Charakterystyka ekotoksykologiczna srodowiska glebowego w obszarze oddzialywania Zakladow Azotowych Pulawy S.A.

• Autorzy: Bielinska E J , Domzal H. , Swica M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania aktywności enzymatycznej gleby zlokalizowano w rejonie oddziaływania Zakładów Azotowych „Puławy" S.A. (51° 25' N; 21° 57' E). Punkty badawcze wytypowano w kierunku północno-wschodnim (na przeważającej róży wiatrów) w odległości 50, 200, 400, 600, 1000 i 2000 m od Zakładów. W punkcie odległym o 2000 m od Zakładów próbki gleby pobrano na siedlisku boru świeżego oraz na przyległym polu uprawnym spod pszenicy ozimej. W okresie prowadzonych badań obserwowano spadek wartości pH gleb wraz ze wzrostem odległości od zakładów azotowych. Najmniejszą aktywnością dehydrogenaz, fosfataz i proteazy cechowała się gleba w punkcie położonym najbliżej Zakładów (50 m), co wiązało się z silnym zanieczyszczeniem środowiska glebowego metalami ciężkimi, a zwłaszcza cynkiem, który jest szczególnie toksyczny dla mikroorganizmów i enzymów glebowych. Przeciwne tendencje odnotowano w przypadku ureazy. Aktywność tego enzymu była największa w punktach badawczych położonych najbliżej Zakładów. Na podkreślenie zasługuje fakt, że aktywność wszystkich badanych enzymów w glebie z punktu oddalonego o 200 m od Zakładów była istotnie większa, w porównaniu z aktywnością enzymatyczną gleby z punktu oddalonego o 400 m od Zakładów. W obrębie punktu badawczego odległego o 2000 m od Zakładów aktywność enzymatyczna w glebie leśnej była istotnie mniejsza niż w glebie pola uprawnego.

EN

The study on enzymatic activity of the soil was located on the area influenced by the „Puławy Co. Ltd." Nitrogen Factory (51° 25' N; 21° 57' E). The research points were selected on northeastern side (on predominant wind rose) of the Factory at distances of 50, 200, 400, 600, 1000, and 2000 m. At the point 2000 m away from the emitter, the soil samples were taken in the habitat of fresh forest and on adjoining arable field under winter wheat. During the period of research, a decrease of pH value of the soils along with the increasing distance from the plant was observed. The lowest activities of dehydrogenase, phosphatase, and protease were found in the soil at the research point closest to the emitter (50 m), what was related to the strong soil environment contamination with heavy metals, especially zinc, being extremely toxic to soil microorganisms and enzymes. Opposite tendencies were notyfied in the case of urease. The activity of that enzyme was the greatest at test points located at the closest distance from plant. It is worth to be mentioned that the activity of all investigated enzymes in the soil at the point 200 m away from the factory was significantly higher, as compared to enzymatic activity of the soils at the 400 m point. At the distance 2000 m the enzymatic activity in forest soil was significantly lower than in the soil on arable field.

Słowa kluczowe

PL

ochrona srodowiska; oddzialywanie na srodowisko; Zaklady Azotowe Pulawy; gleby; toksykologia; ksztaltowanie srodowiska; zaklady przemyslowe; zagrozenia srodowiska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2001
• Tom: 476
• Opis fizyczny: s.49-59,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bielinska E J

• Akademia Rolnicza, ul. Leszczynskiego 7, 20-069 Lublin

autor

Domzal H.

autor

Swica M.

