Wstepna ocena zawartosci mikroelementow w splywach powierzchniowych w rejonie gorskim w zaleznosci od rodzaju uzytku. Czesc II: Zawartosc mikroelementow w zmywach

• Autorzy: Wisniowska-Kielian B , Klima K
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Oceniono zawartości mikroelementów w zmywach ze stoków o nachyleniu 7% i 16% z 5 rodzajów użytków: ugór nienawożony, mieszanka koniczyny z tymotką, pszenżyto ozime, burak pastewny (na oborniku) i ugór nawożony. W czterech ostatnich wariantach stosowano nawożenie mineralne. Próbki spływu powierzchniowego pobrano: po wiosennych roztopach, po opadzie rozlewnym, po krótkotrwałym deszczu i po krótkotrwałej ulewie. W zmywach (faza stała spły­wów) oznaczono zawartość mikroelementów: Fe, Mn, Zn i Cu metodą ICP-EAS. Wielkości zmywów były około trzykrotnie większe na stoku o nachyleniu 16%. Ilość zmytej gleby wykazywała duże zróżnicowanie w zależności od rodzaju użytku i przyczyny wywołującej spływy. Najmniejsze zmywy nastąpiły z poletek porośniętych koniczyną i tymotką, a największe z ugorów. Wiosenne roztopy spo­wodowały największe zmywy z uprawy pszenżyta, opad rozlewny w maju powodo­wał najmniejsze straty gleby, niezależnie od rodzaju użytku, kolejne opady wywo­łały większe zmywy z ugorów i uprawy buraka, a po krótkotrwałej ulewie w lipcu straty gleby były największe. Zawartość mikroelementów po roztopach i opadzie rozlewnym w maju była generalnie większa w zmywach ze stoku o mniejszym na­chyleniu, a po kolejnych dwóch opadach obserwowano odwrotną zależność. Za­wartość mikroelementów w zmywach z poszczególnych użytków po kolejnych opadach wykazywała istotne różnice, jednak duża zmienność ich poziomu utrudnia określenie jednoznacznych tendencji. Nie stwierdzono wyraźnej zależ­ności między ilością zmytej gleby a zawartością w niej mikroelementów, nato­miast obserwowano więcej mikroelementów w zmywach spod koniczyny z tymot­ką nawożonej najwyższą dawką fosforu.

EN

The study estimated the microelements' content in soil losses washed from two slopes of 7 and 16% gradients and five kinds of arable lands: non-fertilized fallow ground, red clover with timothy mixture, winter triticale, fodder beet (on FYM) and fertilized fallow ground. In last four variants mineral fertilizers were applied. Surface run-off samples were taken after snow-melt, long-term rainfall of low intensity, short rain and downpour of short duration. In soil washed losses (solid phase of run-offs) microelements' contents (Fe, Mn, Zn, Cu) were deter­mined with ICP-EAS method.Amounts of soil losses were three times higher on a slope of bigger gra­dient than on slope of the smaller one. Quantities of washed soil were very diffe­rent and dependent on kind of arable land and reason causing run-off. The smal­lest amounts of soil were washed away from plots with clover and timothy, and the largest from the fallows. Spring snow-melt resulted in largest soil losses from triticale cultivation, long-term rainfall of low intensity in May caused the smallest soil losses, irrespective of the kind of use, and successive rainfall evoked bigger soil losses from fallows and beet cultivation, but after short duration downpour in July soil losses were the highest. Microelements' contents after snow-melt and long-term rainfall of low intensity in May were generally higher in soil losses on a slope of smaller gradient, whereas after successive rainfall an opposite relation was observed. Microelement contents in soil losses of particular arable lands af­ter successive rainfall showed significant differences, but because of their big di­versification it is hard to define an unambiguous tendency. No clear relation was stated between the amount of soil losses and their microelement contents, ho­wever, more microelements contained the soil washed away from clover and ti­mothy fertilized with higher phosphorus dose.

Słowa kluczowe

PL

nachylenie stoku; uzytki rolne; uzytkowanie gruntow; gleby; mikroelementy; tereny gorskie; zmyw powierzchniowy; zawartosc mikroelementow; splyw powierzchniowy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2004
• Tom: 502
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.431-441,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wisniowska-Kielian B

• Akademia Rolnicza, ul.A.Mickiewicza 21, 31-120 Krakow

autor

Klima K

• Akademia Rolnicza, ul.A.Mickiewicza 21, 31-120 Krakow

Bibliografia

• Frissel MJ. 1977. Cycling of mineral nutrients in agricultural ecosystems. Agro-eco­systems 4: 1-354.
• Froehlich W. 1992. Mechanizm erozji i transportu fluwialnego w zlewniach beskidz­kich. Prace Geogr. IGiPZ PAN 155: 171-189.
• Gil E. 1994. Monitoring obiegu wody i spłukiwania na stokach, w: Zintegrowany mo­nitoring środowiska pi-zyrodniczego, Stacja Bazowa Szymbark (Karpaty Fliszowe). Praca zbiór. Starkel L. i Gil E. (red.), Bibliot. Monit. Środ., Warszawa: 66-87.
• Jagła S. 1966. Wstępne badania nad wielkością zmywu gleb w terenach podgórskich i górskich przy różnym ich pokiyciu. Wiad. IMUZ 4(3): 115-121.
• Kabata-Pendias A, Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 398 ss.
• Kabata-Pendias A., Piotrowska M., Motowicka-Terelak T., Maliszewska-Kordy- bach B., Filipiak K., Krakowiak A., Pietruch Cz. 1995. Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Metale ciężkie, siarka i WWA. PIOŚ i IUNG Puławy, Bibl. Monit. Środow.: 42 ss.
• Klima K. 2000. Produkcyjność i przeciwerozyjna skuteczność płodozmianów w wa­runkach górskich południowo-zachodniej części Beskidu Niskiego. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Ser. Rozprawy 258: 1-96.
• Klima K., Pieczko E. 2003. Zawartość wybranych składników pokarmowych w spły­wach powierzchniowych w zależności od nachylenia i użytkowania stoku. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 493(11): 389-395.
• Rejman J., Usowicz B. 1998. Zastosowanie modelu USLE do prognozowania natężenia erozji wodnej gleb płowych Wyżyny Lubelskiej: teoria i praktyka. Bibliot. Fragm. Agronom. 4A: 231-244.
• Śmietana M. 1987. Zróżnicowanie rozbryzgu gleby na użytkowanych rolniczo stokach fliszowych. Studia Geomorph. Carpatho-Balcan 21: 161-182.
• Tokarz M., Turzański EK. 1999. Ocena stanu zanieczyszczenia gleb województwa małopolskiego metalami ciężkimi i siarką. Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Krakowie: 28-35.
• Wiśniowska-Kielian B., Kjelian A. 2003. Trace element contents in soil and winter wheat depending on field position on a slope. Chem. Inż. Ekol. 10(9): 1039-1045.
• Wiśniowska-Kielian B., Klima K. 2004. Wstępna ocena zawartości mikroelementów w spływach powierzchniowych w rejonie górskim w zależności od rodzaju użytku. Cz. I. Zawartość mikroelementów w fazie ciekłej spływu. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 502: 419-429.