The genus Myrmica Latr. [Hymenoptera, Formicidae] in Poland - a survey of species and a key for their identification

• Autorzy: Radchenko A , Czechowski W. , Czechowska W.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper contains a taxonomie review of 13 species of the genus Myrmica Latr. occurring in Poland with information on their geographical ranges, distribution in Poland and biology. The following species are under discussion: M. rubra (L.), M. ruginodis Nyl., M. sulcinodis Nyl., M. lobicornis Nyl., M. rugulosa Nyl., M. gallienii Bondr., M. hellenica For., M. specioides Bondr., M. scabrinodis Nyl., M. sabuleti Mein., M. lonae Finzi, M. hirsuta Elmes arid M. schencki Viereck. A key for identifying them on the basis of workers and males is included.

Słowa kluczowe

EN

fauna; Myrmica ruginodis; Myrmica specioides; Myrmica gallienii; Myrmica scabrinodis; Poland; Myrmica lobicornis; ant; biology; Myrmica rugulosa; Myrmica sulcinodis; Myrmica hellenica; taxonomy; Myrmica rubra; Myrmica lonae; Formicidae; Myrmica sabuleti; Myrmica schencki; Hymenoptera; Myrmica hirsuta; Myrmica; distribution; zoogeography

• Wydawca: -
• Czasopismo: Annales Zoologici
• Rocznik: 1997
• Tom: 47
• Numer: 3-4
• Opis fizyczny: p.481-500,fig.

Twórcy

autor

Radchenko A

• Ukrainian Academy of Sciences, B.Khmelnitsky str.,15, Kiev-30, 252601, Ukraine

autor

Czechowski W.

autor

Czechowska W.

