Cechy botaniczno-uzytkowe odmian mieszancowych karczocha [Cynara scolymus L.] w warunkach klimatycznych Polski

• Autorzy: Nowaczyk P , Orlinska M

Warianty tytułu

EN

Estimation of botanic and useful traits of globe artichoke [Cynara scolymus L.] hybrid cultivars under Polish climate conditions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Karczoch (Cynara scolymus L.) jest byliną śródziemnomorską z rodziny Astrowatych (Asteraceae). Podjęte starania nad aklimatyzacją karczocha do warunków innych stref klimatycznych pozwoliły na znaczne rozszerzenie zasięgu jego uprawy. Wysoki i jednolity plon zapewniają wyhodowane w ostatnich trzydziestu latach odmiany mieszańcowe karczocha. W przeprowadzonym doświadczeniu oceniono wybrane cechy czterech odmian mieszańcowych hiszpańskiego i holenderskiego pochodzenia - A-106 F₁, A-109 A F₁, Concerto F₁ i Madrigal F₁. Badane odmiany mieszańcowe karczocha charakteryzowały się dużą jednolitością kształtu i wybarwienia pąków kwiatostanowych oraz znaczną jednoczesnością plonowania. Najwcześniej w fazę generatywną wchodziły rośliny odmiany A-109 F₁ (zbioru dokonano po siedemdziesięciu dniach od wysadzenia roślin), a najpóźniej odmiany Concerto F₁ (zbiór po dziewięćdziesięciu dniach). Średnio z rośliny uzyskano 6,25 pąka, przy czym największą masę osiągały pąki główne odmiany Concerto F₁ - 458 g. Największą rozetę liściową (średnica - 167 cm) tworzyły rośliny odmiany Madrigal F₁, a najwyższe pędy kwiatostanowe obserwowano u odmiany A-109 F₁ (87 cm). Na podstawie wyników z 2005 roku stwierdzono zasadniczość wybory odmian mieszańcowych A-106 F₁, A-109 F₁, Concerto F₁ i Madrigal F₁ do uprawy w Polsce, ze względu na zadowalającą strukturę plonu i dużą atrakcyjność barwy pąków.

EN

Globe artichoke (Cynara scolymus L.) is a Mediterranean perennial plant, which comes from Asteraceae family. Studies concerned adaptation of globe artichoke genotypes for the culture under various climate conditions resulted in considerable expansion of its cultivation range. Cynara scolymus L. hybrid cultivars bred in the last 30 years allow to reach high and homogenous yield. In presented research the usefulness of some Spanish and Dutch globe artichoke hybrid cultivars (A-106 F₁, A-109 F₁, Concerto F₁, Madrigal F₁ was analysed. All the tested cultivars were highly homogenous in respect of flower bud shape and colour as well as the harvesting time. A-109 F₁ plants reached generative stage the earliest (the first harvest after 70 days since planting), while Concerto F₁ yielded as the latest (the first harvest after 90 days since planting). The average number of capitulum per plant was 6.25. Concerto F₁ plants had the highest weight of main bud - 458 g. The biggest diameter of leaf rosette was noted for Madrigal F₁ plants (167 cm) and the highest flowering stems were observed for A-109 F₁ cultivar (87 cm). The results of the research carried out in 2005 proved that all the tested Cynara scolymus L. hybrid forms are very useful for cultivation in Poland due to acceptable yield structure and wide colour range of flower buds.

Słowa kluczowe

PL

ocena botaniczna; hodowla roslin; paki kwiatostanowe; wysokosc pedu kwiatowego; cechy uzytkowe; Polska; warunki klimatyczne; wczesnosc; karczoch; Cynara scolymus; odmiany mieszancowe

EN

botanical characteristics; plant breeding; inflorescence; bud; flower shoot; height; utility property; Poland; climate change; earliness; artichoke; Cynara scolymus; hybrid cultivar

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2007
• Tom: 517
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.509-515,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Nowaczyk P

• Katedra Genetyki i Hodowli Roślin, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, ul.Bernardynska 6, 85-029 Bydgoszcz

autor

Orlinska M

• Katedra Genetyki i Hodowli Roślin, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, ul.Bernardynska 6, 85-029 Bydgoszcz

Bibliografia

• Baggett J.R., Mack H.J., Kean D. 1982. Annual culture of globe artichoke from seed. HortScience 17: 766-768.
• Granado F., Olmedilla B., Blanco I., Rojas Hidalgo E. 1996. Major fruit and vegetable contributors to the main serum carotenoides in the Spanish diet. European Journal of Clinical Nutrition 50(4): 246-250.
• Lattenzio V.D., Lafiandra D., Morone-Fortunato I. 1981. Compozisione chimica e valore nutritivo del carciofo (Cynara scolymus L.). Extrait du III Congrčs International sur I=Artichaut, Industria Grafica Laterza, Bari, Italie: 117-125.
• Mallica G.M., Baghino L., Cadinu M., Pisanu A.B. 2003. Productive characteristics of clones of Spinoso Sardo artichoke. Informatore Agrario 59/22: 53-55.
• Pécaut P., Foury C., Rico F., Martin F. 1981. Bilan d=un premier cycle de élection de variétés d'artichaut á semer. III Congresso internazionale di studi sul carciofo, Bari, Italie: 615-627.
• Pitrat M., Foury C. 2003. Historie de légumes. Des origines á l'oree du XXIe siècle. INRA, Paris: 189-201.
• Porcelli S. 1968. Migloramento genetico del carciofo attraverso l'incrocio intervarietale. I Congr. Inter Studi sul Carciofo, Bari, Italie: 175-179.
• Rozporządzenie 2003. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1466/2003 z dnia 19 sierpnia 2003 r. ustanawiające normę handlową dla karczochów oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 963/98. Dziennik Urzędowy L 210, 20/08/2003 P. 0006-0010.
• Ryder J.E., De Vos N.E., Bari M.A. 1983. The globe artichoke (Cynara scolymus L.). HortScience 18: 672-679.
• Sałata A. 2004. Wptyw wieku rozsady na plonowanie karczocha (Cynara scolymus L.). Folia Univ. Agric. Stein., Agricultura 239(95): 367-370.
• Sałata A. 2005. Ocena cech morfologicznych roślin dwóch odmian karczocha (Cynara scolymus L.), w: Monografie: Zmienność genetyczna i jej wykorzystanie w hodowli roślin ogrodniczych. Praca zbiorowa pod red. B. Michalik i E. Żurawicza, PTNO, Skierniewice: 195-200.
• Sharaf-Eldin M. 2002. Studies on the effect of some agricultural treatments on growth and productivity of artichoke (Cynara cardunculus var. scolymus (L.) Fiori) and their relation to earliness and physical and chemical characters of heads. Rozprawa habilitacyjna, Technischen Universität München, Deutschland: 39-47, 92-96.