PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
1992 | 11 | 4 |

Tytuł artykułu

Polska entomologia we Lwowie

Autorzy

Warianty tytułu

Języki publikacji

PL

Abstrakty

EN
The history of Polish entomology in Lwow includes brief life-histories of Lwow's entomologists and their greatest scientific achievments, as the history of the Institute of Zoology of Jan Kazimierz University of Lwow, of Dzieduszycki Natural History Museum and the Chair of Forest Protection and Forest Entomology Lwow's Polytechnical School. The origin of Polish Entomological Society in Lwow is also described. Some information on postwar life of Lwow's entomologists is also given.

Wydawca

-

Rocznik

Tom

11

Numer

4

Opis fizyczny

s.235-252,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor
  • ul.Witosa 5 m.5, 80-809 Gdansk

Bibliografia

  • BEDNARZ S., 1979: Stanisław PILAWSKI (1909-1978). Obituary. Przegl. Zool., 23: 222-225.
  • BOGATKO W., CZYŻEWSKI J. A., 1981: Zasługi Jana KINELA dla polskiej entomologii. Wiad. Entomol., 1(1980): 181-190.
  • BRZĘK G., 1965: Józef NUSBAUM-HILAROWICZ na tle stanu nauk zoologicznych w Polsce na przełomie XIX i XX w. Przegl. Zool., 9: 1-16.
  • BRZĘK G., 1966: Jan KINEL (1886-1950), entomolog, dyrektor Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie, kustosz Muzeum Zoologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Pol. Słownik Biogr., 12: 461^162.
  • BRZĘK G., 1987a: DZIĘDZIELEWICZ Józef (1844-1918), entomolog, prawnik. Słow. Biol. Pol.: 151-152.
  • BRZĘK G., 1987b: KINEL Jan (1886-1950), zoolog, entomolog. Słow. Biol. Pol.: 258.
  • BRZOZOWSKI S., 1987a: KOZIKOWSKI Aleksander (1879-1956), leśnik, entomolog. Słow. Biol. Pol.: 288.
  • BRZOZOWSKI S., 1987b: NOWICKI Maksymilian (SIŁA-NOWICKI) (1826-1890), zoolog. Słow. Biol. Pol.: 394-395.
  • BRZOZOWSKI S., 1987C: ROMANISZYN Jan (1881-1945), inż. mechanik, entomolog. Słow. Biol. Pol.: 451.
  • CZARNIECKI S., 1987: ŁOMNICKI Marian Alojzy (1845-1915), zoolog, geolog, paleontolog. Słow. Biol. Pol.: 340.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1969: Roman KUNTZE i jego wkład do nauki o szkodnikach roślin. Przegl. Zool., 13: 297-317.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1971: Roman Marian KUNTZE (1902-1944), zoolog, profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Pol. Słownik Biogr., 16: 203-205.
  • CZYŻEWSKI J. A.: 1976: W 30 rocznicę nazwania imieniem Romana KUNTZEGO sali wykładowej w Instytucie Zoologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Przegl. Zool., 20: 399-411.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1980: Działalność naukowa Romana KUNTZEGO W dziedzinie entomologii. Wiad. Entomol., 1: 51-56.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1981:Twórczość naukowa Jana NOSKIEWICZA. Wiad. Entomol. 1: 299-308.