Czy opracowania ekofizjograficzne sa potrzebne?

• Autorzy: Szulczewska B
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Opracowanie ekofizjograficzne to dokumentacja złożona z opracowań kartograficznych oraz komentującego je tekstu. Zawiera ona charakterystykę, analizy i oceny środowiska przyrodniczego na obszarze objętym planem zagospodarowania przestrzennego. Celem analiz i ocen jest określenie uwarunkowań przyrodniczych (predyspozycji i ograniczeń) dla rozwoju zagospodarowania przestrzennego. Po przeszło dwudziestoletniej przerwie ponownie wprowadzony został obowiązek wykonywania opracowań ekofizjograficznych (na mocy art. 72 ustawy Prawo ochrony środowiska 2001). Ta nowa regulacja prawna zainicjowała dyskusję dotyczącą roli opracowań ekofizjograficznych w procesie planowania przestrzennego, głównych celów, zakresu oraz metod ich sporządzania. Tłem tej dyskusji są doświadczenia warsztatowe pochodzące z okresu, gdy sporządzanie studiów i analiz przyrodniczych na potrzeby planów zagospodarowania przestrzennego nie było regulowane przepisami prawa. Wspomniany wyżej artykuł 72 Prawa ochrony środowiska wzbudził bardzo rozbieżne opinie zarówno w środowisku planistów przestrzennych, jak i administracji odpowiedzialnej za sporządzanie planów. Podnoszono następujące argumenty, kwestionujące zasadność wprowadzonej regulacji: wykonywanie tego rodzaju opracowań mimobraku ustawowego, wydłużenie czasu i wzrost kosztów sporządzenia planu obowiązku, niejasne relacje między opracowaniem a prognozą oddziaływania ustaleń planu na środowisko przyrodnicze, powszechna dostępność informacji o środowisku przyrodniczym, które można wykorzystać na potrzeby planowania przestrzennego. Brak monitoringu środowiska ograniczający uzyskanie informacji o środowisku przyrodniczym, umożliwiających rzetelne przeprowadzenie analiz i ocen, brak odpowiednich specjalistów wykonujących opracowania, niemożność prawnego uregulowania zakresu i metod analiz środowiska przyrodniczego z uwagi na złożoność przedmiotu, brak sensu sporządzania opracowania dla planu obejmującego jedną lub dwie działki. We wszystkich tych argumentach jest wiele racji. Są jednak równie istotne powody przemawiające za przyjętymi rozwiązaniami prawnymi, a mianowicie: podniesienie jakości wykonywanych opracowań (zlecający uzyskają wskazanie, czego powinni oczekiwać, a "fizjografowie" zaczną doskonalić swój warsztat, aby sprostać tym wymaganiom), skrócenie czasu i zmniejszenie kosztu wykonywania prognoz (wstępna faza prognozy, czyli diagnoza stanu środowiska zostanie wykonana w ramach opracowania), rozpoczęcie systematycznego gromadzenia informacji o środowisku przyrodniczym, przystosowanych do wykorzystania na potrzeby planowania przestrzennego (aktualność, "przywiązanie" do przestrzeni, odpowiednia skala), określenie struktury opracowania i zwrócenie uwagi na konieczność dokonywania oceny uwarunkowań przyrodniczych, możliwość dostosowania zakresu problematyki opracowania do specyfiki środowiska i problematyki planu. A zatem, mimo problemów, z jakimi należy się liczyć przy wprowadzaniu w życie omawianych regulacji, dostrzec też trzeba szansę zbudowania konsekwentnego systemu analiz i ocen składających się na przyrodnicze podstawy planowania przestrzennego, a także niezbędnych dla funkcjonowania tego systemu rozwiązań instytucjonalnych.

EN

The ecophysiographic elaborate is the documentation composed of the carthographic works and commenting them text. It includes the characterization, analyses and evaluations of natural environment on the area included in the spatial management plan. The objective of analyses and evaluations is to define the natural preconditions (predispositions and limitations) for the development of spatial management. After the over twenty years break time a duty to perform the ecophysiographic works was introduced again (on the strength of the art. 72 of the Decree on the Law of Environmental Protection, 2001). This new legal regulation initiated the discussion concerning the importance of the ecophysiographic works in the process of spatial planning, main objectives, range and methods of their preparation. The background for this discussion are workshop experiences coming from the period where the preparation of studies and natural analyses for the needs of the spatial management plans was not regulated by the legal regulations. The above mentioned article 72 of the Law of Environmental Protection caused very different opinions both in the spatial planners' environment and in administration responsible for the plans preparation. The following arguments were rised, questioning the essence of the introduced regu-lation: performance of elaborations like this despite of the lack of legal one, time prolongation and preparation costs increase of obligatory plan, unclear relations between work and the prognosis of the plan statements impact on the natural environment, a common access of information on natural environment, which we can utilize on the needs of the spatial planning. Further lack of environmental monitoring which limits the obtaining of information on the natural environment, making possible a straightforward performance of analyses and evaluations, lack of right specialists performing the elaborates. In addition the impossibility of legal regulation of the range and methods of natural environment analyses on account of complexity of subject, lack of a sence to prepare the elaborate for the plan which include one or two plots. There is a lot of appropriateness in all these arguments. However, there are equally crucial reasons in favour of accepted legal solutions and namely: increasing of the quality of performed elaborates (orderers obtain the indication what they should expect and physiographers begin to improve their workshop to cope with these needs), a shortening of time and cost diminishing of prognoses performance (introductory phase of prognosis i.e. diagnosis of environmental state will be made in the frames of the work), starting of the systematic collection of information on the natural environment, adjusted to the use for the spatial planning needs (update, "affection" to space, a proper scale), definition of the work structure and paying attention to a necessity to evaluate the natural preconditions, abilities to adjust the issues range of the work for the environmental specificity and the issues of the plan. And then, despite of the problems, we can stand with after the introduction into the life of discussed regulations, we can also see a chance to build up a consistent system of analyses and evaluations composed of the natural bases of the spatial planning and also necessary to the functioning of this institutional solutions system.

Słowa kluczowe

PL

opracowania ekofizjograficzne; planowanie przestrzenne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2002
• Tom: 26
• Numer: 3-4
• Opis fizyczny: s.29-39,bibliogr.

Twórcy

autor

Szulczewska B

• Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, 02-078 Warszawa, ul.Krzywickiego 9

Bibliografia

• Różycka W. 1991 Od fizjografii do ekofizjografii. Człowiek i Środowisko, nr 3-4
• Szulczewska B. 1990 Zagadnienia przyrodnicze w planowaniu przestrzennym - ewolucja poglądów. Człowiek i Środowisko, nr 1
• Szulczewska B. 2001 Planowanie przestrzenne jako instrument ochrony środowiska - wczoraj, dziś i jutro. W: W trosce o Ziemię. Księga ku czci Profesora Stefana Kozłowskiego. Wydaw. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin
• Szulczewska B. 2001 „Oceny strategiczne" - pierwsza generacja problemów (artykuł dyskusyjny). Problemy Ocen Środowiskowych, nr 4 (15)