Bibliografia

• Arnoldi, K. V. 1934. Vorläufige Ergebnisse einer biometrischen Untersuchung einiger Myrmica-Arten aus dem europäischen Teile der UdSSR. Folia Zoologica et Hydrobiologica, 6: 159-174.
• Arnoldi, K. V 1968. Vazhnye dopolneniya k mirmekofaunie SSSR i opisanie novykh form. Zoologichesky Zhurnal, 47: 1800-1822. Arnoldi, K. V., 1970. Obzor murav'ev roda Myrmica evropejskoj chasti SSSR. Zoologichesky Zhurnal, 49:1829-1844.
• Atanasov, N. and G. M. Dlussky. 1992. Fauna na B'lgariya. 22. Hymenoptera, Formicidae. Sofia, 310 pp.
• Banaszak, J., W. Czechowski, B. Pisarski and E. Skibińska. 1978. Owady społeczne w środowisku zurbanizowanym. Kosmos, A, 27: 173-180.
• Banert, P. and B. Pisarski. 1972. Mrówki (Formicidae) Sudetów. Fragmenta Faunistica, 18: 345-359.
• Bańkowska, R., W. Czechowski, H. Garbarczyk and P. Trojan. 1984. Present and prognosticated fauna of the housing estate Białołęka Dworska, Warsaw. Memorabilia Zoologica, 40,168 pp.
• Begdon, J. 1932. Studja nad mrówkami Pomorza. Polskie Pismo Entomologiczne, 11: 57-96.
• Begdon, J. 1954. Rozmieszczenie i makrotypy gatunków z rodziny Formicidae na terenach nizinnych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, C, 8: 435-506.
• Begdon, J. 1956. Zarys polskiego piśmiennictwa myrmekologicznego w ujęciu historycznym, pp. 139-145. In: Księga pamiątkowa dziesięciolecia Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Lublin.
• Bernard, F. 1967. Les fourmis d'Europe occidentale et septentrionale. Faune de l'Europe et du Bassin Méditerranéen, 3 (1968), Paris, 411 pp.
• Będziak, I. 1956. Rozmieszczenie mrówek w rezerwacie cisowym Wierzchlas. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Biologia, 1: 91-103.
• Bischoff, H. 1925. Hymenoptera (Aculeata, Ichneumonidae, Chalogastra). In: Beiträge zur Natur- und Kulturgeschichte Lithauens und angrenzender Gebiete. Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften. Suppl. 6-9: 278-337.
• Bolton, B. 1988. A new socially parasitic Myrmica, with a reassesment of the genus (Hymenoptera: Formicidae). Systematic Entomology, 13: 1-11.
• Bolton, B., 1995a. A new general catalogue of the ants of the world. Harvard University Press, Cambridge, MA, 504 pp.
• Bolton, B. 1995b. A taxonomie and zoogeographical census of the extant ant taxa (Hymenoptera: Formicidae). Journal of Natural History, 29: 1037-1056.
• Bondroit, J. 1918. Les fourmis de France et de Belgique. Annales de la Société Entomologique de France, 87: 1-174.
• Bondroit, J. 1920. Notes diverses sur les fourmis d'Europe. Annales de la Société Entomologique de Belgique, 59 (1919): 143-158.
• Brian, M. V. and A. D. Brian. 1949. Observations on the taxonomy of the ants Myrmica rubra L. and Myrmica laevinodis Nylander. Transactions of the Royal Entomological Society of London, 100: 393-409.
• Brischke, C. G. A. 1888. Hymenoptera Aculeata der Provinzen West- und Ostpreussen. Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Neue Folge, 7: 85-107.
• Cole, A. C. 1957. Paramyrmica, a new North American genus of ants allied to Myrmica Latreille. Journal of the Tennessee Academy of Science, 32: 37-42.
• Collingwood, C. A. 1979. The Formicidae (Hymenoptera) of Fennoscandia and Denmark. Fauna Entomologica Scandinavica, 8, 174 pp.
• Czechowska, W. 1976. Myrmekofauna Pienińskiego Parku Narodowego (Hymenoptera, Formicoidea). Fragmenta Faunistica, 21: 115-144.
• Czechowska, W. and A. Radchenko. 1997. Myrmica hirsuta Eimes, 1978 (Hymenoptera, Formicidae) - a socially parasitic ant species new to Poland. Fragmenta Faunistica, 40: 53-57.
• Czechowski, W. 1976. Cmentarzyska mrówek. Przegląd Zoologiczny, 20: 417-427.
• Czechowski, W. 1979. Competition between Lasius niger (L.) and Myrmica rugulosa Nyl. (Hymenoptera, Formicidae). Annates Zoologici, 34: 437-451.
