Paradoksalne efekty diet odchudzajacych - mozliwe mechanizmy psychologiczne

• Autorzy: Starzomska M

Warianty tytułu

EN

Ironic effects of slimming diets - possible psychological mechanisms

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Współczesne media kształtujące opinię społeczną podkreślają znaczenie szczupłości jednocześnie deprecjonując otyłość i pomijając jej wielowymiarowe uwarunkowania, mające najczęściej charakter skomplikowanych interakcji między biologią (genami) a środowiskiem, sposobem żywienia i trybem życia. Chociaż światowe i europejskie autorytety naukowe stwierdzają, że otyłość jest chorobą cywilizacyjną XXI wieku, takie stanowisko często nie znajduje odzwierciedlenia w świadomości społecznej. Konsekwencją powszechnej koncentracji na szczupłości jest podejmowanie, nierzadko przez osoby bez nadwagi, radykalnych prób kontroli nad spożywaniem pokarmów i masą ciała (m.c.), w celu zmniejszenia tej ostatniej. Te nieuzasadnione próby walki ze swoją wagą są zazwyczaj nieskuteczne, a nawet, paradoksalnie, m.c. osoby, która odchudza się, wzrasta. Powstało wiele teorii, które tłumaczą przeciwne do zamierzonych skutki diet odchudzających. Podkreśla się, że próba kontroli tego, czego nie da się kontrolować, polegająca na tym, że pragnie się obniżyć swoją masę ciała, pomimo tego, iż mieści się ona w normie, nie tylko doprowadza do zawodu, ale ma swoje konsekwencje w zaburzeniach jedzenia, między innymi takich, jak bulimia czy kompulsywne przejadanie się. Wydaje się, że najlepszą metodą zapobiegania takim zaburzeniom jest uświadamianie osobom o prawidłowej m.c., pragnącym wyglądać bardziej szczupło, że często przyczyną ataków przejadania się i co za tym idzie, wzrostu masy ciała, są takie nieuzasadnione diety odchudzające.

EN

The contemporary mass media that shapes public opinion emphasises the significance slenderness, and simultaneously deprecates obesity, passing over its complex determinants, which usually have a character of complicated interaction between biology (genes) and the environmrnt (food and lifestyle). Although world- and European-famous science authorities state that obesity is a disease associated with the progress of civilization in the 21st century, this position is not reflected in the public's awareness. The common concentration on slenderness very often results in the situation where people who are not overweight try to control radically the amount of eaten food and their weight, in order to reduce it. These unjustified attempts of fighting with one's weight are usually ineffective, or even, paradoxically, the weight of the person who tries to lose weight is actually increasing it. A number of theories explaining the effects of slimming diets, contrary to what had been intended, have been established. It is emphasised that trying to control the uncontrollable, namely, trying to lose weight, not only leads to frustration, but also results in eating disorders, such as bulimia or compulsive overeating. It appears that the best method of preventing these disorders is making people of normal weight, who want to look slimmer, aware of the fact that the most often cause of overeating, and subsequently putting on weight, are such unfounded slimming diets.

Słowa kluczowe

PL

kompulsywne przejadanie sie; choroby czlowieka; otylosc; paradoksy; dieta odchudzajaca; bulimia; efekty

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 2008
• Tom: 35
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.84-96,bibliogr.

Twórcy

autor

Starzomska M

• Instytut Psychologii Stosowanej, Akademia Pedagogiki Specjalnej, ul.Szczesliwicka 40, 02-353 Warszawa

