The species diversity of the avifauna in built-up areas in the city of Olsztyn [NE Poland]

• Autorzy: Dulisz B , Nowakowski J J

Warianty tytułu

PL

Zroznicowanie gatunkowe legowej awifauny na terenach zabudowy miejskiej Olsztyna

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

From 1991 to 1993 the breeding birds were censused in five types of built-up areas in the city of Olsztyn (NE Poland). The bird communities were characterized by Margalef's index of species diversity and Simpson's index of dominance structure. Areas of new construction had the lowest species diversity (d = 3.23), with a clear dominance of one species — Columba livia domestica (c = 0.44). The breeding communities of the industrial area had high species diversity (d = 10.13), but the lowest population density. The most diverse communities occurred in suburban developments of the "villa" type (d = 11.53), and in a housing estate district with older buildings and urban green space (ground cover and shrubs) (d = 9.55). Analysis of differences in indices of species diversity showed that the factors influencing diversity were the percentage cover of urban green space, the percentage cover of built-up areas and the presence of small bodies of water.

PL

Badania prowadzone były w latach 1991-1993 na powierzchniach próbnych położonych w pięciu wyróżnionych typach środowisk zabudowy miejskiej Olsztyna (ryc. 1), różniących się typem zabudowy, wiekiem zabudowy, stopniem pokrycia powierzchni zielenią miejską oraz stopniem jej wyrośnięcia (tab. 1). Liczenia prowadzone były przy użyciu zmodyfikowanej metody kartograficznej. Różnorodność gatunkowa zespołów lęgowych opisana została indeksem bogactwa gatunkowego Margalefa, a struktura dominacji indeksem Simpsona. Podobieństwo między zespołami lęgowymi wybranych terenów określono przy pomocy metody analizy skupień (cluster analysis). Celem określenia jakie czynniki środowiska miejskiego Olsztyna wpływają na zróżnicowanie gatunkowe zespołów wartość współczynnika Margalefa (d) była korelowana z udziałem powierzchni zieleni miejskiej (0-100%), udziałem powierzchni pokrytych zabudową (0-100%), indeksem mozaikowatości środowiska (1-8). Współczynnik ten i pozostałe dane obliczone zostały dla 100 losowo wybranych powierzchni (500x500m) siatki kartograficznej pokrywającej obszar miasta na podstawie materiałów zebranych podczas prac terenowych w roku 1993. Przeprowadzone badania wykazały występowanie na badanych terenach zabudowanych 41 gatunków ptaków lęgowych, z których tylko 10 występowało z częstością większą niż 5% (tab.2). Największa liczba gatunków gnieździła się na powierzchni z zabudową willową (pow. IV), a zespół lęgowy tego środowiska charakteryzował się najwyższym wskaźnikiem bogactwa gatunkowego (tab. 3). Na terenach osiedli mieszkaniowych w wieku 20-30 lat, z zabudową blokową (pow. II) oraz na terenie starego miasta (pow. I) gniazdowało 19-26 gatunków. Zespoły lęgowe obu tych powierzchni charakteryzował podobny skład gatunkowy (tab. 2) oraz zbliżona struktura dominacyjna zespołu (tab. 3), różniły się one natomiast wartością zagęszczenia ogólnego oraz wartością wskaźnika bogactwa gatunkowego (tab. 3). Obszar zabudowy przemysłowej zasiedlały przede wszystkim ptaki gniazdujące na budynkach oraz wśród zieleni, która w tym środowisku miała dość wysoki udział powierzchniowy i stwarzała dogodne warunki gniazdowania dla wielu z nich (tab. 2), przy czym zgrupowanie tego obszaru cechowało się jednocześnie najniższym całkowitym zagęszczeniem gatunków (28.3p/10ha) oraz stosunkowo wysoką wartością indeksu bogactwa gatunkowego (d = 10.13). Analiza podobieństwa między wyróżnionymi zespołami ptaków pozwala wyróżnić dwie odmienne grupy awifauny (ryc. 2). Pierwszą tworzą trzy zgrupowania lęgowe: zespół ptaków zabudowy blokowej w starszym wieku (pow. II), zespół zabudowy willowej (pow. IV) i zespół zabudowy przemysłowej (pow. V). Grupę drugą tworzą: zgrupowanie ptaków nowych osiedli mieszkaniowych (pow. III) i starego miasta (pow. I). Zmiany bogactwa gatunkowego zespołu ptaków lęgowych wiązały się z trzema czynnikami: udziałem powierzchni zieleni, stopniem mozaikowatości środowiska i udziałem powierzchni zabudowanej (ryc. 1-3).

Słowa kluczowe

PL

awifauna; ptaki; tereny miejskie; tereny zurbanizowane; roznorodnosc gatunkowa; Olsztyn; zabudowa miejska; ptaki legowe; ornitologia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1996
• Tom: 31
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.33-38, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Dulisz B

• Wyzsza Szkola Pedagogiczna, ul.Zolnierska 14, 10-561 Olsztyn

autor

Nowakowski J J

• Wyzsza Szkola Pedagogiczna, ul.Zolnierska 14, 10-561 Olsztyn

Bibliografia

• Luniak M. 1974. [The birds of park biotopes in small towns of central- eastern Poland.] Acta orn. 14:99-143.
• Luniak M. 1977. [Studies on birds of Polish towns.] Wiad. ekol. 23: 399-406.
• Luniak M. 1983. The avifauna of urban green areas in Poland and possibilities of managing it. Acta. orn. 19:3-61.
• Luniak M., Głażewska E. 1987. [Birds of urban built areas in Poland — a review of studies.] Not. orn. 28:3-15.
• Margalef R. 1958. Information theory in ecology. Gen. Syst. 3:36-71.
• Norusis M.J. 1990. SPSS/PC+ Statistics 4.0 for the IBM PC/XT/AT and PS/2. SPSS Inc., Chicago.
• Nowakowski J.J. 1996. Changes in breeding birds communities in Olsztyn city in the last 25 years. Acta orn. 30:39-44.
• Simpson E.H. 1949. Measurement of diversity. Nature 163:688.
• Stypiński P., Ciecierska H. 1988. Zieleń wysoka Olsztyna. Olsztyn, pp: 44-57.
• Tomiałojć L. 1968. [Fundamental methods of the quantitative research of the breeding avifauna on woodcovered areas and in settlements.] Not. orn. 9:1-20.