• Czechowski, W. 1984a. Tournaments and raids in Lasius niger (L.) (Hymenoptera, Formicidae). Annales Zoologici, 38: 81-91.
• Czechowski, W. 1984b. Colony fission and intraspecific contests in Myrmica laevinodis Nyl. (Hymenoptera, Formicoidea). Annales Zoologici, 38: 99-109.
• Czechowski, W. 1985. Competition between Myrmica laevinodis Nyl. and Lasius niger (L.) (Hymenoptera, Formicoidea). Annales Zoologici, 39: 153-173.
• Czechowski, W. 1989. Functioning of a mixed colony of Formica sanguinea Latr. + F. polyctena Foerst. (Hymenoptera, Formicidae) with a surplus of slaves. Annales Zoologici, 43: 103-126.
• Czechowski, W. 1990. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) trawników Warszawy (informacja wstępna). Wiadomości Entomologiczne, 9: 27-33.
• Czechowski, W. 1991. Comparison of the myrmecofaunas (Hymenoptera, Formicoidea) of tree stands and lawns in Warsaw parks. Fragmenta Faunistica, 35:179-184.
• Czechowski, W. 1994. Mszyce, spadź, mrówki. Przyroda Polska, 10(453): 5.
• Czechowski, W. and W. Czechowska. 1997. Formicidae. In: J. Razowski (ed.). Wykaz Zwierząt Polski. Kraków, pp. 50-56.
• Czechowski, W., W. Czechowska and A. Palmowska A. 1990. Arboreal myrmecofauna of Warsaw parks. Fragmenta Faunistica, 34: 37-45.
• Czechowski, W., W. Czechowska and A. Radchenko. 1997. Nowe stanowiska w Polsce rzadkich gatunków mrówek z rodzaju Myrmica Latr. (Hymenoptera, Formicidae). Przegląd Zoologiczny, 41: 243-246.
• Czechowski, W., W. Czechowska and A. Radchenko. 1998. Uzupełnienie do znajomości rozmieszczenia w Polsce mrówek z rodzaju Myrmica Latr. (Hymenoptera, Formicidae). Przegląd Zoologiczny (in press).
• Czechowski, W. and B. Pisarski. 1988. Inter- and intraspecific competitive relations in Camponotus ligniperdus (Latr.) (Hymenoptera, Formicidae). Annales Zoologici, 41: 355-381.
• Czechowski, W. and B. Pisarski. 1990a. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of the Vistula escarpment in Warsaw. Fragmenta Faunistica, 33: 109-128.
• Czechowski, W. and B. Pisarski. 1990b. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of linden-oak-hornbeam forests and thermophilous oak forests of the Mazovian Lowland. 1. Nest density. Fragmenta Faunistica, 34: 133-141.
• Czechowski, W., B. Pisarski and W. Czechowska. 1990. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of moist meadows on the Mazovian Lowland. Fragmenta Faunistica, 34: 47-60.
• Czechowski, W., B. Pisarski and E. Skibińska. 1979. Einfluss der Verstädterung auf staatenbildente Insecten, pp. 68-71. In: I. M. Kerzhner et al. (eds). VII. Internationales Symposium über Entomofaunistik in Mitteleuropa. Verhandlungen. Leningrad.
• Czechowski, W., B. Pisarski and K. Yamauchi. 1995. Succession of ant communities (Hymenoptera, Formicidae) in moist pine forests. Fragmenta Faunistica, 38: 447-488.
• Czechowski, W., A. Radchenko, W. Czechowska. 1997. Myrmica hellenica Finzi, 1926 (Hymenoptera: Formicidae) - an ant species new to Poland. Annals of the Upper Silesian Museum, Entomology, 8 (in press).
• Czerwiński, Z., H. Jakubczyk and J. Pętal. 1971. Influence of ant hills on the meadow soils. Pedobiologia, 11: 277-285.
• Dlussky, G. M. 1963. Dva novykh vida murav'ev iz Vostochnogo Zabaikal'ya. Entomologicheskoje Obozrenie, 42: 190-194.
• Dominiak, B. 1970. Badania nad równonogami (Isopoda terrestria) Polski. Fragmenta Faunistica, 15: 401-472.
• Elmes, G. W. 1978. A morphometric comparison of the closely related species of Myrmica (Formicidae), including a new species from England. Systematic Entomology, 3: 131-145.
• Elmes, G. W. 1994. A population of the social parasite Myrmica hirsuta Elmes (Hymenoptera, Formicidae) recorded from Jutland, Denmark, with a first description of the worker caste. Insectes Sociaux, 41: 437-442.