Bibliografia

• BADORA A. 1999. Mobilne formy wybranych metali w glebach oraz niektóre aspekty ich immobilizacji. Rozprawy Naukowe AR Lublin 225: 5-7.
• BADR EL-DIN S.M.S., MOWAD M., MAHMOUD S.A.Z., GAMAL RAWIA F., ENANY M.H. 1985. Urease inhibition by metals and its relation to nitrogen transformation. Z. Pflanzenernachr Bodenk 148: 551-558.
• BIELIŃSKA E.J., BARAN S., GOSTKOWSKA K., WIŚNIEWSKI J. 2000. Aktywność dehydrogenaz w glebach z rejonów oddziaływania zakładów przemysłowych województwa podkarpackiego. Zesz. Naukowe Politechniki Śląskiej 1487(45): 275-284.
• BURNS R.G. 1983. Extracellular enzyme-substrate interaction in soil, w: Microbes in Their Natural Environments. Red. H. Slater in. Cambridge University Press, New York: 249-298.
• CHŁOPECKA A. 1996.Assessment of form of Cd, Zn and Pb in contaminated calcareous and gleyed soils in southwest Poland. The Science of the Total Environ. 188: 253-262.
• DAHM H., LI CH.-Y., JANUSZEK K. 1997. Development of microorganisms and oxidation of some organic compounds in soil polluted with haevy metals. P. J. Soil Sci. 30(2): 55-63.
• DAHM H., STRZELCZYK E., PRUSINKIEWICZ Z. 1986. Wpływ nawożenia lasu mocznikiem i chlorkiem potasu na rozwój bakterii o określonych właściwościach fizjologicznych w glebie i strefie korzeniowej sosny Pinus sylvestris L. Rocz. Glebozn. 37(1): 139-152.
• DALTON D.A., EVANS H.J., HANUS E.J. 1985. Stimulation by nickel of soil microbial urease activity and urease and hydrogenase activites in soybeans grown in a low- nickel soil. Plant Soil 88: 245-250.
• DOELMAN P., HAANSTRA L. 1989. Short- and long-term effect of heavy metals on phosphatase activity in soils: An ecological dose-response model approach. Biol. Fertil. Soils 8: 235-241.
• FRANKENBERGER W.T.J.R., JOHANSON J.B., NELSON C.O. 1983. Urease activity in sewage sludge-amended soils. Soil Biol. Biochem. 15: 543-557.
• GAMBUŚ F. 1993. Metale ciężkie w wierzchniej warstwie gleb i w roślinach regionu krakowskiego. Zesz. Nauk. AR Kraków, ser. Rozprawy 176: 104-112.
• GRZEBISZ W., POTARZYCKI J. 1996. Wpływ systemu użytkowania gleby i nawożenia na sorpcję pierwiastków śladowych. Rocz. Glebozn. 47(3/4): 231-238.
• JANUSZEK K. 1999. Aktywność enzymatyczna wybranych gleb leśnych Polski południowej w świetle badań polowych i laboratoryjnych. Zesz. Nauk. AR Kraków, ser. Rozprawy 250: 114-117.
• JEDLICZKO S. 1999. Działalność Zakładów Azotowych „Puławy" SA. na rzecz ochrony środowiska, w: Funkcjonowanie gleb leśnych na terenach zagrożonych i trendy jego zmian. Kom. Nauk Leśnych PAN, Puławy: 27-37.
• KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H. 1993. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN Warszawa: 364 ss.
• KIMMINS J.P. 1989. Ecological implication of successional manipulations, w: В.A. Scrivender, Committees. Winter Workshop, Prince George. February 2-3 1998. FRDA Rep: 9-16.
• KOWALKOWSKI A., JEDLICZKO S. 1996. Degradacja gleb wytworzonych z piasków pod wpływem emisji azotowej, w: Technika i technologia w ochronie środowiska. I Forum Inżynierii Ekologicznej, I. Wiatr (red.), Lublin-Nałęczów: 70-83.
• KOWALKOWSKI A., KOPRON H., LEWANDOWSKA J., JEDLICZKO S., PŁECHA R. 1999. Możliwości przywracania funkcji leśnych w długotrwale niezrównoważonym ekosystemie leśnym Nadleśnictwa Puławy, w: Funkcjonowanie gleb leśnych na terenach zagrożonych i trendy jego zmian. Kom. Nauk Leśnych PAN, Puławy: 49-63.
• LADD J. N., BUTLER J.H.A. 1972. Short-term assays of soil proteolytic ezyme activities using proteins and dipeptide derivatives as substrates. Soil Biol. Biochem. 4: 19-30.
• LEITA L., NOBILI M., MUHLBACHOVA G., MONDINI C., MARCHIOL L., ZERBI G. 1995. Bioavailability and effects of heavy metals on soil microbial biomass survival during laboratory incubation. Biol. Fertil. Soils 19: 103-108.
• LITYŃSKI Т., JURKOWSKA H. 1982. Żyzność gleby i odżywianie się roślin. PWN Warszawa: 641 ss.
• ŁABUDA S., NIEMIRA A. 2000. The need of regard of soil properties and soil conditions as well as extraction methods in evaluation of environmental hazards with trace elements. Chemia i Inżynieria Ekologiczna 7(5): 465-471.
• NOWAK J., SMOLIK В., ŚNIEG B. 1999. Wpływ dodatku różnych dawek soli miedzi i ołowiu na zmiany aktywności niektórych enzymów glebowych. Chemia i Inżynieria Ekologiczna 6(9): 891-898.
• OLSZOWSKA G. 1997. Aktywność enzymatyczna gleb leśnych w rejonie oddziaływania imisji huty cynku i ołowiu „Miasteczko Śląskie". Prace Inst. Bad. Leśn. A, 834: 107-130.
• POKOJSKA U. 1998. Zakwaszenie gleb leśnych. Stan wiedzy i perspektywy badań. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 456: 63-70.
• TABATABAI M. A., BREMNER J. M. 1969. Use of p-nitrophenyl phosphate for assay of soil phosphatase activity. Soil Biol. Biochem. 1: 301-307.
• THALMANN A. 1968. Zur methodik der Bestimmung der Dehydrogenaseaktivität in Boden mittels Triphenyltetrazoliumchlorid (TTC). Landwirtsch. Forsch. 21: 249-258.
• TYLER G. 1981. Haevy metals in soil biology and biochemistry, w: Soil Biochemistry. V. 5. Red. E.A. Paul, J.N. Ladd. Marcel Dekker: 371-414.
• UMIŃSKA R. 1988. Ocena poziomu pierwiastków śladowych stanowiących potencjalne zagrożenie dla zdrowia w glebach. Rozpr. hab. IMW 6: 7-13.
• ZANTUA M. I., BREMNER J. M. 1975. Comparison of methods of assaying urease activity in soil. Soil Biol. Biochem. 7: 291-295.
• ZWOLIŃSKI J. 1995. Wpływ emisji zakładów przemysłu metali nieżelaznych na środowisko leśne - rola metali ciężkich w degradacji lasów. Prace Inst. Bad. Leśn. A, 809: 1-86.