Znaczenie dietetyczne przetworow owsianych ich wplyw na stezenie cholesterolu w osoczu oraz poposilkowa glikemie

• Autorzy: Bartnikowska E , Lange E.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy omówiono wyniki badań dotyczące hipocholesterolemicznego działania przetworów owsianych oraz ich wpływu na poposiłkową glikemię. W wyniku zwiększenia spożycia przetworów owsianych zmniejsza się stężenie cholesterolu całkowitego w osoczu, jak również zwiększa się wartość proporcji cholesterol HDL/cholesterol całkowity. Efekty te są bardziej widoczne u osób z hiperlipidemią niż u osób bez zaburzeń gospodarki lipidowej. Po włączeniu przetworów owsianych zmniejsza się również poposiłkowa glikemia. Wyniki doświadczeń na zwierzętach oraz badań klinicznych wskazują, że za hipocholesterolemiczne i hipoglikemizujące działanie przetworów owsianych odpowiedzialne są rozpuszczalne w wodzie składniki włókna pokarmowego - β-glukany. Dlatego wzbogacenie diety w przetwory owsiane, bogate w β-glukany polecane jest szczególnie dla osób z zaburzeniami gospodarki lipidowej, cukrzycą insulinoniezależną oraz chorych, u których równocześnie występują zaburzenia w gospodarce lipidowej i węglowodanowej. Ponadto przetwory owsiane, bogate w β-glukany o niskiej gęstości energetycznej, jak np. „Oatrim” polecane są jako dodatki do artykułów spożywczych dla osób otyłych.

EN

In tis paper the results of studies on the effects of oat products on total cholesterol and HDL-cholesterol in plasma as well as on postprandial glycaemia were reviewed. After supplementation of diet with oat products, a decrease of plasma total cholesterol level and an increase in the ratio of HDL-cholesterol to total cholesterol were observed. These effects were more pronounced in patients with hyperlipidemia than in patients without lipid metabolism disorders. After supplementation of test meals with oat products, a decrease in postprandial glycaemia was observed. Experiments on animals and clinical studies clearly demonstrated that water soluble components of dietary fiber - β-glucans are responsible for both hypocholesterolemic and hypoglycaemic effects of oat products. Therefore, the supplementation of a diet with oat products rich in β-glucans are recommended particulary for patients with hyperlipidemia or non-insulin dependent diabetes mellitus or both. Additionally, oat products rich in β-glucans, with low energy content (for example Oatrim) are recommended as additives to food products for patients with obesity.

Słowa kluczowe

PL

produkty owsiane; zaburzenia metabolizmu; otylosc; leczenie; cholesterol; glikemia poposilkowa; dietetyka; produkty zbozowe; owies; beta-glukany; profilaktyka; wlokno pokarmowe; zywienie czlowieka

EN

oat product; metabolic disorder; obesity; treatment; cholesterol; postprandial glycemia; dietetics; grain product; oat; beta-glucan; prophylaxis; dietary fibre; human nutrition

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywność Nauka Technologia Jakość
• Rocznik: 2000
• Tom: 07
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.18-36,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bartnikowska E

• Instytut Przemyslu Miesnego i Tluszczowego, 02-532 Warszawa, ul.Rakowiecka 36

autor

Lange E.

