Rozpraszanie fosforu pochodzacego z rolnictwa i potencjalne zagrozenia dla srodowiska

• Autorzy: Sapek A
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przed erą industrializacji fosfor był w naturalnych ekosystemach słodkowodnych i lądowych składnikiem niedoborowym, co utrzymywało produkcję biomasy w równowadze. Przemysłowe wykorzystanie kopalnych zasobów fosforu, zwłaszcza do produkcji nawozów mineralnych, spowodowało jego rozpraszanie do środowiska i eutrofizację niektórych ekosystemów, szczególnie słodkowodnych. Prawie 95% fosforu z zasobów kopalnych trafia do łańcucha pokarmowego w postaci nawozów oraz dodatków do pasz i żywności. Fosfor niewykorzystany w produkcji rolnej nagromadza się w glebie. Jak dotąd nie znamy poziomu tego nagromadzenia bezpiecznego dla środowiska. Fosfor z odchodów produkcji zwierzęcej jest wtórnie wykorzystywany jako nawóz. Jednakże wysoka obsada zwierząt w części gospodarstw wymagająca importu pasz spoza gospodarstwa stwarza nadmiar fosforu, które nie można utrzymywać przez dłuższy czas z uwagi na jego nagromadzanie w glebie, zwłaszcza wokół zagrody. Fosfor spożyty przez ludność trafia ostatecznie na wysypiska śmieci lub do ścieków. Istnieje więc potrzeba opracowania sposobów racjonalnego wykorzystania fosforu z osadów ściekowych w rolnictwie, które nie stwarzałyby ryzyka dla środowiska i były zaakceptowane przez konsumentów.

EN

Before the industrialization era, phosphorus was an insufficient component in natural ecosystems what resulted in maintaining the biomass production on an equilibrated level. The industrial products of quarried rock phosphate are in about 95% destined to include in the food chain as fertilizers and food or fodder additives. Phosphorus not used in current agricultural production undergoes an accumulation in soil. Till now, we do not know the safe for environment level of this accumulation. Phosphorus from animal waste is recycled as the manure. Nevertheless, the high livestock density in a noteworthy part óf farms desires some import of fodder from the outside of farm. That creates a noteworthy surplus of phosphorus on farm, which cannot be maintained due to it accumulation in soils, particularly these around the farmstead. Phosphorus consumed by population finds its final to dumping places or waste water. There exists a real need to elaborate some methods of rational sewage sludge utilization in agriculture, which would not create any risk to environment as well as would be accepted by the consumers.

Słowa kluczowe

PL

ochrona srodowiska; lancuchy pokarmowe; eutrofizacja; zanieczyszczenia gleb; fosfor; zanieczyszczenia rolnicze; ksztaltowanie srodowiska; srodowisko; zagrozenia srodowiska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2001
• Tom: 476
• Opis fizyczny: s.269-280,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Sapek A

• Instytut Melioracji i Uzytkow Zielonych Falenty, 05-090 Raszyn

Bibliografia

• ADDISCOTT T.M., THOMAS D. 2000. Tillage, mineralization and leaching: phosphate. Soil & Tillage Research 53(3/4): 255-273.
• BARBERIS E., MARSAN F.A., SCALENGHE R., LAMMERS A., SCHWERTMANN U., EDWARDS A.C., MAGUIRE R., WILSON M.J., DELGADO A., TORRENT J. 1996. European soils over- fertilized. with phosphorus: Part 1. Basic properties. Fertilizer Research 45: 199-207.
• EMSLEY J. 2000. The shoking history of phosphorus. Macmillan Publisher Ltd, London 2: 253.
• EDWARDS A.C, WITHERS P.J.A. 1998. Soil phosphorus management and water quality: a UK perspective. Soil Use and Management 14: 124-130.
• FAO FERTILIZER 1997. Roma: FAO (46): 1-122.
• HIGGS В., JOHNSTON A.E., SALTER J.L., DAWSON C.J. 2000. Some aspects of achieving sustainability phosphorus use in agriculture. Journal of Environmental Quality 29: 80-87.
• KIRCHMANN H. 1998. Phosphorus flows in Swedish society related to agriculture. Kungl.Skogs- och Lantbruksakademiess Tidskrift 137(7): 145-156.
• KOLENBRANDER G.J. 1972. The eutrophication of surface water by agriculture and the urban population. Stikstof (no.15): 56-67.
• OUDE DE N.T. 1989. Anthropogenic sources of phosphorus: Detergents, w: Phosphorus cycle in terrestrial and aquatic ecosystems. Syers J.K., Ryszkowski L., Golterman H.L. Eds. Saskatoon: Saskatchewan Institute of Pedology: 214-220.
• ROZPORZĄDZENIE MOŚZNIL 1999. W sprawie warunków, jakie muszą być spełnione przy wykorzystywaniu osadów ściekowych na cele nieprzemysłowe. Dz. U. nr 72, poz. 813.
• SAPEK B. 1998. Farm as a source of soil, water and air pollution with nitrogen, phosphorus and potassium. Bibl. Frag. Agron. 3/98: 124-144.
• SAPEK A., SAPEK В. 1999. Phosphorus and zinc in soil of farmstead and its vicinity, w: Die Deutsche Bibliotek. Mcngen- und Spurenelemente. V. 19. Friedrich-Schiller- Universitat Jena, der Universitat Leipzig: 166-172.
• SAPEK A., SAPEK В. 2001. Agenda 21 dla regionu Morza Bałtyckiego - Zrównowżony rozwój rolnictwa w Polsce. Zeszyty Edukacyjne, Wydanie Specjalne. IMUZ Falenty: 3-23.
• SAPEK A., PIETRZAK S. 2000. Potassium and phosphorus Farm-gate balance in livestock farms as basis for fertikizer recomendation, w: Potassium and phosphorus: fertilization effect on soil and crops. Proceedings of the Regional IPI Workshop. October 23-24 2000. Dotnuva-Akademija: 56-60.
• SHARPLEY A.N., FOY R.H., WITHERS P.J.A. 2000. Practical and innovative measures for the control of agricultural phosphoms losses to water: An overview. J. of Environmental Quality 29(1): 1-9.
• SIBBESEN E. 1989. Phosphorus cycling in intensive agriculture with special reference to countries in the temperate zone of western Europe, w: Phosphorus cycle in terrestrial and aquatic ecosystems. Red.: Syers, J.K., Ryszkowski, L., Golterman, H.L.: 112-121.
• WITHERS PJA. 1995. Phosphorus fertlizer, w: Soil amendments and environmental quali edited by Rechcigl. J.E. Boca Raton: Lewis Publishers: 66-107.
• YLI-HALLA M., SIPPOLA J., SAARELA I. 1998. Increase of potential phosphorus leaching in soils with high test concentrations. Kungl.Skogs- och Lantbruksakademiess Tidskrift 137(7): 187-189.