Wykorzystanie istniejacej odpornosci na rdze w ochronie pszenicy i pszenzyta

• Autorzy: Zamorski C , Nowicki B. , Schollenberger M. , Wakulinski W.

Warianty tytułu

EN

Possibility of cereals protection against rusts by resistant breeding method

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 1999-2001 przeprowadzono doświadczenia polowe nad podatnością odmian pszenicy i pszenżyta na porażenie przez trzy grzyby rdzawnikowe (Puccinia striiformis, Puccinia graminis i Puccinia recondita). Wyniki oceny porażenia w kolejnych latach były zbliżone. Wśród genotypów pszenicy ozimej odmiany podatne na porażenie przez Puccinia striiformis należały do rzadkości, ale wśród genotypów pszenicy jarej udział odmian podatnych na rdzę żółtą przekraczał 50%. Znacznie wyższy niż w przypadku pszenicy ozimej był udział genotypów wrażliwych na rdzę żółtą w materiałach pszenżyta. Genotypy pszenicy wyróżniały się wysoką podatnością na porażenie przez Puccinia graminis. W materiałach pszenżyta rody odporne na rdzę źdźbłową dominowały nad podatnymi. Wysoka podatność pszenicy na rdzę brunatną (Puccinia recondita) była zjawiskiem powszechnym. Natomiast genotypy pszenżyta wyróżniały się na tle pszenicy znacznie słabszym porażeniem, gdyż większość wśród nich stanowiły rody odporne na rdzę brunatną. Zastosowanie w praktyce rolniczej metody hodowlanej ochrony roślin znajduje pełne uzasadnienie w walce z rdzą żółtą pszenicy ozimej. Polecane do uprawy odmiany są prawie wszystkie całkowicie odporne na porażenie przez Puccinia striiformis. W przypadku pszenicy jarej oraz pszenżyta metoda ta jest znacznie ograniczona. Niektóre z zarejestrowanych odmian pszenicy jarej i pszenżyta odznaczają się bardzo wysoką podatnością na rdzę żółtą. Wykorzystanie metody hodowlanej w ochronie pszenicy przed rdzą źdźbłowa i rdzą brunatną nie ma jeszcze większego, praktycznego znaczenia w naszym kraju. Można ją natomiast z powodzeniem zastosować w ochronie pszenżyta i to zarówno przed rdzą źdźbłową jak i brunatną.

EN

In the years 1999-2001 field trials were run on susceptibility of wheat and triticale genotypes to infection by three rust fungi (Puccinia recondita, Puccinia graminis, Puccinia striijormis). The results of the observation of the infection level in following years have been similar. Among genotypes of winter wheat, breeding lines susceptible to Puccinia striiformis infection were rare, but among spring wheat 50% of genotypes were susceptible to yellow rust infection. A much higher level of sensitivity than in the case of winter wheat has been found in winter triticale genotypes. Wheat genotypes were distinguished by the high sensitivity to Puccinia graminis infection, only a few breeding lines were resistant to stem rust. The susceptibility of wheat to brown rust (Puccinia recondita) was a common feature. Triticale genotypes compared to wheat were affected significantly less and majority of them exhibited high level of resistant to brown rust. The use of the breeding method has justification in control yellow rust of winter wheat. Recommended cultivars are almost all fully resistant to Puccinia striiformis infection. The application of this method in selection of spring wheat and triticale is in large past limited. Same of the registered cultivars of spring wheat and triticale are very susceptible to yellow rust. Using the breeding method to protect wheat from stem rust and brown rust is of little practical benefit in our county at this moment. But it can be effecive to control stem and brown rusts of triticale.

Słowa kluczowe

PL

odpornosc na choroby; rdza brunatna; choroby roslin; ochrona roslin; rdza zolta; odmiany krajowe; pszenica; rdza zdzblowa; odmiany roslin; pszenzyto

EN

disease resistance; brown rust; plant disease; plant protection; yellow rust; domestic cultivar; wheat; culm rust; plant cultivar; triticale

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrobotanica
• Rocznik: 2002
• Tom: 55
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.377-388,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zamorski C

• Szkola Glowna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa

autor

Nowicki B.

autor

Schollenberger M.

autor

Wakulinski W.