Bibliografia

• [1] Anderson J. W., Chen W. J.: Plant fiber, carbohydrate and lipid metabolism. Am. J. Clin. Nutr., 32, 1979, 346 - 363.
• [2] Anderson J. W., Bridges S. R.: Plant fiber metabolites alter hepatic glucose and lipid metabolism. Diabetes, 30 (Suppl. 1) 1981, 133A.
• [3] Anderson J. W., Story L., Sieling B., Chen W. J.: Hypocholesterolemic effects of high fiber diets rich in water soluble plant fibers: long term studies with oat-bran and bean supplemented diets for hypercholesterolemic men. J. Can. Diet. Assoc., 45, 1984, 140 - 149.
• [4] Anderson J. W., Story L., Sieling B., Chen W. J., Petro M. S., Story J. A.: Hypocholesterolemic effects of oat-bran or bean intake for hypercholesterolemic men. Am. J. Clin. Nutr., 40, 1984, 1156 - 1164.
• [5] Anderson J. W., Spencer D. B., Hamilton C. C., Smith S. F., Tietyen J., Bryant C., Oeltgen P.: Oat bran cereal lowers serum total and LDL - cholesterol in hypercholesterolemic men. Am. J. Clin. Nutr., 52, 1990, 495 - 499.
• [6] Anderson J. W., Gilinsky N. H., Deakins D. A., Spencer D. B., Smith S. F., O’Neil, Dillon D. W., Olfgen P. R.: Lipid responses of hypercholesterolemic men to oat-bran and wheat-bran intake. Am. J. Clin. Nutr., 54, 1991, 678 - 683.
• [7] Davidson M., Dugan L. D., Burns J. H., Bova J., Story K., Drennan K. B.: The hypocholes-terolemic effects of β-glucan in oatmeal and oat bran. J.A.M.A. 265, 1991, 1833 - 1839.
• [8] De Groot A. P., Luyken R., Pikaar N. A.: Cholesterol - lowering effect of rolled oats. Lancet, II, 1963, 303 - 304.
• [9] Demark-Wahnefried W., Bowering J., Cohen P. S.: Reduced serum cholesterol with dietary change using fat motifited and oat bran suplementation diets. J. Am. Diet. Assoc., 90, 1990, 223 - 229.
• [10] Dubois C., Armand M., Senft M., Portugal H., Pauli A. M., Bernard P. M., Lafont H., Lairon D.: Chronic oat bran intake alters postprandial lipemia and lipoproteins in healthy adults. Am. J. Clin. Nutr., 61, 1995, 325 - 333.
• [11] Gibiński M., Pisulewski P., Achrem-Achremowicz B.: Możliwości wykorzystania owsa do otrzymywania substytutów tłuszczowych. Żywność. Nauka, Technologia, Jakość 1999, 1, Suppl. 205 - 213.
• [12] Gold K. V., Davidson D. M.: Oat bran as a cholesterol-reducing dietary adjunct in a young healthy population. West J. Med., 148, 1988, 299 - 302.
• [13] Gormley T. R., Kevany J., O’Donnell B., McFarlane R.: Investigation of the potential of porridge as a hypocholesterolemic agent. Ir. J. Food Sci. Tech., 2, 1978, 85 - 91.
• [14] Haber G. B., Heaton K. W., Murphy D., Burroughs L. F.: Depletion and disruption of dietary fibre. Effects on satiety, plasma glucose, and serum-insulin. Lancet, 2, 1977, 679 - 682.
• [15] He J., Klag M. J., Whelton P. K., Mo J. P., Chen J. Y., Qian M. C., Mo P. S., He G. Q.: Oats and buckwheat intakes and cardiovascular disease risk factors in an ethnick minority of China. Am. J. Clin. Nutr., 61, 1995, 366 - 372.
• [16] Hegstedt M., Windhauser M. M., Lester S. B., Morris S. K.: Stabilized rice bran lowers cholesterol in humans. FASEB J., 4A, 1990, 368.
• [17] Imaizumi K., Sugano M.: Dietary fiber and intestinal lipoprotein secretion. In: Dietary Fiber: Basic and Clinical Aspects. Eds. G. V. Vahouny and D. Kritchevsky. New York, Plenum Press. 1986, 287 - 308.
• [18] Jenkins D. J. A., Wolever T. M. S., Leeds A. R., Gassull M. A., Haisman P., Dilwari J., Goff D.V., Metz G.L., Alberti K. G. M. M.: Dietary fibers, fibre analogues and glucose tolerance: importance of viscosity. Br. Med. J., 1, 1978, 1392 - 1394.
• [19] Jenkins D. J. A., Wolever T. M. S., Taylor R. H., Barker H., Fielden H., Baldwin J. M., Bowling A.C., Newman H.C., Jenkins A.L., Goff D.V.: Glycemic index of foods: a physiological basis for carbohydrate exchange. Am. J. Clin. Nutr., 34, 1981, 362 - 366.
• [20] Judd P. A., Truswell A. S.: The effect of rolled oats on blood lipids and fecal steroid excretion in man. Am. J. Clin. Nutr., 34, 1981, 2061 - 2067.
• [21] Kashtan H., Stern H. S., Jenkins D. J., Jenkins A. L., Hay K., Marcon N., Minkin S., Bruce W. R.: Wheat bran and oat bran supplements effects on blood lipids and lipoproteins. Am. J. Clin. Nutr., 55, 1992, 976 - 980.