• Elmes, G. W. and L. Keller. 1993. Distribution and ecology of queen number in ants of the genus Myrmica, pp. 294-307. In: L. Keller (ed.). Queen Number and Sociality in Insects, Oxford University Press, Oxford, New York, Tokyo.
• Emery, C. 1895. Beiträge zur Kenntniss der nordamerikanischen Ameisenfauna. Zoologische Jahrbücher. Zeitschrift für Systematik, Geographie und Biologie der Tiere, 8: 257-360.
• Emery, C. 1907. Una nuova italiana spetante ad un nuovo genere. Rendiconto delie Sessioni dell'Accademia delle Scienze dell'Istituto di Bologna, 11: 49-51.
• Engel, H. 1938. Beiträge zur Flora und Fauna der Binnendüne bei Bellinchen (Oder). Märkische Tierwelt, 3: 229-294.
• Finzi, B. 1926. Le forme europee del genere Myrmica Latr. Primo contributo. Bolletino della Societa Adriatica di Scienze Naturali, 29: 71-119.
• Foerster, A. 1850. Hymenopterologische Studien. I. Formicariae. Aaachen, 74 pp.
• Forel, A. 1874. Les fourmis de la Suisse. Neue Denkschriften der Allgemeinen Schweizerischen Gesellschaft für die Gesammten Naturwissenschaften, 26, V+452 pp.
• Forel, A. 1911. Sure le genre Metapone n. g. nouveau groupe des formicides et sur quelques autres formes nouvelles. Revue Suisse de Zoologie, 19: 445-459.
• Forel, A. 1913. Fourmis de la faune mediterraneenne recoltees par M. M. U. et J. Sahlberg. Revue Suisse de Zoologie, 21:427-438.
• Forel, A. 1915. Die Ameisen der Schweitz. Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesellschaft, 12, 77 pp.
• Francoeur, A. 1981. Le groupe nearctique Myrmica lampra. Canadian Entomologist, 113: 755-759.
• Griep, E. 1938. Ein Besuch im Naturschutzgebiet Bellichen a. d. O. Entomologische Zeitschrift, 51: 331-333.
• Harnisch, 0. 1924. Studien zur Ökologie der Moorfauna. Biologisches Zentralblatt, 44: 116-127.
• Honczarenko, J. 1964. Badania nad entomofauną glebową w różnych typach płodozmianów. Polskie Pismo Entomologiczne, B, 1964: 67-69.
• Jacobson, H. 1940. Mitteilungen zur Ameisenfauna Pommerns sowie über das Vorkommen einer für Deutschland neuen Art: Myrmica rolandi Bondr. Zoologische Anzeiger, 131:145-150.
• Jakubczyk, H., Z. Czerwiński and J. Pętal. 1972. Ants as agents of the soil habitat changes. Ekologia Polska, 20: 153-161.
• Jakubisiak, S. 1948. Mrówki okolic Przybyszewa (południowe Mazowsze). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, C, 3: 319-353.
• Kaczmarek, W. 1953. Badania nad zespołami mrówek leśnych. Ekologia Polska, 1: 69-96.
• Kaczmarek, W. 1963. An analysis of interspecific competition in communities of the soil macrofauna of some habitats in the Kampinos National Park. Ekologia Polska, A, 11: 421-483.
• Karawajew, W. 1929. Myrmecologische Fragmente. 2. Zbirnyk Prac Zoolohichnoho Muzeyu, 7: 203-218.
• Karpiński, J. J. 1956. Mrówki w biocenozie Białowieskiego Parku Narodowego. Roczniki Nauk Leśnych, 14: 203-221.
• Kiełczewski, B. and J. Wiśniewski. 1966. Akarozy mrówek. Prace Komisji Nauk Rolniczych i Leśnych. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 21: 117-121.
• Kiełczewski, B. and J. Wiśniewski. 1971. Fauna roztoczy występujących na mrówkach w Nadleśnictwie Doświadczalnym Zielonka - PTPN Poznań. Prace Komisji Nauk Rolniczych i Leśnych. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 32: 51-55.
• Koehler, W 1951. Fauna mrówek Pienińskiego Parku Narodowego. Warszawa, 55 pp.
• Kotzias, H. 1930. Formica picea Nyl. in Schlesien. Zoologischer Anzeiger, 92: 56-58.
• Krzysztofiak, L. 1984. Mrówki (Hymenoptera, Formicoidea) Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Fragmenta Faunistica, 28: 309-323.