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1982: Prace badawcze Adama KRASUCKIEGO nad fauną Polski i szkodliwymi owadami w rolnictwie. Wiad. Entomol., 2: (1981): 51-62.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1987a: HIRSCHLER Jan (1883-1951), zoolog. Slow. Biol. Pol.: 207-209.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1987b: KRASUCKI Adam (1887-1951), zoolog. Slow. Biol. Pol.: 295-296.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1987c: KUNTZE Roman Marian (1902-1944), zoolog. Slow. Biol. Pol.: 316-317.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1987d: NOSKIEWICZ Jan Włodzimierz (1890-1963), zoolog, entomolog, zoogeograf. Slow. Biol. Pol.: 392-393.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1987e: POLUSZYŃSKI Gustaw (1887-1959), zoolog. Slow. Biol. Pol.: 430.
  • CZYŻEWSKI J. A., 1988: Marian i Jarosław ŁOMNICCY na kartach dziejów entomologii w Polsce. Wiad. Entomol., 8: 73-91.
  • DZIEDUSZYCKI W. hr., 1895: Przewodnik po Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów. XVI+162+92 ss.
  • DZIĘCZKOWSKI A., 1978: Jan Włodzimierz NOSKIEWICZ (1890-1963), entomolog i zoogeograf, profesor Uniw. Lwow. i Wrocł. Pol. Slow. Biogr., 23: 216-217.
  • DZIĘDZIELEWICZ J., 1891: Przegląd fauny krajowej owadów siatkoskrzydłych (Neuroptera, Pseudo- neuroptera). Sprawozd. Kom. Fizjogr. Kraków, 26: 26-151.
  • DZIĘDZIELEWICZ J., 1902: Ważki Galicyi i przyległych krajów polskich. Muzeum im. Dzieduszyc¬kich, Lwów. 176 ss., 3 tabl.
  • DZIĘDZIELEWICZ J., 1919-1920: Owady siatkoskrzydłowate ziem Polski. Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 3, 3-4: 105-168, 4; 1-4: 1-72.
  • FEDOROWICZ Z., 1971: Faunistyka w działalności Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności (1865-1939). Memorab. Zool., 22: 1-184.
  • FEDOROWICZ Z., KAWECKI Z., 1962: Maksymilian SIŁA-NOWICKI (1926-1890). Memorab. Zool., 8: 1-139.
  • FELIKSIAK S., 1976: Życiorysy Pawła DZIEDUSZYCKIEGO (1881-1951) i Włodzimierza DZIEDUSZYC- KIEGO (1885-1971) na tle działalności muzealnej i wydawniczej. Przegl. Zool., 20: 7-30.
  • GIEYSZTOR M., 1958: Roman KUNTZE, profesor nadzwyczajny zoologii w latach 1937-1944. Księga Pamiątk. SGGW w Warszawie 1906-1956, 1: 267-270.
  • HAHN W., 1912: Kronika Uniwersytetu Lwowskiego. II (1898/9-1909/10). Lwów. 710 ss.
  • HIRSCHLER J., 1907a: Spostrzeżenia nad rozwojem zarodkowym motyli. Lwów. 84 ss., 4 tabl.
  • HIRSCHLER J., 1907b: Nowe gatunki motyli fauny galicyjskiej. Sprawozd. z X Zjazdu lekarzy i przyrodników polskich we Lwowie. Lwów.
  • HIRSCHLER J., 1932: Teoria fusomu, próba uzasadnienia nowego pojęcia zoocytologicznego. Sprawozd. Tow. Nauk. we Lwowie, 12, 11: 63-65.
  • HIRSCHLER J., ROMANISZYN J., 1909: Motyle większe (Macrolepidoptera) z okolic Lwowa. Sprawozd. Kom. Fizjogr., Kraków, 43: 80-155.
