PL
Oceniano wartość odżywczą nasion nowych odmian bobiku (Dino i Tibo) i łubinu żółtego (Juno i Manru), w tym pierwszych polskich odmian o zdeterminowanym rytmie wzrostu (Tibo, Manru). Nowe odmiany porównywano z uznanymi odmianami starszymi - bobikiem Nadwiślański i łubinem Topaz, a w badaniach biologicznych również z poekstrakcyjną śrutą sojową.W badaniach chemicznych określono zawartość podstawowych składników pokarmowych, zawartość ANF, skład mineralny i skład aminokwasowy białka. W siedmiu doświadczeniach na zwierzętach określono jakość białka, strawność składników pokarmowych nasion (metodą różnicową) i efektywność tuczu świń mieszankami z udziałem nasion ocenianych odmian. Stwierdzono, że wartość odżywcza nasion bobiku odm. Dino i Tibo oraz łubinu odm. Juno i Manru jest zbliżona do uznanych odmian starszych. W mieszankach pełnoporcjowych przeinaczonych do tuczu świń, w których nasiona roślin strączkowych uzupełnia śruta jęczmienna i pszenna, można stosować oceniane odmiany bobiku Dino i Tibo, podobnie jak odm. Nadwiślański, w ilości 15% i 20% (odpowiednio w mieszankach PT-1 i PT-2), bez ujemnego wpływu na wyniki tuczu. Nasiona łubinu żółtego odm. Juno i Manru, podobnie jak starszej odm. Topaz, po uzupełnieniu lizyną, mogą zastąpić połowę białka poekstr. śruty sojowej w mieszance PT-1, lub całkowicie zastąpić ten komponent w mieszance PT-2. Ze względu na brak wyraźnych różnic w wartości odżywczej dla świń między nasionami badanych odmian bobiku i odmian łubinu, o wyborze poszczególnych odmian do uprawy winny decydować ich cechy rolniczo-użytkowe, w tym ilość energii i białka ogólnego uzyskiwana w plonie nasion z 1 ha uprawy w danym regionie kraju.
RU
Исследовано питательную ценность семян новых сортов конских бобов (Дино и Тибо) и люпина желтого (Юно и Манру), среди которых находятся первые сорта с детерминированным ритмом роста (Тибо, Манру). Новые сорта сравнивались с признанными прежде сортами - конских бобов Надвисьляньски и люпина Топаз, а при биологических исследованиях также с соевым шротом. В ходе химических исследований определялось содержание основных питательных компонентов, ANF, минеральный состав и аминокислотный состав белка. В семи опытах, проведенных на животных, определялось качество белка, переваримость кормовых компонентов методом дифференцирования и эффективность откорма свиней смесями, содержащими семена оцениваемых сортов. Констатировано, что питательная ценность семян конских бобов сорта Дино и Тибо, а также люпина сорта Юно и Манру является близкой признанным старым сортам. В предназначенных для откорма свиней, полнорационных смесях, в которых к семенам бобовых растений добавлена ячменная и пшеничная дерть, можно использовать оцениваемые сорта Дино и Тибо так же, как сорт Надвисьляньски, в количестве 15% в смесях для первого откорма и 20% для второго периода откорма, без отрицательного влияния на результаты откорма. Семенами люпина желтого сорта Юно и Манру, подобно как и старого сорта Топаз, можно заменить, после добавления лизина, половину белка соевого шрота в полнорационной смеси для первого периода откорма или полностью заменить этот компонент в смеси для второго периода откорма. Поскольку в питательной ценности семян исследованных сортов конских бобов и люпина желтого не отмечено существенных различий, следует выбирать отдельные сорта для возделывания на основании их агротехнических свойств и продуктивности, в том числе количества энергии и общего белка, подучаемых в урожае семян с 1 га в данном регионе страны.
EN
Estimates were made of the nutritive value of seeds of new faba bean (Dino and Tibo) and yellow lupine (Juno and Manru) varieties, in this of the first Polish varieties with determined growth rythm (Tibo, Manru). New varieties were compared with the well known old ones: Nadwiślański faba bean and Topaz lupine, and in the biological experiments also with soybean oil meal. Chemical determinations embraced content of nutrients, ANF, mineral composition and amino acid composition of protein. Seven experiments were carried out with animals to determine protein quality, nutrients digestibility for pigs with the differentiation method, and effectiveness of pig fattening using feeds containing the seeds of the tested piant varieties. It was found that nutritive value of Dino and Tibo faba bean, and Juno and Manru lupine, was close to that of old plant varieties. Complete feeds used in pig fattening, in which leguminous seeds were supplemented with barley and wheat meal, could contain the two tested faba bean varieties, and could be used in the same way as Nadwiślański faba bean i.e. at the rate of 15% and 20% (in PT-1 and PT-2 mixtures respectively) with no adverse effects on the results of fattening. Seeds of Juno and Manru yellow lupine, similarly as seeds of an older variety Topaz, when supplemented with lysine may substitute half of soybean oil meal in PT-1 mixture, and all soybean meal in PT-2 mixture. Due to no noticeable differences as to the nutritive value for pigs of the faba bean and yellow lupine varieties, their selection should be based on the agricultural and utility properties, in this on the content of energy and crude protein in the yield obtained from 1 ha in particular regions of the country.