Przemiany fauny skaposzczetow [Oligochaeta] srodowisk ladowych, ich zagrozenia i mozliwosci ochrony

• Autorzy: Kasprzak K
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analizując zagrożenia Lumbricidae dla potrzeb ich ochrony wskazano, że na obecnym etapie prac faunistycznych w kraju i znajomości tej grupy, wyselekcjonowanie gatunków najbardziej zagrożonych w krajowej faunie i dających się zakwalifikować do jednej z przyjętych europejskich kategorii zagrożeń, nie jest możliwe. W przypadku tej grupy zwierząt przyjmuje się istnienie gatunków endemicznych (np. związanych z Karpatami). Obowiązujące w Czerwonych Księgach kryteria nie mają jak dotąd zastosowania w przypadku Oligochaeta. Prawie żadnego gatunku nie można scharakteryzować z precyzją wymaganą przy przyjętych kryteriach, bowiem niedobór danych jakościowych i ilościowych uniemożliwia taką analizę. Można co najwyżej wyróżnić „grupy gatunków nieokreślonych”, które wiadomo, że odnoszą się do kategorii np. „gatunków rzadkich”. Brak jest dostatecznych informacji, pozwalających ocenić do jakiej grupy zagrożenia tak naprawdę one należą. Do najsłabiej poznanych zagadnień należy określenie czynników wpływających na występowanie poszczególnych gatunków. Nie rozważano jak dotąd kompleksu czynników oddziałujących na konkretne gatunki Lumbricidae.

EN

Analysing possibilities of indicating threats of earthworms for protection demands, it was shown that at the current stage of faunistical work it is not possible to choose the most threatened species in the Polish fauna, which could qualify to one of the threat of the European categories. In the case of this group of animals it is not possible basing, on current knowledge, to determine the category of threat. Although, it is assumed that there are four endemic species (e.g. connected with Carpathian Mts) in this group. The criteria stated in the Polish Red Data Book do not apply to oligochaete. Nearly none of the species can be characterized with demanded precision for chosen criteria, because the lack of quantity and quality data. It is only possible to distinguish „groups of non-determined species”, which are treated as „rare species”, but the lack of enough data does not allow to determine to which group they really belong. The determining of factors affecting the habitation of particular species belongs to a group of the least known subjects. A group of factor affecting one particular earthworm species was not considered yet.

Słowa kluczowe

PL

fauna; ochrona gatunkowa; gatunki zagrozone; skaposzczety; Enchytraeidae; Lumbricidae; srodowisko ladowe; Oligochaeta

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2004
• Tom: 498
• Opis fizyczny: s.103-110,bibliogr.

Twórcy

autor

Kasprzak K

• Katedra Geografii Turyzmu, Akademia Wychowania Fizycznego, Poznan

Bibliografia

• Bouché M.B. 1972. Lombriciens de France. Ecologie et systématique. INRA Publ. 72-2, Paris: 671 ss.
• Głowaciński Z. 1996. Nowa klasyfikacja IUCN/WCU dla gatunków zagrożonych i ginących. Chrońmy Przyr. Ojcz. 53(1): 60-66.
• Głowaciński Z. 2000. Wyznaczenie zagrożonych gatunków owadów i innych zwierząt w świetle nowych kryteriów IUCN/WCU. Wiad. Entomol. 18, Supl. 2: 233-249.
• Głowaciński Z., Bieniek M., Dyduch A., Gertychowa R., Jakubiec Z., Kosior A., Zemanek M. 1980. Stan fauny kręgowców i wybranych bezkręgowców Polski - wykaz gatunków, ich występowanie, zagrożenie i status ochronny. Studia Naturae - Seria A, nr 21. PWN, Warszawa-Kraków: 163 ss.
• Głowaciński Z. (red.) 1992. Polska Czerwona Księga Zwierząt. PWRiL, Warszawa: 352 ss.
• Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa: 452 ss.
• Jażdżewska T., Wiedeńska J. 1992. Pijawki Hirudinea, w: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Z. Głowaciński (red.). Zakład Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych PAN, Kraków: 111-113.
• Kasprzak K. 1986a. Skąposzczety wodne i glebowe, II. Rodzina: Wazonkowce (Enchytraeidae). Klucze do oznaczania bezkręgowców Polski. PWN, Warszawa, 5: 366 ss.
• Kasprzak K. 1986b. Skąposzczety glebowe, III. Rodzina: Dżdżownice (Lumbricidae). Klucze do oznaczania bezkręgowców Polski. PWN, Warszawa, 6: 185 ss.
• Kasprzak K. 2000. Skąposzczety (Oligochaeta), w: Flora i fauna Pienin. J. Razowski (red.). Monogr. pien., Krośnienko nad Dunajcem, 1: 93-100.
• Kostecka J., Rożen A. 1988. Allolobophora cernosvitoviana (Zicsi, 1967) - gatunek dżdżownicy nowy dla fauny Polski. Przegl. Zool. 32(2): 199-202.
• Kostecka J., Skoczeń St. 1993. Earthworm (Oligochaeta: Lumbricidae) populations in four types of beech wood Fagetum carpaticum in the Bieszczady National Park (south-eastern Poland). Part I. Species composition, diversity, dominance, frequency and associations. Acta Zool. Cracov. 36(1): 1-13.
• Mršcic N. 1991. Monograph on earthworms (Lumbricidae) of the Balkans. Slovenska Akademija Znanosti Umetnosti, Ljubljana: 757 ss.
• Pawłowski L.K. 1968. Pijawki Hirudinea. Katalog Fauny Polski XI, 3 (nr 13 „Katalogu fauny Polski”). PWN, Warszawa: 94 ss.
• Reynolds J.W. 1995. The distribution of earthworms (Annelida, Oligochaeta) in North America, w: Advances in ecology and environmental sciences. P.C. Mishra, N. Behera, B.K. Senapati and B.C. Guru (red.). New Delhi, Ashish Publishing House: 133-153.
• Rozporządzenie 2001. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001 r. w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów. Dz. U. Nr 130, poz. 1456.
• Talavera J.A. 1987. Lombrices de tierra presentes an la laurisilva de Tenerife (Isias Canarias). Misc. Zool. 11: 93-103.
• Ustawa 1991. Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody. Dz. U. Nr 114, poz. 492; tekst jednolity: z 2001 r. Nr 99, poz. 1079 ze zm.: z 2001 r. Nr 100, poz. 1085 i Nr 145, poz. 1623, z 2002 r. Nr 130, poz. 1112, z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568, Nr 110, poz. 1189 i Nr 203, poz. 1966.
• Wajda S., Żurek J. (red.) 1992. Europejska czerwona lista zwierząt i roślin zagrożonych wyginięciem w skali światowej. Konwencje międzynarodowe i uchwały organizacji międzynarodowych. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 3: 177 ss.
• Zajonc I. 1971. La distribution quantitative des lombrics (Lumbricidae oligochaeta) dans les grands types mondoaux ďécosystčmes forestiers, w: Procluctivite des ecosystemes forestiers. Actes Coll. Bruxelles (Écologie et conservation, 4), UNESCO: 453-462.