  • JACZEWSKI T., MROCZKOWSKI M., 1971: Osiągnięcia polskiej entomologii systematycznej. Pol. Pismo Ent., 41: 723-732.
  • JAWORSKI F., 1912: Uniwersytet Lwowski. Bibl. Lwowska, 18: 1-88.
  • KAPUŚCIŃSKI S., 1949: Ś.p. Dr. Roman KUNTZE. Profesor Zoologii SGGW w Warszawie. Wspomnienie pośmiertne oraz spis Jego publikacji. Pol. Pismo Ent., 18 (1939-1948): 129-141.
  • KAPUŚCIŃSKI S., 1971: Osiągnięcia polskiej etomologii leśnej w okresie półwiecza. Pol. Pismo Ent., 41: 763-774.
  • KIEŁCZEWSKI B., 1957: Aleksander KOZIKOWSKI. Pol. Pismo Ent., Ser. B, 2 (5): 51-54.
  • KINEL J., 1919: Kózki Polski (Cerambycidae Poloniae). Przegląd kózek krajowych na podstawie zbioru Muzeum im. Dzieduszyckich sposobem analitycznym. Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyc- kich, Lwów, 3 (1917): 37-101.
  • KlNEL J., 1922a: Fauna owadów okolic Lwowa: Haliplidae (Col.). Pol. Pismo Ent., 1: 18-20.
  • KINEL J., 1922b: Uber die Parameren bei Halipliden der ruficollis-Grwpipe. Archiv, für Naturges¬chichte, 88, Abt. A: 61-67.
  • KINEL J., 1922c: Kilka słów o Flisakowatych (Haliplidae, Col) ziem polskich. Archiwum Tow. Nauk. we Lwowie, Dz. III, 2, 2: 23-44.
  • KINEL J., 1924: Flisakowate i Pływakowate z wycieczki Muzeum im. Dzieduszyckich na Pomorze w r. 1922. Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 9: 103-111.
  • KINEL J., 1930: Einige Bemerkungen zur Bestimmungstabelle, 97 Heft, Haliplidae (Col). Pol. Pismo Ent., 8: 217-220.
  • KINEL J., 1933: Działalność naukowa ś.p. Prof. Jarosława ŁOMNICKIEGO na polu entomologii. Pol. Pismo Ent., 11: 1-16.
  • KINEL J., 1934: Hydradephaga Polski. I. Coelambus THOMSON. Kosmos, Lwów, Ser. A, 58: 198-208.
  • Kinel J., 1936a: Hydradephaga Polski. II. Sprawozd. Kom. Fizjogr., Kraków, 68-69 (1935): 67-71.
  • KINEL J., 1936b: Hydradephaha Polski. III. Deronectes SHARP-ZIMMERMANN. Pol. Pismo Ent., 13: 198-214.
  • KINEL J., 1937: Z historii Muzeum im. Dzieduszyckich. Pam. XV Zjazdu Lek. i Przyr. Pol., Lwów: 282.
  • KINEL J., 1949: Hydradephaga Polski i sąsiednich krain. Pol. Pismo Ent., 18 (1939-1948): 337-405.
  • KINEL J., KRASUCKI A., NOSKIEWICZ J., 1927: Owady krajowe. Przewodnik do określania rzędów, rodzin i rodzajów. Zesz. 1 - tekst, VIII + 328 ss., Zesz. 2 - tablice, 87 tabl. Zakl. Nar. im. Ossolińskich, Lwów.
  • KINEL J., KUNTZE R., 1931: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Zesz. 1 - tekst, VIII + 230 ss., Zesz. 2 - tablice, 63 tabl. Komitet Wydawn. Podręczn. Akad. Warszawa.
  • KOSIEK Z., 1987: ŁOMNICKI Jarosław Ludomir Marian (1873-1931), zoolog, geolog, paleozoolog. Slow. Biol. Pol.: 339-340.
  • KOWALSKA K., 1983: Zoologia. W: Zarys dziejów nauk przyrodniczych w Polsce. Warszawa: 331—412.
