Diet of the Goshawk Accipiter gentilis in Kampinoski National Park [Central Poland] in 1982-1993

• Autorzy: Olech B

Warianty tytułu

PL

Pokarm jastrzebia w Kampinoskim Parku Narodowym w latach 1982-1993]

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Pluckings and prey remains of 1086 specimens of Goshawk prey colected during a whole year were examined. Prey items included almost all species of medium size birds (65 species) and mammals (6 species) occurring in the study area. Over 60% of the prey was captured in open areas, even though these amounted to less than 30% of total area. Diet composition and its diversity were changing between winter and the breeding season. Very small differences in the diet were found in comparison to data collected 36 years earlier from the same area. The main prey (over 50% both by number and by biomass) were the domestic pigeons, belonging to the bigest prey eaten by Goshawks completely and therefore the most efficient as food. High availability of this prey in Central Poland especially in early breeding period, confirmed by small difference between prey sizes of male and female, is a possible reason of high numbers of the Goshawk in this region.

PL

Pokarm jastrzębia badano zbierając oskuby i resztki ofiar we wszystkich porach roku. Zanalizowano 1086 ofiar o łącznej biomasie 280 kg, w tym 95% ptaków (64 gatunki) i 5% ssaków (6 gatunków) (tab. 1). Skład pokarmu był dość zróżnicowany: wskaźnik różnorodności Simpsona wynosił 0,72 w porównaniu do 0,80 — 0,93 uzyskanego w badaniach na terenie Europy Zachodniej (Opdan 1977). Jednak wysoką dominację, szczególnie w zimie (głównie w lutym i marcu), wykazywały gołębie domowe (52% liczby i 48% biomasy ofiar). Pokarmem uzupełniającym (5-8% liczbowo) były drozdy, dzięcioły i sójka, oraz kuraki polne — bażant i kuropatwa. W zimie (listopad- marzec) skład pokarmu był inny, niż w sezonie lęgowym: składał się z mniejszej liczby gatunków, szczególnie drobnych ptaków i mniejszej liczby sójek (tab. 2). Istotnie wyższy był wtedy udział zwierzyny łownej — zajęcy, bażantów i kuropatw, co jest przyczyną kontrowersji między myśliwymi i zwolennikami bezwzględnej ochrony jastrzębia (tab. 3). Myśliwi, opierając się na danych głównie z zimy i z terenów otwartych (polowania i odłowy zajęcy) oceniają udział gatunków łownych w pokarmie jastrzębia na ponad 10-15%. Ornitolodzy (dysponujący zazwyczaj materiałem zbieranym w sąsiedztwie gniazd w okresie lęgowym) dowodzą, że nie przekracza on 2-4%. Obie strony mają tu rację, a problem pozostaje. Pomimo wysokiej lesistości (ponad 70%) badanego terenu tylko 20% ofiar, to gatunki typowo leśne (tab.4). Udział gatunków terenów otwartych (55% w sezonie lęgowym i 72% w zimie) czyni Puszczę Kampinoską pod względem wybiórczości pokarmowej jastrzębi podobną do terenów rolniczych (Goszczyński i Piłatowski 1986). Analizując wielkość ofiar w okresie kwiecień-maj (kiedy polują tylko samce) i pozostałą częścią roku (kiedy polują także samice), stwierdzono mniejszą niż na innych terenach różnicę między pokarmem samca i samicy (tab. 5). Zdaniem Opdama (1977) świadczy to o wysokiej dostępności pokarmu. Porównano też skład pokarmu jastrzębi we wschodniej części Kampinoskiego Parku Narodowego obecnie i przed 36 laty (dane Pielowskiego, 1961b). Nie zmienił się udział dominującego gatunku — gołębi domowych, wzrósł udział drobnych i średniej wielkości ptaków, zmniejszył się udział szpaków i bażantów (tab. 6). Analizowano także, w jakim stopniu zdobyte ofiary (ptaki) są przez jastrzębie rzeczywiście spożywane, a w jakim niedojedzone pozostają dla innych drapieżców. Biorąc pod uwagę maksymalne zapotrzebowanie pokarmowe dorosłej samicy nie przekraczające 200 g (Kenward 1981), które prawdopodobnie rzadko jest realizowane, optymalną zdobyczą wydają się być ptaki średniej wielkości, o ciężarze 200-300 g. Stanowią one 55% liczby i 53% biomasy zdobytych przez jastrzębie ofiar, ale ich faktyczny udział w pokarmie; który był nie tylko zdobyty, ale mógł być wykorzystany, wynosił aż 68% (rys. 1). Typową ofiarą tej klasy jest gołąb domowy, który jest przy tym łatwą zdobyczą, dostępną przez większą część roku, także w kluczowym dla rozrodu okresie wczesnej wiosny. Dlatego tereny o wysokim udziale gołębi domowych w pokarmie jastrzębia są równocześnie terenami jego najwyższych zagęszczeń w Europie.

