Rola pokrywy glebowej Pojezierza Mazurskiego i Rowniny Sepopolskiej w zachowaniu rownowagi ekologicznej srodowiska

• Autorzy: Gotkiewicz J
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W realizowanym w latach 1993-1996 projekcie badawczym uzyskano szczegółową charakterystykę gleb mineralnych i hydrogenicznych makroregionu Pojezierza Mazurskiego i mezoregionu Równiny Sępopolskiej na tle wydzielanych na tym terenie 9 typach krajobrazu młodoglacjalnego. Występująca wyraźna południkowa zmienność i zróżnicowane właściwości pokrywy glebowej wskazują na konieczność wyodrębnienia trzech obszarów, w których zachowanie równowagi ekologicznej środowiska wymaga odmiennego postępowania. Podstawową funkcją odpornego na zmiany i degradację obszaru północnego z przewagą gleb ciężkich i małą powierzchnią siedlisk hydrogenicznych powinna być produkcja rolnicza. W środkowym obszarze pojeziernym wyróżniającym się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, proekologiczne użytkowanie gleb ma znaczenie priorytetowe. Na tym terenie koncentrują się zagrożenia erozyjne. W ostatnich latach ujemnym zjawiskiem jest koniunkturalne użytkowanie ziemi. Szczególną rolę w środowisku odgrywają gleby hydrogeniczne występujące przeważnie na małych obiektach. Przedstawiono zasady ich użytkowania, ochrony i renaturalizacji w dopasowaniu do właściwości siedlisk. Obszar południowy wyróżnia się dominacją - wymagających ulepszania - gleb lekkich oraz znacznym areałem podatnych na przesuszenie i przemiany gleb hydrogenicznych. Podsiąkowy, topogeniczny sposób zasilania siedlisk sprawia, że regulowanie stosunków wodnych można przeprowadzać tylko na dużym terenie. Z tego względu użytki zielone, grunty orne oraz lasy powinny zajmować odrębne obszary z dostosowanym do ich wymagań uwilgotnieniem gleb.

EN

A research project carried out in the years 1993-1996 enabled to obtain a detailed characteristic of mineral and hydrogenic soils of the Masurian Lake District marcoregion and the Sępopol Plain mesoregion, as related to 9 types of young glacial landscape distinguished in this region. A distinct meridional differentiation as well as various properties of soil cover make it necessary to separate three areas in the case of which preserving ecological balance of environmental requires taking some special steps. Agricultural production should be the mainfunction of the northern area, resistant to changes and degradation, with the dominance of heavy soil and a small area of hydrogenic sites. Ecological land use is of primary importance in the central part of the region, which is lake origin, as erosional threats concentrate there. A special role is played in the environment by hydrogenic soils. The rules concerning their use, protection and renaturalization, in connection with the properties of sites, are presented in the paper. Light soils that require improvement and big area of hydrogenic soils, prone to overdrying and transformations, are characteristic of the southern part of the region. Infiltration, topogenous type of site feeding results in the fact that the regulation of water conditions may be conducted only over a vast area. What follows, greenlands, arable lands and forests ought to occupy separate areas, with soil moisture that would satisfy their needs.

Słowa kluczowe

PL

warunki siedliskowe; rownowaga ekologiczna; Pojezierze Mazurskie; gleby; erozja gleb; obszary mlodoglacjalne; Rownina Sepopolska; gleby mineralne; gleby hydrogeniczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 1996
• Tom: 431
• Opis fizyczny: s.203-218,bibliogr.