  • KOZIKOWSKI A., 1922a: Przyczynek do znajomości chrząszczów Polski. Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 5-6 (1919-1920): 179-182. KOZIKOWSKI A., 1922b: Niezwykłe żerowanie Kornika bruzdkowanego (Pityophthorus micrographus L.). Pol. Pismo Ent., 1: 42-43.
  • KOZIKOWSKI A., 1922c: Smoliki i korniki. Podręcznik dla leśników. Lwów. 80 ss.
  • KOZIKOWSKI A., 1925: Niektóre zagadnienia z biologii chrabąszcza. Pol. Pismo Ent., 4: 3-14.
  • KOZIKOWSKI A., 1926: Chrabąszcz majowy w Polsce. Sylwan, Lwów, 44: 190-198, 233-247.
  • KOZIKOWSKI A., KUNTZE R., 1925: Notatki ipidologiczne z Polski. Pol. Pismo Ent., 4: 18-23.
  • KOZIKOWSKI A., NUNBERG M., 1925: Z biologii kornika Phloeosinus thujae PERRIS. Pol. Pismo Ent., 3: 134-137.
  • KRASUCKI A., 1916: Zestawienie wyników dotychczasowych badań w grupie pluskwiaków różnoskrzydłych (Hemiptera-Heteroptera) znalezionych do roku 1915 w Galicji. Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 2: 183-212.
  • KRASUCKI A., 1922: Przyczynek do poznania fauny pluskwiaków (Hemiptera L.) krajowych. Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 5-6: 26-46.
  • KRASUCKI A., 1923: Fauna owadów okolic Lwowa, pluskwiaki różnoskrzydłe wodne (Rhyn- chota-Heteroptera aquatilia). Pol. Pismo Ent., 2: 135-140.
  • KRASUCKI A., 1924: Materiały do poznania pluskwiaków wodnych (Rhynchota-Heteroptera Aquatilia). Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 9: 17-64.
  • KUNTZE R., 1930: Drugi przyczynek do znajomości fauny Halticinów [Col., Chrysomelidae: Halticinae] Polski. Pol. Pismo Ent., 9: 40-64.
  • KUNTZE R., 1931: Studia porównawcze nad fauną kserotermiczną na Podolu, w Brandenburgii, Austrii i Szwajcarii. Arch. Tow. Nauk. we Lwowie, Dz. III, 5: 265-344.
  • KUNTZE R., 1939: Trzeci przyczynek do znajomości fauny Halticinów Polski. Pol. Pismo Ent., 16-17: 94-125.
  • KUNTZE R., NOSKIEWICZ L, 1938: Zarys zoogeografii polskiego Podola. Prace nauk., Tow. Nauk. we Lwowie, Dz. II, 4: VII + 538 ss.
  • ŁOMNICKI A. M., 1890-1906: Fauna Lwowa i okolicy. I. Chrząszcze (Coleóptera) (Tęgoskrzydłe). Sprawozd. Kom. Fizjogr., Kraków, 25, 1890: 141-217 (Cz. I), 37, 1903: 31-56 (Cz. II), 38, 1905: 65-97 (Cz. III), 39, 1906: 3-22 (Cz. IV).
  • ŁOMNICKI A. M., 1913: Wykaz chrząszczów czyli Tęgopokrywych (Coleóptera) ziem polskich (Catalogus coleopterorum Poloniae). Kosmos, Lwów, 38: 21-155.
  • ŁOMNICKI J., 1915: Zarys fauny okolicy Lwowa. Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 1 (1914): 109-111.
  • ŁOMNICKI L, 1920a: Józef DZIĘDZIELEWICZ (Wspomnienie pośmiertne). Sprawozd. Kom. Fizjogr.. Kraków, 53-54: XLIV-XLVI.
  • ŁOMNICKI J., 1920b: Z fauny mrówek Litwy. Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 4:88-100.
  • ŁOMNICKI J., 1925a: Przegląd polskich gatunków rodzaju mrówka (Fórmica LINNÉ). Pol. Pismo Ent.. 3 (1924): 151-162.
  • ŁOMNICKI J., 1925b: Une contribution á la connaissance de la faunę des fourmis des iles Baleares. Pol. Pismo Ent., 4: 1-3.