• Krzysztofiak, L. 1985. Rozmieszczenie i zagęszczenie gniazd mrówek w Puszczy Augustowskiej (Pojezierze Mazurskie). Fragmenta Faunistica, 29:137-149.
• Kuhlgatz, T. 1909. Über des Tierleben in dem von der Staatsforstverwaltung geschütsten Zwergbirken-Moor in Neulinum. Bericht des Westpreussischen Botanisch- Zoologischen Vereins, 31: 80-90.
• Kulmatycki, W. 1920a. Mrówki niektórych okolic Małopolski. Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej, 53/54:157-172.
• Kulmatycki, W. 1920b. Przyczynek do fauny myrmekologicznej b. Królestwa Polskiego. Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej, 53/54: 189-194.
• Kulmatycki, W. 1922. Przyczynek do fauny mrówek Wielkopolski i Pomorza. Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej, 55/56: 71-86.
• Kutter, H. 1963. Miscellanea myrmecologica. 1. Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesselschaft, 36:129-137.
• Latreille, P. A. [1804]. Tableau méthodique des insectes. Classe huitième. Nouveau Dictionnnaire d'Histoire Naturelle, 24: 129-211.
• Latreille, P. A., 1810. Considerations generales sur l'orde naturel des animaux composant des Crustacés, des Arachnides, et des Insectes; avec un tableau méthodique de leurs genres en famille. Paris, 444 pp.
• Letzner, K. 1877. Über schlesiche Ameisen-Schwärme. Abhandlungen der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Cultur, 54 (1876): 217-219.
• Linnaeus, C. 1758. Systema Naturae per Regna tria Naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonimis, locis. Editio decima, reformata. 1. Holmiae, 824 pp.
• Łomnicki, A. 1963. The distribution and abundance of ground-surface-inhabiting arthropods above the timber line in the region of Żółta Turnia in the Tatra Mts. Acta Zoologica Cracoviensia, 8: 183-249.
• Łomnicki, J. 1924. O trzech gynandromorphach mrówki wścieklicy marszczystej (Myrmica rugulosa Nyl.). Kosmos, 49: 817-830.
• Łomnicki, J. 1931. Przegląd mrówek (Formicidae) Tatr polskich. Polskie Pismo Entomologiczne, 10: 97-101.
• Mazur, S. S. 1983. Mrówki borów sosnowych Polski. Rozprawy Naukowe i Monografie, 25, Wydawnictwo SGGW-AR, Warszawa, 71 pp.
• Mazur, S. 1995. Klucz do oznaczania mrówek leśnych. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa, 74 pp.
• Meinert, F. 1861. Bidrag til de danske Myrers Naturhistorie. Kongelike Danske Vedenskabernes Selskabs Skrifter, 5: 275-340.
• Menozzi, C. 1925. Res Mutinenses. Atti delia Societa dei Naturalisti e Matematici di Modena, 3 (1924): 22-47.
• Minkiewicz, R. 1935. Myrmosa brunnipes Lepel. tudzież inne żądłówki południowe lub rzadkie, wykryte w Polsce środkowej. Fragmenta Faunistica Musei Zoologici Polonici, 2: 189-227.
• Nasonov, N. V. 1889. Materiały po estestvennoj istorii murav'ev (Formicidae). Trudy Laboratorii Zoologicheskago Muzeya Moskovskago Universiteta, 4: 1-42.
• Nasonov, N. V. 1894. Kollekcii Zoologicheskago Kabineta Imperatorskogo Varshavskago Universiteta. II. Spisok i opisanie kollekcii po biologii nasekomykh. Warszawa, 62 pp.
• Nasonov, N. V. 1892. K faune murav'ev Rossii. (K faune Privislyanskogo Kraya.). Izvestiya Varshavskago Universiteta, 5: 1-14.
• Novotny, H. 1931a. Verzeichnis der bisher in Oberschlesien aufgefundenen Ameisen. Mitteilungen des Beuthener Geschichts und Museumsvereins, 13/14: 150-157.
• Novotny, H. 1931b. Verzeichnis der oberschlesischen Ameisen. Anhang. Die Rindwanzen, Dyschirinsarten und grossen Laufkäfer Oberschlesiens. Beuthener Abhandlungen zur Oberschleisischen Heimatforschung, 6: 1-10.
• Novotny, H. 1937. Nachtrag zur Ameisenfauna Oberschlesisen. Zeitschrift für Entomologie, 18: 5-6.
• Nowicki, M. 1864. Przyczynek do owadniczej fauny Galicyi. Kraków, 87 pp.
• Nowicki, M. 1865. Insecta Haliciae Musei Dzieduszyckiani, Cracoviae. Kraków, pp. 7-87.