Słowa kluczowe

PL

ptaki; sklad pokarmu; pokarm; Accipiter gentilis; jastrzebiowate; analiza skladu pokarmu; Kampinoski Park Narodowy; ornitologia; Accipitridae; jastrzab golebiarz

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1997
• Tom: 32
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.191-200, rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Olech B

• Instytut Ekologii PAN, Dziekanow Lesny, 05-092 Lomianki

Bibliografia

• Bühler U., Oggier P. A. 1987. Bestand und Bestandsentwicklung des Habicht, Accipiter gentilis, in der Schweiz. Der Ornith. Beobachter, 84:71-94.
• Brüll H. von 1964. Das Leben deutscher Greifvögel. Stuttgart.
• Cramp S., Simmons K. E. 1980. The Birds of the Western Palearctic. Vol. 2. Oxford.
• Czuchnowski R.1992. [Breeding ecology of the Goshawk, Accipiter gentilis, in the Niepołomice Forest.] Remiz 1:8-11.
• Dietrich J., Ellenberg H. 1981. Aspects of Goshawk urban ecology. In: Kenward R. E., Lindsay J. M., (eds.): Understanding the Goshawk. Oxford, pp. 18-27.
• Diviš T. 1989. Beitrag zur Nahrungsanalyse des Habichts (Accipiter gentilis) in der Nistzeit. Sbornik z omitologičké konference. Přerov, pp. 59-67.
• Drazny T., Adamski A. 1996. The number, reproduction and food of Goshawk, Accipiter gentilis, in Central Silesia (SW Poland). In: Populationsocologie von Greifvogel und Eulenarten. 3. Halle.
• Glutz von Blotzheim U. N., Bauer K. & Bezzel E. 1971. Handbuch der Vögel Mitteleuropas, Vol.4. Falconiformes. Frankfurt.
• Goszczyński J., Piłatowski T. 1986. Diet of Common Buzzards, Buteo buteo L., and Goshawks, Accipiter gentilis L., in the nesting period. Ekol.pol., 34:655-667.
• Höglund N. H. 1964. Über die Ernährung des Habichts, Accipiter gentilis Lin., in Schweden. Viltrevy, 2:271-328.
• Ivanowski V. V., Umanskaja A. S. 1981. Trofičeskie svjazi jastreba teterevjatnika, Accipiter gentilis L., na severe Belorussin Vestn. zool. 4:61-65.
• Jacob M., Witt K. 1986. Beutetiere des Habichts, Accipiter gentilis, zur Brutzeit in Berlin 1982-1986. Orn. Ber. 11:187-194.
• Keller M. 1989. Ptaki drapieżne a łowiectwo - wciąż niewygasły konflikt. Łowiec pol. 2:6-7.
• Kenward R. E. 1982. Goshawk hunting behaviour and range size as a function of food and habitat availability. J. of Anim. Ecol. 51:69-80.
• Kenward R. E. 1985. Problems of Goshawk Predation on Pigeons and Other Game. Acta XVIII Cong. Int. Orn. Moscow, pp. 666-679.
• Kenward R. E., Widen P. 1989. Do Goshawks need forests? Some conservation lessons from radio tracking. In: Meyburg B. U., Chanceller R. D. (eds.). Raptors in the modern world. Berlin, 561- 567.
• Kirkwood J. K. 1981. Maintenance Enbergy Requirements and Rate of Weight Loss During Starvation in Bords of Prey. J. E. Cooper & A. G. Greenwood (eds.) Recent Advances in the Study of Raptor Deseases, 153-157.
• Klaas C. 1967. Lebensstätte und Beuteauswahl dreier Habichtspaare. Natur U. Volk 97:347-353.
• Kochan W. 1979. [Diet of diurnal raptors and owls]. Acta zool. cracov. 10:213-246.
• Kramer V. 1955. Habicht und Sperber. Heft 158 (1. u. 2.Aufl.). Ziemsen, Wittenberg-Lutherstadt.