  • ŁOMNICKI J., 1928: Spis mrówek Lwowa i okolicy. Księga pamiątk. 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie, 11 ss.
  • ŁOMNICKI J., 1931: Przegląd mrówek (Formicidae) Tatr polskich. Pol. Pismo Ent., 10: 97-101.
  • MEDYŃSKI A., 1937: Ilustrowany przewodnik po Cmentarzu Łyczakowskim Lwów. 119 ss.
  • MROCZKOWSKI M., 1971: Krótki rys historii Polskiego Towarzystwa Entomologicznego. Pol. Pismo Ent., 41: 713-722.
  • NOSKIEWICZ J., 1922a: Pszczołowate (Apidae) okolic Lwowa. Sprawozd. Kom. Fizjogr., Kraków, 55-56: 157-179.
  • NOSKIEWICZ J., 1922b: Fauna owadów okolic Lwowa, Chrysididae (Hym.). Pol. Pismo Ent., 1:44-48.
  • NOSKIEWICZ J.,1936: Die paläarktischen Colletes-Arten. Prace Nauk., Tow. Nauk. we Lwowie, Dz. II, 3: 531 ss.
  • NOSKIEWICZ J., 1951: Śp. Docent Dr Jan KINEL. Pol. Pismo Ent., 20 (1950): 3-11.
  • NOSKIEWICZ J., POLUSZYŃSKI G., 1924: Un noveau cas de polyembryonie chez les Insectes (Strepsiptera). C. R. Soc. Biol., Paris, 90: 896-897.
  • NOSKIEWICZ J., POLUSZYŃSKI G., 1925: Neue Arten der Strepsipterengattung Halictoxenos PIERCE. Pol. Pismo Ent., 3 (1924): 182-188.
  • NOSKIEWICZ J., POLUSZYŃSKI G., 1926: O zarodkowym rozwoju u owadów wachlarzoskrzydłych (Strepsiptera) w rodzaju Stylops KIRBY. Sprawozd. Tow. Nauk. we Lwowie, 6: 148-153.
  • NOSKIEWICZ J., POLUSZYŃSKI G., 1928: Embryologische Untersuchungen an Strepsipteren. I. Teil. Embryogenesis der Gattung Stylops KIRBY. Bull. Int. Acad. Pol. Sei. Lettr., Ser. B, Cracovie, No. 8-10: 1093-1227.
  • NOSKIEWICZ J., POLUSZYŃSKI G., 1935: Embryologische Untersuchungen an Strepsipteren. II. Teil. Polyembryonie. Zool. Pol., 1: 53-94.
  • NOWICKI M. SIŁA, 1858: Coleöpterologisches über Ostgalizien. Jahresbericht d. k. k. Obergym¬nasium zu Sambor für das Schuljahr 1858. Wien. 24 ss.
  • NOWICKI M. SIŁA, 1860: Enumeratio lepidopterorum Haliciae Orientalis. Leopoli. XXX + 269 ss.
  • NOWICKI M. SIŁA, 1863: Projekt polskiej nomenklatury motylów krajowych. Roczn. Tow. Nauk. Krak., 31: 1-107.
  • NOWICKI M. SIŁA, 1864: Microlepidopterorum species novae. Cracoviae. 32 ss.
  • NOWICKI M. SIŁA, 1865a: Motyle Galicyi. Lwów. LXX + 152 ss.
  • NOWICKI M. SIŁA, 1865b: Insecta Haliciae Musei Dzieduszyckiani. Cracoviae. 88 ss.
  • POLUSZYŃSKI G., 1927: Stylops nitidiusculae n. sp. Pol. Pismo Ent., 6: 93-99.
  • POLUSZYŃSKI G., 1931: Cytologiczne badania nad gametogenezą owadów. I. Spermatogeneza muchówek z rodziny Ephydridae (Diptera). Arch. Tow. Nauk. we Lwowie, Dz. III, 5: 127-221.
  • POPŁAWSKI Z., 1992: Dzieje Politechniki Lwowskiej 1844—1945. Zakł. Nar. im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków. 363 ss.
  • PRÜFFER J., 1953: Adam KRASUCKI (1887-1953). Sprawozd. Tow. Nauk., Toruń, 6: 133-136.
  • RAZOWSKI J., 1987: SCHILLE Fryderyk (1850-1931), leśnik, entomolog. Slow. Biol. Pol.: 477-478.
