddziaływania. Zakres badań obejmował analizę metali ciężkich w pięciu profilach glebowych tak w zakresie ilościowym (całkowita zawartość) jak i jakościowym, tzn. podziałem ich na frakcje (sekwencyjna ekstrakcja chemiczna). Oznaczanie ogólnej zawartości metali ciężkich wykonano wg metodyk przyjętych dla gleb mineralnych, natomiast oznaczanie jakościowe wykonano metodą sekwencyjnej ekstrakcji chemicznej według Tessiera, wydzielając pięć frakcji, z którymi związane są metale ciężkie: Frakcja I - metale wymienne; Frakcja II - metale związane z węglanami; Frakcja III - metale związane z tlenkami żelaza i manganu; Frakcja IV - metale związane z materią organiczną; Frakcja V - pozostałość związana z krzemianami. Analizę wyciągów wodnych na zawartość metali ciężkich w poszczególnych frakcjach jak również ich form całkowitych przeprowadzono metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej. W profilach glebowych Zn, Cu i Pb występowały w ilości powyżej zawartości uznawanych przez IUNG za naturalne (klasa I) i zadecydowały o zaliczeniu ich do klas II-IV. Najwyższe zawartości metali ciężkich (formy całkowite) oznaczono w warstwie do głębokości 30 cm. Z analizy sekwencyjnej ekstrakcji chemicznej metali ciężkich, wykonanej dla gleb z profili wynika, że występują one głównie w ok. 41% (sumarycznej zawartości frakcji I-V) w postaci związków stabilnych chemicznie i nieaktywnych biologicznie (frakcja V). W znacznej ilości bo ok. 26% i 18% (sumarycznej zawartości frakcji I-V) metale ciężkie związane są także z tlenkami żelaza i manganu oraz z substancją organiczną (frakcja III i IV). W najmniejszym stopniu, w ok. 7% (sumarycznej zawartości frakcji I-V) pierwiastki te związane są z węglanami (frakcja II) i we frakcji wymiennej (frakcja I), co oznacza, że ich dostępność dla roślin, gleb i wód będzie znacznie ograniczona.

EN

The object of study was the leaky dump of municipal solid wastes called „Grundman", located in Opole (south of Poland), used within 1945-1998. The dump was situated in an excavation after surface mining of limy marls. The study aimed at determining the impact of dump on soil (Rendolls) pollution in dump surroundings after 50 years of its exploitation. The soil was analysed for: - total content of heavy metals (according to standard methods); - fractional composition of heavy metals, including 5 fractions, according to Tessier's method: fraction I - exchangeable metals, fraction II - metals bound with carbonates, fraction III - metals bound with iron and manganese oxides, fraction IV - metals bound with organic matter, fraction V - residue bound with silicate, - content of heavy metals in soil water extract by use of accepted in Poland AAS method. The contents of Zn, Cu, Pb in soil were increased, above the level accepted in Poland as natural (class 1), and allowed to rank the soils in classes 2-4. The highest concentration of total heavy metal forms were found in horizon 0-30 cm. Fractional composition of heavy metals extracted from soil profiles showed: 41% stabile and non-bioavailable forms (fraction V), 26% metals bound with iron and manganese oxides (fraction III) and 18% metals bound with organic matter (fraction IV). Only 7% of total amount of metals were bound with carbonates (fraction II) and exchangeable fraction (I). The results showed that the bioavailability and soil mobility of metals are rather limited.

Słowa kluczowe

PL

eksploatacja; ochrona srodowiska; wysypiska; gleby; metale ciezkie; profile glebowe; zanieczyszczenia gleb; ksztaltowanie srodowiska; odpady komunalne; zawartosc metali ciezkich; zagrozenia srodowiska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2001
• Tom: 476
• Opis fizyczny: s.259-268,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rosik-Dulewska C

• Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 22, 45-052 Opole

autor

Karwaczynska U.

Bibliografia

• KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H. 1979. Pierwiastki śladowe w środowisku biologicznym. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa: 67-79.
• KARWACZYŃSKA U. 2000. Wpływ wysypiska odpadów komunalnych na dynamiką przemian fizyko-chemicznych w wybranych elementach środowiska. Praca doktorska, Zabrze: 60-67.
• KWAPULIŃSKI J., PASTUSZKA J. 1987. Ocena wielkości wtórnego skażenia powietrza wybranymi metalami z wysypiska odpadów komunalnych na terenach rolniczych. Archiwum Ochrony Środowiska 1-2: 45-57.
• OSTROWSKA A., GAWLIŃSKI S., SZCZUBIAŁKA Z. 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa: 47-51, 101-103.
• SIUTA J. 1985. Zasady badania gleb i roślin w ochronie środowiska. Instytut Kształtowania Środowiska, Warszawa: 28-40.
• SIUTA J. 1995. Gleba, diagnozowanie stanu i zagrożenia, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa: 40-51.
• TESSIER A., CAMPBELL P.B.C., BISSOU M. 1979. Sequential extraction procedure for the speciation of porticulate trace metals. Analytical Chemistry, vol. 51(7): 844-850.