• Król W. 1985. Breeding density of diurnal raptors in the neighbourhood of Susz (Iława Lakeland, Poland) in the years 1977-79. Acta orn. 21: 95-114.
• Lindén H., Wikman M. 1983. Goshawk predation on tetraonids: availability of prey and diet of the predator in the breeding season. J.Anim Ecol.52:953-968.
• Myrberget S. 1970. Fra et Hönsehaukrede i Troms. Sterna 9:5-8.
• Olech В. 1991. [Protection of birds of prey in Kampinoski National Park. Status and recommendations]. Ochrona Przyr. 49:65-79.
• Opdam P. 1975. Inter- and infraspecific differentiation with respect to feeding ecology in two sympatric species of the genus Accipiter. Ardea 63:30-53.
• Opdam P., Thissen J., Verschuren P., Müskens G. 1977. Feeding ecology of a population of Goshawk, Accipiter gentilis. J.Orn. 118: 35-51.
• Paterová-Liśková Ś. 1987. [Diet composition of the Buzzard Buteo buteoand Goshawk Accipiter gentilis in ČSR]. Dravci, Ornit. Conf. Přerov: 211-219 pp.
• Pielowski Z. 1961a. [Birds of prey versus small game management]. Ptaki drapieżne a hodowla zwierzyny łownej. Łowiec. Pol. 3-5 and 14.
• Pielowski Z. 1961b. Uber den Unifikationseinfluss der selektiven Nahrungswahl des Habichts, Accipiter gentilis L., auf Haustauben. Ekologia pol. A. 9:183-194.
• Pielowski Z. 1991. The population and breeding success of predatory birds on farmland near Czempin (Western Poland). Acta orn. 26: 107-118.
• Pugacewicz E. 1996. Birds of prey breeding in the polish part of the Białowieża primaeval forest. Not. orn. 37: 173-224.
• Schnurre О. 1965. Zur Beuteauswahl beim Habicht. Z. Jagdwiss. 11: 121-135.
• Sládek J. 1963. Betrag zur Nahrungsökologie des Hühnerhabichts in der Tschehocslovakei. Zool. Listy 12:98-116.
• Sulkava S. 1964. Zur Nahrungsbiologie des Habichts, Accipiter gentilis L. Aquila, Ser. zool. 3:1-103.
• Thiollay J. M. 1967. Ecologie d'une population de rapaces diurnes en Lorraine. Terre Vie 21:116-183.
• Tomiałojć L. 1990. [The birds of Poland. Their distribution and abundance]. Warszawa.
• Tomiałojć L., Szymkiewicz M. 1992. Zagadnienia ochrony ptaków drapieżnych w Polsce i problem sokolnictwa. In: Olaczek R., Tomiałojć L. (eds.). Czynna ochrona zwierząt. Warszawa, pp. 79-105.
• Uttendörfer O. 1952. Neue Ergebnisse über die Ernährung der Greifvögel und Eulen. Stuttgart.
• Warncke K. 1961. Beitrag zur Brutbiologie von Habicht und Sperber. Vogelwelt 82:6-12.
• Wasilewski J. 1990. Dynamics of the abundance and consumption of birds of prey in the Niepołomice Forest. Acta zool. cracov. 33,10: 173-213.
• Widen P. 1985. Population ecology of the Goshawk, Accipiter gentilis, in the bored forest. Ph.D. thesis. Univ. Uppsala, Sweden.
• Wikman M., Lindén H . 1982. Influence of food supply on population size. In: Kenward R. E., Lindsay J. M. (eds.): Understanding the Goshawk. Oxford, pp. 105-113.
• Zang H., Heckenroth H., Knolle F. 1989. Die Vogel Niedersachsens und des Landes Brehmen. Greifvögel. Hannover 1989.
• Ziesemer F. 1981. Methods of assessing goshawk predation. In: Kenward R. E., Lindsay J. M. (eds.): Understanding the Goshawk. Oxford, pp. 144-151.