  • RIEDL T., 1981: Główne osiągnięcia polskiej lepidopterologii. Wiad. Entomol., 1 (1980): 213-221.
  • RIEDLT., 1991: O martyrologii i eksterminacji lwowskich pracowników nauki (1939-1945). Semper Fidelis, Wrocław, 2-3 (8-9): 2-7.
  • RIEDL T., 1992: Represyjne działania okupantów przeciw lwowskim pracownikom nauki (1939-1945). Roczn. Nauk. AWF, Gdańsk, 1: 130-155.
  • ROMANISZYN J., SCHILLE F., 1929-1930: Fauna motyli Polski (Fauna Lepidopterorum Poloniae). Prace Monogr. Kom. Fizjogr., Kraków, 6, 552 ss. (t. 1); 7, 358 ss. (t. 2).
  • RÓŻYCKI K., 1932: Wydział rolniczo-lasowy. W: Politechnika Lwowska. Jej stan obecny i potrzeby. Lwów: 204-257.
  • RUSZKOWSKA I., ŁĘSKI R., 1971: Osiągnięcia entomologii rolniczej. Pol. Pismo Ent., 41: 775-802.
  • SEMBRAT K., 1959: Gustaw POLUSZYŃSKI (15. IX. 1887 - 12. II. 1959). Przegl. Zool., 3: 161-171.
  • SIERADZKI W., 1925: Kronika Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie za rok szkolny 1924/25. Lwów. 160 ss.
  • Skład Uniwersytetu w latach akademickich 1921/1922 i 1922/1923. Lwów, 1923, 75 ss.
  • Skład Uniwersytetu Jana Kazimierza w latach akademickich 1928/29 i 1929/30. Lwów, 1930. 79 ss.
  • Skład Uniwersytetu Jana Kazimierza w latach 1930/31 i 1931/32. W: Program wykładów na rok akademicki 1931-1932 i Skład Uniwersytetu w latach akademickich 1930/31 i 1931/32. Lwów, 1931: 81-186.
  • Skład Uniwersytetu w roku akademickim 1932/33. W: Program wykładów oraz Skład Uniwersytetu w roku akad. 1932/33. Lwów, 1932: 76-171.
  • Skład Uniwersytetu w latach akad. 1933/34 i 1934/35. Lwów, 1934. 99 ss.
  • Skład Uniwersytetu w roku akademickim 1935/36. Lwów, 1935. 96 ss.
  • Skład Uniwersytetu w latach akademickich 1936/37 i 1937/38. Lwów, 1937. 104 ss.
  • Skład Uniwersytetu w roku akademickim 1938/39. Lwów, 1938, 106 ss.
  • SMRECZYŃSKI S., 1964: Profesor Jan NOSKIEWICZ. Pol. Pismo Ent., 34: 5-11.
  • SZUJECKI A., 1987: Profesor Marian NUNBERG (1896-1986). Wiad. Entomol., 7: 187-190.
  • WASYLEWSKI S., [1931]: Lwów. W: Cuda Polski. Wyd. R. Wegner, Poznań. 176 ss.
  • WICZKOWSKI J., 1907: Lwów. Jego rozwój i stan kulturalny [...]. Lwów. 623 + VII ss.
  • WIŚNIOWSKI T., 1916: Marian ŁOMNICKI (Szkic życia i zasług na tle czasu i ludzi). Rozpr. i Wiad. Muz. Dzieduszyckich, Lwów, 2, 3-4: 113-142.
  • WOJTUSIAK R. J., 1956: W dziesięciolecie śmierci Jana ROMANISZYNA. Pol. Pismo Ent., 24, Supl. 1 (1955): 167-169.
  • WOLAŃSKA L., 1985: Prof. dr Stanisław CHUDOBA (1906-1983). Obituary. Przegl. Zool., 29: 7-14. ŻAK-OGAZA B., 1964: Spis publikacji prof. Jana NOSKIEWICZA. Pol. Pismo Ent., 34: 12-18.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikatory

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.agro-article-92e3463e-b34d-439a-a115-59b995bc75b2
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.