Bibliografia

• 1. Ansfield M.E., Wegner D.M., Bowser R.: Ironic effects of sleep urgency. Behav. Res. Ther., 1996, 34, 7, 523.
• 2. Aronson E., Wieczorowska G.: Kontrola naszych myśli i uczuć. Warszawa, Wydawn. Jacek Santorski, 2001.
• 3. Baumeister R.F., Bratslavsky E., Muraven M.: Ego Depletion: Is the Active Self a Limited Resource? J. Pers. Soc. Psychol., 1998, 74, 5,1252.
• 4. Baumeister R.F., Heatherton T.F., Tice D.: Utrata kontroli. Jak i dlaczego tracimy zdolność samoregulacji. Warszawa, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 2000.
• 5. Berridge K.C.: Motivation concepts in behavioral neuroscience. Physiol. Behav., 2004, 81,2, 179.
• 6. Coscina D.V., Dixon L.M.: Body weight regulation in anorexia nervosa: insights from an animal model In: Anorexia nervosa. Recent developments in research. Ed.: P.L. Darby, P.E. Garfinkel, D.M. Garner, et al. New York, Alan R. Liss, 1983.
• 7. Dana M., Lawrence M.: Poison and nourishment that makes one ill: The metaphor of bulimia. In: Fed up and hungry. Women, opression and food. Ed.: M. Lawrence. London, The Women’s Press, 1994.
• 8. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fourth edition, Text revision (DSM-IV-TR). American Psychiatric Publishing Inc., 2000.
• 9. Erber R., Wegner D.M., Thierrault N.: On being cool and collected: Mood regulation in anticipation of social interaction. J. Pers. Soc. Psychol., 1996,70,4,757.
• 10. Gold D.B., Wegner D.M.: The origins of ruminative thought: Trauma, incompleteness, nondisclosure, and suppression. J. Appl. Soc. Psychol., 1995,25,14,1245.
• 11. Kutter P.: Współczesna psychoanaliza. Psychologia procesów nieświadomych. Gdańsk, GWP, 2000.
• 12. Lane J.D., Wegner D.M.: The cognitive consequences of secrecy. J. Pers. Soc. Psychol., 1995,69,2,237.
• 13. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. (ICD-10). Kraków-Warszawa, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2000.
• 14. Moley V.A.: Brief therapy and eating disorders In: Eating disorders (The family therapy collections). Ed.: J.E. Harkaway. Rockville, Aspen Publishers, 1987.
• 15. Muraven M., Tice D.M., Baumeister R.F.: Self-control as a limited resource: Regulatory depletion patterns. J. Pers. Soc. Psychol., 1998, 74, 3, 774.
• 16. Muraven M., Baumeister R.F.: Self-regulation and depletion of limited resources: Does self-control resemble a muscle? Psychol. Bull., 2000,126,2,247.
• 17. Palmer B.: Concepts of eating Disorders In: Handbook of Eating Disorders. Ed.: J. Treasure, U. Schmidt, E. van Furth. England, John Wiley & Sons, Ltd, 2003.
• 18. Seligman M.E.P.: Co możesz a czego nie możesz zmienić (ucząc się akceptować siebie). Poradnik skutecznego samodoskonalenia. Poznań, Media Rodzina, 1994.
• 19. Weeks G.R., L'Abate L.: Paradoks w psychoterapii. Gdańsk, GWP, 2000.
• 20. Wegner D.M.: Ironic processes of mental control. Psychol. Rev., 1994a, 101, 1,34.
• 21. Wegner D.M.: Pink elephant tramples white bear: The evasion of suppression. Psychology, 1994b, 5,40,1.
• 22. Wegner D.M.: When the antidote is the poison: Ironic mental control processes. Psychol. Sci., 1997,8,3,148.
• 23. Wegner D.M.: Thought suppression and mental control In: Encyclopedia of Cognitive Science. Ed.: L. Nadel. London, Macmillan, 2003.
• 24. Wegner D.M., Ansfield M.E., Pilloff D.: The putt and the pendulum: Ironic effects of the mental control of action. Psychol. Sci., 1998, 9, 3, 196.
• 25. Wegner D.M., Broome A., Blumberg S.J.: Ironic effects of trying to relax under stress. Behav. Res. Ther., 1997, 35, 1, 11.
• 26. Wegner D.M., Erber R.: The hyperaccessibility of suppressed thoughts. J. Pers. Soc. Psychol., 1992, 63,6,903.
• 27. Wegner D.M., Erber R., Zanakos S.: Ironic processes in the mental control of mood and mood-related thought. J. Pers. Soc. Psychol., 1993, 65, 6, 1093.
• 28. Wegner D.M.,Schneider D.J., Carter S., et al.: Paradoxical effects of thought suppression. J. Pers. Soc. Psychol,1987, 53,1, 5.
• 29. Wegner D.M., Schneider D.J.: The white bear story. Psychol. Inq., 2003,14, 3-4, 326.
• 30. Wegner D.M., Wenzlaff R.M., Kozak M.: Dream rebound. The return oft supressed thoughts in dreams. Psychol. Sci., 2004,15,4,232.
• 31. Wegner D.M., Zanakos S.: Chronic thought suppression. J. Pers., 1994, 62, 4, 615.
• 32. Wenzlaff R.M., Wegner D.M.: The role of mental processes in the failure of inhibition. Psychol. Inq., 1998,9,3,231-233.
• 33. Wenzlaff R.M., Wegner D.M.: Thought suppression. Ann. Rev. Psychol., 2000, 51,1,59.
• 34.Wieczorkowska G.: Bunt na pokładzie ciała. Charaktery, 2002, 63, 3, 43.
• 35. Wieczorkowska G., Bednarczyk I.: Zaburzenia kontroli procesu jedzenia: rola przedziałowości. Nowiny Psychologiczne, 2004, 3, 5.
• 36. Yapko M.: Kiedy życie boi. Zalecenia w leczeniu depresji. Gdańsk, GWP, 2002.
• 37. http://www.anred.com/defswk.htnil, data dostępu 9. XI. 2007 rok.