• [22] Kelley M. J., Hoover-Plow J., Nichols-Bemhard J. F., Verity L. S., Brewer H.: Oat bran lowers total and low density lipoprotein cholesterol but not lipoprotein(a) in exercising adults with borderline hypercholesterolemia. J. Am. Diet. Assoc., 94, 1994, 1419 - 1421.
• [23] Kestin M., Moss R., Clifton P. M., Nestel P. J.: Comparative effects of three cereal brans on plasma lipids, blood pressure, and glucose metabolism in mildly hypercholesterolemic men. Am. J. Clin. Nutr., 52, 1990, 661 - 666.
• [24] Kirby R. W., Anderson J. W., Sieling B., Rees E. D., Chen W. J., Miller R. E., Kay R. M.: Oat-bran intake selectively lowers serum low-density lipoprotein cholesterol concentrations of hypercholesterolemic men. Am. J. Clin. Nutr., 34, 1981, 824 - 829.
• [25] Kretsch M. J., Crawford L., Calloway D. H.: Some aspects of bile acid and urobilinogen excretion and fecal elimination in men given a rural Guatemalan diet and egg formulas with and without added oat bran. Am. J. Clin. Nutr., 32, 1979, 1492 - 1497.
• [26] Leadbetter J., Ball M. J., Mann J. I.: Effects of increasing quantities of oat bran in hypercholesterolemic people. Am. J. Clin. Nutr., 54, 1991, 841 - 845.
• [27] Lepre F., Crane S.: Effect of oat bran on mild hypercholesterolemic subjects. Med. J. Aus., 157, 1992, 305 - 308.
• [28] Lund E. K., Farleich C. A., Johnson I. T .: Do oats lower blood cholesterol? In: Dietary Fibre: Chemical and Biological Aspects. Ed. D. A. T. Southgate, K. Waldron, I. T. Johnson, G. R. Fenwick. The Royal Society of Chemistry. 1990, 296 - 299.
• [29] Nishina P. M., Freedland R. A.: Effects of propionate on lipid biosynthesis in isolated rat hepatocytes. J. Nutr., 120, 1990, 668 - 73.
• [30] O’Brien L. T., Barnard R. J., Hall J. A., Pritkin N.: Effects of a high complex-carbohydrate low cholesterol diet plus bran supplement on serum lipids. J. Appl. Nutr., 37, 1985, 26 - 34.
• [31] Poulter N., Chang C. L., Cuff A., Poulter C., Sever P., Thom S.: Lipid profiles after the daily consumption of an oat based cereal: a controlled crossover trial. Am. J. Clin Nutr., 59, 1994, 66 - 69.
• [32] Ripsin C. M., Keenan J. M., Jacobs D. R., Elmer P. J ., Welch R. R., Van Horn L., Kiang L., Turnbull W. H., Thye F. W., Kestin M., Hegsted M., Davidson M. H., Dugan L. D., Demark-Wahnenfried W., Beling S.: Oats products and lipid lowering. J.A.M.A., 267, 1992, 3317 - 3325.
• [33] Swain F. J., Ronse J. I., Curley C. B., Sacks F. M.: Comparsion of the effects of oat bran and low-fiber wheat on serum lipoprotein levels and blood pressure. N. Engl. J. Med., 322, 1990, 147 - 152.
• [34] Thacker P. A., Salomons M. O., Aheme F. X., Milligan L. P., Bowland J. P.: Influence of propionic acid on the cholesterol metabolism of pigs fed hypercholesterolemic diets. Can. J. Anim. Sci., 61, 1981, 969 - 975.
• [35] Turnbull W. H., Leeds A. R.: Reduction of total and LDL-cholesterol in plasma by rolled aots. J. Clin. Nutr. Gastroeterol., 2, 1987, 177 - 181.
• [36] Uusitupa M. J., Ruuskanen E., Makinen E., Laitinen J., Toskala E., Kervinen K., Kesaniemi: A controlled study on the effect of β-glucan - rich oat bran on serum lipids in hypercholesterolemic subjects: relation to apolipoprotein E phenotype. J. Am Coll. Nutr., 6, 1992, 651 - 659.
• [37] Van Horn L. V., Moag-Stahlberg A., Liu K., Bailer C., Ruth K., Hughes R., Stamler J.: Effects on serum lipids of adding instant oats to usual American diets. Am. J. of Public Health, 81, 1991, 183 - 188.
• [38] Van Horn L.V., Kiang L., Parker D., Emidy L., Liu K., Liao Y., Wen W. P., Giumetti D., Hewitt J., Stamler J.: Serum lipid response to oat product intake with the fat - modifited diet. J. Am. Diet. Assoc., 86, 1986, 759 - 764.
• [39] Van Horn L. V., Emidy L., Liu K.: Serum lipid response to a fat-modifited, oatmeal enhanced diet. Prevent. Med., 17, 1988, 377 - 386.
• [40] Whyte J. L., McArthur R., Topping D., Nestel P.: Oat bran lowers plasma cholesterol levels in mildly hypercholesterolemic men. J. Am. Diet. Assoc., 92, 1992, 446 - 449.
• [41] Wolever T. M. S.: Relationship between dietary fiber content and composition in foods and the glycemic index. Am. J. Clin. Nutr., 51, 1990, 72 - 75.