• Nylander, W., 1846. Adnotationes in monographium Formicarum borealium Europae. Acta Societatis Scientarium Fennicae, 2: 875-944,1041-1062.
• Nylander, W., 1849. Additamentum alterum adnotationum in monographium formicarum borealium. Acta Societatis Scientarium Fennicae, 3: 25-48.
• Parapura, E. and B. Pisarski. 1971. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) Bieszczadów. Fragmenta Faunistica, 17: 319-356.
• Pawlikowski, T. and W. Sobieszczyk. 1980. Zagęszczenie mrowisk na obszarach kserotermicznych siedlisk wydmowych w Kotlinie Toruńskiej. Acta Universitatis Nicolai Copernici., Biologia, 23: 15-23.
• Pax, F. 1937. Die Moorfauna des Glatzer Schneeberges. 2. Allgemeine Charakteristik der Hochmoore. Beiträge zur Biologie des Glazer Schneeberges, 3: 237-266.
• Pętal, J. 1961. Materiały do znajomości mrówek (Formicidae) Lubelszczyzny (I—IV). Fragmenta Faunistica, 9: 135-151.
• Pętal, J. 1962. Formica forsslundi Lohm. ssp. strawinskii n. ssp. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, C, 17: 195-202.
• Pętal, J. 1963a. Donnée pour la morphologie de Myrmica rugu- losoides For. et Leptothorax nigrescens Ruzsky (Hymenoptera, Formicidae). Bulletin de l'Académie Polonaise des Sciences, Classe II, 11: 379-382.
• Pętal, J. 1963b. Materiały do znajomości mrówek (Formicidae, Hymenoptera) Lubelszczyzny (V-VI). Fragmenta Faunistica, 10: 463-472.
• Pętal, J. 1964. Fauna mrówek projektowanego rezerwatu torfowiskowego Rakowskie Bagno k. Frampola (woj. lubelskie). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, C, 18: 143-173.
• Pętal, J. 1967. Productivity and the consumption of food in the Myrmica laevinodis Nyl. population, pp. 841-857. In: E. Petrusewicz (ed.). Secondary Productivity of Terrestrial Ecosystems, Warszawa, Kraków.
• Pętal, J. 1968a. Materiały do znajomości mrówek (Hymenoptera, Formicidae) Lubelszczyzny. VII. Zespoły mrówek środowisk torfowiskowych, leśnych i wydmowych okolic Libiszowa (pow. Parczew). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, C, 22: 117-127.
• Pętal, J. 1968b. Wpływ zasobności pokarmowej środowiska na rozwój populacji Myrmica laevinodis Nyl. (Formicidae). Ekologia Polska, B, 16: 287-296.
• Pętal, J. 1974. Analysis of a sheep pasture ecosystem in the Pieniny mountains (the Carpathians). XV. The effect of pasture management on ant population. Ekologia Polska, 22: 679-692.
• Pętal, J. 1976. The effect of mineral fertilization on ant populations in meadows. Polish Ecological Studies, 2: 209-218.
• Pętal, J. 1980a. The effect of industrial pollution of Silesia on populations of ants. Polish Ecological Studies, 6: 665-672.
• Pętal, J. 1980b. Ant population, their regulation and effect on soil in meadows. Ekologia Polska, 28: 297-326.
• Pętal, J. 1981. Intraspecific competition as a way of adaptation to food resources in ant population. Ekologia Polska, 29: 421-430.
• Pętal, J., L. Andrzejewska, A. Breymeyer and E. Olechowicz. 1971. Prodúctivity investigation of two types of meadows in the Vistula válley. Ekologia Polska, 19: 213-222.
• Pętal, J. and A. Breymeyer. 1969. Reduction of wandering spiders by ants in a Stellario-Deschampsietum meadow. Bulletin de l'Académie Polonaise des Sciences. Classe II, 17: 239-244.
• Pętal, J., K. Chmielewski, D. Czępińska-Kamińska, K. Konecka- Betley and D. Kulińska. 1992. Ant communities in relation to changes in some properties of hydrogenic soils differentially transformed. Ekologia Polska, 40: 553-576.
• Pętal, J., H. Jakubczyk and Z. Wójcik. 1970. Influence des fourmis sur les modifications des sols et des plantes dans les milieux de prairie, pp. 235-240. In: J. Phillipson (ed.). Methods of Study in Soil Ecology, Paris.
• Pisarski, B. 1953. Mrówki okolic Kazimierza. Fragmenta Faunistica Musei Zoologici Polonici, 6: 465-500.