Twórcy

autor

Gotkiewicz J

• Katedra Gleboznawstwa, Akademia Rolniczo-Techniczna, 10-957 Olsztyn-Kortowo

Bibliografia

• 1. Bieniek B., Gotkiewicz J. (1990). Badania nad właściwościami i troficznością gleb deluwialnych terenów młodoglacjalnych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. Geod. Ruris Regulat. 20: 109-121.
• 2. Endler Z. (1996). Zbiorowiska roślinne Pojezierza Mazurskiego i ich przekształcanie. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 431: 61-77.
• 3. Gotkiewicz J., Gotkiewicz M., (1991). Gospodarowanie azotem na glebach torfowych. Bibl. Wiad. IMUZ . 77: 59-85.
• 4. Gotkiewicz J., Bieniek B., Zachariasz J. (1992). Zmiany i zagrożenia gleb Polski Północno- Wschodniej. W. Problemy kompleksowego urządzania gmin, cz. III, Ossolineum Wrocław.
• 5. Gotkiewicz J. Bieniek B. (1996). Zmiany wybranych właściwości gleb mineralnych Pojezierza Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 431: 157-180.
• 6. Gotkiewicz J., Okruszko H., Smołucha J. (1996). Powstawanie i przeobrażanie się gleb hydrogenicznych w krajobrazach młodoglacjalnych Pojezierza Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 431: 181-201.
• 7. Gotkiewicz J., Smotucha J. (1996). Ogólna charakterystyka przyrodnicza Pojezierza Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 431: 9-19.
• 8. Gotkiewicz J., Smołucha J. (1996). Charakterystyka krajobrazów młodoglacjalnych Pojezierza Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 431: 119-136.
• 9. Józefaciuk Cz., Józefaciuk A. (1987). Studia nad przeciwerozyjnym systemem użytkowania rolniczych terenów wyżynnych. Roczn. Glebozn. 38, (1): 58-76.
• 10. Lossow K. Jeziora w krajobrazie młodoglacjalnym Pojezierza Mazurskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 431: 47-59.
• 11. Łachacz A. (1996). Obszary cenne przyrodniczo na Pojezierzu Mazurskim i ich ochrona. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 431: 79-99.
• 12. Niewiadomski W. (1985 ). Rozważania o plonotwórczej funkcji gleby. Roczn. Glebozn. 36, (1): 27-35.
• 13. Obieg wody i bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym. (1990). Red. Ryszkowski L., Marcinek J., Kędziora A. Wyd. Uniwersytetu im A. Mickiewicza, Poznań.
• 14. Okruszko H. (1979). Zasady prognozowania warunków wilgotnościowych na glebach hydrogenicznych według koncepcji kompleksów wilgotnościowo-glebowych. Bibl. Wiad. IMUZ , 58, 7-20.
• 15. Okruszko H. (1981). Faza decesji w naturalnej ewolucji torfowisk niskich. Zesz. Nauk AR Wrocław, Rol. 38, (134): 39-48.
• 16. Okruszko H. (1983). Zróżnicowanie warunków hydrologicznych mokradeł w aspekcie ich melioracji. Wiad. IMUZ 12, (1): 13-31.
• 17. Okruszko H. (1992). Siedliska hydrogeniczne, ich specyfika i zróżnicowanie. Bibl. Wiad. IMUZ, 79, 5-14.
• 18. Okruszko H., (1993). Funkcjonalne elementy ekorozwoju. Post. Nauk Rol., 3 (242): 14- 19.
• 19. Okruszko H., Piaścik H. (1990). Charakterystyka gleb hydrogenicznych, Wyd. ART Olsztyn.
• 20. Okruszko H., Piaścik H., Gotkiewicz J., Bieniek B., (1991). Zróżnicowanie siedlisk hydrogenicznych w różnych typach krajobrazu młodoglacjalnego. Biul. Nauk. ART Olsztyn, 31: 77-88.
• 21. Piaścik H., (1996). Warunki geologiczne i geomorfologiczne Pojezierza Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 431: 31-45.
• 22. Piaścik H., Gotkiewicz J., Smołucha J., Morze A. (1996) Gleby mineralne krajobrazów młodoglacjalnych Pojezierza Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 431: 137-155.
• 23. Siuta J. (1993). Ekologiczno-produkcyjne wymogi zalesienia nieefektywnych gruntów rolnych. Post. Nauk Rol., 3 (243): 61-75.
• 24. Skłodowski P., Maciejewska A. (1992). Gospodarka zasobami glebowymi. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 401: 134-141.
• 25. Solarski H., Nowicki Z. (1990). Możliwości retencyjne oczek wodnych i mokradeł na Pojezierzu Mazurskim. Acta. Acad. Agricult. Tech. Olst. Geod. Ruris. Regulat., 20: 173-183.
• 26. Strategia przestrzennego zagospodarowania obszaru funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski” (1994). Wyd. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Zakład Usług Ekologicznych, Suwałki.
• 27. Suchta J., Michałowski J. (1996). Ekorozwój jako wyznacznik polityki przestrzennej na obszarach wiejskich Pojezierza Mazurskiego.
• 28. Systematyka gleb Polski (1989). Wyd. IV. Roczn. Glebozn. 40, (3/4).
• 29. Zalecenia agrotechniczne t. I, II (1992). Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa, Puławy.