Bibliografia

• Aamodt O.S., 1922. The inheritance of resistance to several biologic forms of Puccinia graminis tritici in a cross between Kanred and Marquis wheats. Phytopathology 12: 32.
• Aamodt O.S., 1923. The inheritance of growth habit and resistance to stem rust in a cross between two varieties of common wheat. Jour. Agr. Research 24: 457-470.
• Bushnell W.L., Roelfs A.P., 1984. The Cereal Rusts I, Academic Press, Inc. New York.
• Garbowski L., 1932. Współczesny stan badań nad rdzami zbożowymi. Prace Wydz. Chorób Roślin P.I.N.G.W w Bydgoszczy 12: 25-88.
• Garbowski L., 1939. Studia nad pszeniczną rdzą źdźbłową Puccinia graminis tritici (Pers.) Er. et Henn. w Polsce w okresie 1933-1937. Prace Wydz. Chorób i Szkód. Roślin P.I.N.G.W. 18: 5-76.
• Mains E.B., Leighty C.E., Johnston C.O., 1926. Inheritance of resistance to leaf rust Puccinia triticina Erikss., in crosses of common wheat, Triticum vulgare Vili. Jour. Agr. Research 32: 931-972.
• Muszyńska-Gierat K., Rysz M., 1975. Ocena wrażliwości odmian i mieszańców pszenicy ozimej na rasy fizjologiczne rdzy brunatnej (Puccinia recondita Rob. Desm. f.sp. tritici (Erikss.) Carleton) w latach 1973/74. Komunikat. Biul. IHAR 1975 (1-2): 57-63.
• Muszyńska-Gierat K., Rysz M., 1977. Źródła odporności specyficznej na rdzę brunatną pszenicy (Puccinia recondita Rob. Desm. f.sp. tritici (Erikss.) Carleton. Komunikat. Biul. IHAR 131: 131-136.
• Nowicki B., Zamorski C., Schollenberger M., Wakuliński W., 2001. Podatność na porażenie pszenżyta rdzą żółtą (Puccinia striiformis), rdzą brunatną (Puccinia recondita) i rdzą źdżbłową (Puccinia graminis). Biul. IHAR 218/219: 323- 329.
• Ralski E., 1934. Z badań nad klęską rdzy na pszenicy w roku 1932. Prace Rolniczo-Leśne PAU (Kraków) 14: 1-27.
• Ralski E., 1939. Wrażliwość pszenic na rdzę brunatną Puccinia triticina Erikss. Prace Rolniczo-Leśne PAU (Kraków) 33: 1-49.
• Ralski E., Góra E., 1973. Studia nad epidemiologią rdzy źdźbłowej (Puccinia graminis f.sp. tritici Ericss. Et Henn.) w Polsce. Biul. IOR 56: 181-194.
• Ralski E., Muszyńska K, 1968. Studia nad rdzami zbożowymi. Hodowla Roślin, Aklimat. i Nasienn. 12: 619-644.
• Roelfs A.P., Bushnell W.R., 1985. The Cereal Rusts II, Academic Press, Inc. New York.
• Ruszkowski M., 1963. Studia nad rdzami zbożowymi. Cz. II. Obserwacje nad rdzą źdźbłową (Puccinia graminis). Pamiętnik Puławski 10: 95-110.
• Rysz-Białota M., 1980. Zróżnicowanie populacji rdzy brunatnej pszenicy (Puccinia recondita f.sp. tritici) w Polsce w latach 1975 i 1976. Biul. IHAR 141: 11-17.
• Schollenberger M., Zamorski C., Nowicki B., Wakuliński W., 1999. Problematyka chorób pszenicy w latach 1994-1998. Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin 39: 90-100.
• Smith I.M., Dunez J., Phillips D.H., Lelliott R.A., Archer S.A. (Ed.), 1988. European Handbook of Plant Diseases. Blackwell Scientific Publication, Oxford.
• Strzębicka A., 1993. Synteza wyników obserwacji kolekcji pszenicy jarej za lata 1980-1983 i 1986-1990. Zakł.Roślin Zboż.-IHAR, Kraków.
• Warzecha R., 1992. Genes for leaf rust resistance in Polish wheats. Vortr. Pflanzenzuchtg. 24: 216-217
• Wolski T., 1988. Nowe tendencje w uprawie i hodowli zbóż. Nowe Rolnictwo 1988 (5): 22-23.
• Zamorski C., Nowicki B., 1999. Wstępne badania nad podatnością odmian i rodów pszenicy jarej na porażenie przez Puccinia graminis. Biul. IHAR 211: 113-119.
• Zamorski C., Nowicki B., Schollenberger M., 1997. Rozwój rdzy brunatnej (Puccinia recondita f.sp. tritici), rdzy źdźbłowej (Puccinia graminis) i rdzy żółtej (Puccinia striiformis) na pszenicy w Polsce. Mat. Symp. Fitopatologia Wczoraj, Dziś i Jutro, Warszawa 23-24 września 1997, p. 61-64.
• Zamorski C., Schollenberger M., 1995. Występowanie chorób pszenżyta w Polsce. Biul. IHAR 195/196: 197-207.