• Pisarski, B. 1971. Charakterystyka zoologiczna środowisk Bieszczadów Zachodnich. Fragmenta Faunistica, 17: 24-30.
• Pisarski, B. 1975. Mrówki. Formicoidea. Katalog Fauny Polski (no. 23), 26,1, 85 pp.
• Pisarski, B. 1981. Mrówki (Formicidae, Hymenoptera). In: Zoocenologiczne Podstawy Kształtowania Środowiska Przyrodniczego Osiedla Mieszkaniowego Białołęka Dworska w Warszawie. I. Skład gatunkowy i struktura fauny terenu projektowanego osiedla mieszkaniowego. Fragmenta Faunistica, 26: 341-354.
• Pisarski, B. 1982. Ants (Hymenoptera, Formicidae) of Warsaw and Mazovia. In: Species Composition and Origin of the Fauna of Warsaw. 3. Memorabilia Zoologica, 36: 73-90.
• Pisarski, B. and W. Czechowski. 1978. Influence de la pression urbaine sur la myrmécofaune. Memorabilia Zoologica, 29: 109-128.
• Pongrácz, A. 1924. Beiträge zur Tiergeographie Polens. Archiv für Naturgeschichte, 89A, pp. 244-259.
• Puszkar, T. 1978. Les fourmis (Formicidae) de la zone polluée des Etablissements de l'Azote de Puławy. Memorabilia Zoologica, 29: 129-142.
• Puszkar, T. 1979. The effect of sulphur industry on epigeic and soil fauna. Memorabilia Zoologica, 32: 101-118.
• Puszkar, T. 1982. Ants (Formicidae) in the agrocenoses affected by intensive pressure of industrial emissions. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, C, 37: 105-116.
• Radchenko, A. G. 1994a. New Palaearctic species of the genus Myrmica Latr. (Hymenoptera, Formicidae). Memorabilia Zoologica, 48: 207-217.
• Radchenko, A. G. 1994b. Taksonomicheskaya structura roda Myrmica (Hymenoptera, Formicidae) Evrazii. Zoologichesky Zhurnal, 73: 39-51.
• Radchenko, A. G. 1994c. Opredelitel'naya tablica murav'ev roda Myrmica (Hymenoptera, Formicidae) Central'noj i Vostochnoj Palearktiki. Zoologichesky Zhurnal, 73: 130-145.
• Radchenko, A. G. 1994d. Obzor vidov gruppy scabrinodis roda Myrmica (Hymenoptera, Formicidae) Centralnoj i Vostochnoj Palearktiki. Zoologichesky Zhurnal, 73: 75-82.
• Radchenko, A. G. 1994e. Obzor vidov grupp rubra, rugosa, arnoldii, luteola i schencki roda Myrmica (Hymenoptera, Formicidae) Centralnoj i Vostochnoj Palaearktiki. Zoologichesky Zhurnal, 73: 72-80.
• Radchenko, A. G. 1994f. Obzor vidov gruppy lobicornis roda Myrmica (Hymenoptera, Formicidae) Centralnoj i Vostochnoj Palaearktiki. Zoologichesky Zhurnal, 73: 81-92.
• Saaristo, M. 1995. Distribution maps of the outdoor myrmicid ants (Hymenoptera, Formicidae) of Finland, with notes on their taxonomy and ecology. Entomologica Fennica, 6: 153-162.
• Sadil, J. 1952. A revision of the Czechoslovac forms of the genus Myrmica Latr. (Hym.). Sbornik Entomologického Oddêleni Národního Musea v Praze, 27 (1951): 233-278.
• Santschi, F. 1931. Notes sur le genre Myrmica Latreille. Revue Suisse de Zoologie. Annates de la Société Zoologique Suisse et du Musée d'Histoire Naturelle de Gen.ve, 38: 335-355.
• Scholz, E. 1912. Papierwespen- und Ameisennester aus dem Heidelgebirge. Schlesien, 5: 105-110.
• Scholz, E. J. R. 1926. Die Ameisen des Annaberges. Aus dem Chelmer Lande, Gross Strehlitz, 2 pp.
• Seifert, B. 1984. Firm evidence for synonymy of Myrmica rugulosoides Forel 1915 and Myrmica scabrinodis Nylander 1846. Abhandlungen und Berichte des Naturkundemuseums Görlitz, 58: 1-10.
• Seifert, B. 1988. A taxonomie revision of the Myrmica species of Europe, Asia Minor, and Caucasia (Hymenoptera, Formicidae). Abhandlungen und Berichte des Naturkundemuseums Görlitz, 62: 1-75.
• Seifert, B. 1994. Die freilebenden Ameisen Deutschlands (Hymenoptera: Formicidae) und Angaben zu deren Taxonomie und Verbreitung. Abhandlungen und Berichte des Naturkundemuseums Görlitz, 67 (1993): 1-44.
• Seifert, B. 1996. Ameisen: beobachten, bestimmen. Naturbuch Verlag, Augsburg, 352 pp.
• Stawarski, I. 1961. Obserwacje nad biologią Myrmica laevinodis Nyl. (Formicidae). Przegląd Zoologiczny, 5: 347-352.
• Stawarski, I. 1966. Typy gniazd mrówek i ich związki z siedliskiem na terenach południowej Polski. Zeszyty Przyrodnicze Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 6: 93-157.
• Stitz, H. 1939. Hautflüger oder Hymenoptera. I. Ameisen oder Formicidae. Die Tierwelt Deutschlands, 37, 428 pp.
• Szujecki, A., J. Szyszko, S. Mazur and S. Perliński. 1978. A succession of the ants (Formicidae) on afforested arable land and forest soils. Memorabilia Zoologica, 29: 183-189.
• Szujecki, A., J. Szyszko, S. Mazur and S. Perliński. 1983. The process of forest soil macrofauna formation after afforestation of farmland. Warsaw Agricultural University Press, Warszawa, 196 pp.
• Uchmański, J. and J. Pętal. 1982. Long-term stability of ant colonies - a simulation model. Journal of Animal Ecology, 51: 349-362.
• Vepsȁlȁinen, K. and B. Pisarski. 1982. Assembly of island ant communities. Annates Zoologici Fennici, 19: 327-335.
• Viereck, H. L. 1903. Hymenoptera of Beulah, New Mexico. Transactions of the American Entomological Society, 29: 56-87.
• Weber, N. A. 1948. A revision of the North American ants of the genus Myrmica Latreille, with a synopsis of the Palearctic species. 2. Annales of the Entomological Society of America, 41: 267-308.
• Wengris, J. 1962. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) rezerwatu torfowiskowego Redykajny pod Olsztynem. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie, 14: 93-103.
• Wengris, J. 1963. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) rezerwatu torfowiskowego Mszar (woj. olsztyńskie). Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie, 16: 411-423.
• Wengris, J. 1965. Charakterystyka fauny mrówek (Hymenoptera, Formicidae) torfowisk Pojezierza Mazurskiego, pp. 72-73. In: Materiały na VIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, Olsztyn-Kortowo.
• Wengris, J. 1977. Stan badań nad mrówkami (Formicoidea) północno-wschodniej Polski. Biuletyn Informacyjny Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, 20: 14-21.
• Wiąckowski, S. 1957. Entomofauna pniaków sosnowych w zależności od wieku i rozmiaru pniaka. Ekologia Polska, 5: 13-140.
• Wierzejski, A. 1868. Przyczynek do fauny owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera). Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej, [2]: (108)-(120).
• Wierzejski, A. 1873. Dodatek do fauny błonkówek (Hymenoptera). Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej, 8: (253)-(273).
• Wardlaw, J. C. and G. W. Elmes. 1996. Exceptional colony size in Myrmica species. Entomologist, 115: 191-196.
• Woyciechowski, M. 1985. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) Małych Pienin - Karpaty. Acta Zoologica Cracoviensia, 28: 283-296.
• Woyciechowski, M. 1987. The phenology of nuptial flights of ants (Hymenoptera, Formicidae). Acta Zoologica Cracoviensia, 30: 137-140.
• Woyciechowski, M. 1990a. Nuptial flights in several ant species and their aerial aggregations (Hymenoptera, Formicidae). Acta Zoologica Cracoviensia, 33: 555-564.
• Woyciechowski, M. 1990b. Mating behaviour in the ant Myrmica rubra (Hymenoptera, Formicidae). Acta Zoologica Cracoviensia, 33: 565-574.
• Woyciechowski, M. 1990c. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) polan tatrzańskich. Studia Naturae, Ser. A, 34: 125-138.
• Woyciechowski, M. and A. Miszta. 1976. Spatial and seasonal structure of ant communities in a mountain meadow. Ekologia Polska, 24: 577-592.
• Yarrow, I. H. H. 1955. The type species of the ant genus Myrmica Latreille. Proceedings of the Royal Entomological Society of London (B), 24: 113-115.