Species composition and structure of pine foret sts fauna in Poland. Introduction.

Warianty tytułu

PL

Skład gatunkowy i struktura fauny borów sosnowych Polski. Wstęp

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper discusses the major aims and the scope of studies of animal communities inhabiting pine forests in Poland. The studies were earned out by the Institute of Zoology of the Polish Academy of Sciences in the years 1986-1990. They are a continuation of a broader research programme concerned with the structure of fauna communities of the most common habitat types in Poland, including both natural habitats and those transformed by man.

PL

Badania zoocenologiczne fauny borów sosnowych świeżych na terenie Polski, podjęte w latach 1986-1990 przez Instytut Zoologii PAN są kontynuacją dużego programu, obejmującego określenie struktury fauny typowych siedlisk naszego kraju - przede wszystkim naturalnych, ale i także antropogenicznych, o różnym stopniu przekształcenia przez człowieka. Podjęcie naszych badań na terenach borów sosnowych, objętych planową gospodarką leśną, ma na celu wspomożenie leśnej inżynierii ekologicznej w zakresie rozpoznania stosunków strukturalnych w zgrupowaniach zwierząt leśnych, mało dotychczas poznanych, a stanowiących klucz do rozwiązywania problemów ekosystemów leśnych oraz utrzymania w nich względnej równowagi ekologicznej. Analizę porównawczą zgrupowań zwierzęcych przeprowadzono w pięciu regionach kraju, objętych trzema strefami zdrowotności lasów Polski (Szujecki 1980): III strefa - o największym stopniu zagrożenia przez szkodniki sosny - obejmuje część zachodnią kraju: lasy w okolicach Babimostu i Bory Tucholskie, II strefa - czasowego zagrożenia - Puszczę Białą i Roztocze, I strefa - najmniejszego zagrożenia - Puszczę Białowieską. W każdym z pięciu kompleksów leśnych wybrano po trzy powierzchnie badawcze, gdzie prowadzono ilościowe badania zoocenologiczne w glebie, ściółce, runi leśnej i koronach sosen. W przypadku zwierząt glebowych i epigeicznych stosowano różnorodne pobieraki glebowe, pułapki Barbera, biocenometry i sita entomologiczne. W runi stosowano głównie czerpak entomologiczny (10x 25 na próbę).W koronach sosen odławiano bezkręgowce pułapkami Moericka (5 sztuk na powierzchnię), podobnie jak w przypadku czerpaka, pobierano próby w cyklu 14-dniowym przez cały sezon wegetacyjny. Ogółem wybrano 15 powierzchni badawczych. Oprócz tego prowadzono badania nad zróżnicowaniem zgrupowań zwierząt w koronach sosen w zależności od wieku drzewostanu na terenie trzech obszarów: w Borach Tucholskich, Puszczy Białej i w Puszczy Białowieskiej. W tym celu wybrano po 3 powierzchnie badawcze w młodnikach i w III klasie wieku drzewostanu (razem dodatkowo 18 powierzchni). Badania terenowe prowadzono intensywnie w latach 1986-1987, w pozostałych uzupełniano i opracowywano materiały. Ogółem zebrano ponad 116 tys. okazów mezofauny i 27 tys. makrofauny glebowej, odłowiono ponad 136 tys. okazów bezkręgowców z warstwy epigeicznej, ponad 1256 tys. okazów bezkręgowców z koron sosen. Badaniami objęto ponad 30 taksonów zwierząt zasiedlających bory sosnowe, uwzględniając zwłaszcza te grupy, które mają istotne znaczenie w regulacji układu leśnych biocenoz. W warstwie edafonu opracowano podstawowe grupy bezkręgowców, posiadających stymulujący wpływ na procesy humifikacyjne w glebie, jak Lumbricidae, Enchytraeidae, Nematoda, Collembola. Acarina czy larwy Coleoptera. W warstwie epigeonu zwrócono szczególną uwagę na Formicidae, Aranei, Chilopoda i Diplopoda oraz różne rodziny Coleoptera, m in. tak ważną grupę jak Carabidae. W warstwie zielnej i koron sosen szczególną uwagę zwrócono na liczne grupy fitofagów, z których rekrutują się najgroźniejsze szkodniki leśne: a więc Lepidoptera, Symphyta, Heteroptera, Homoptera-Auchenorrhyncha, Aphidae oraz roślinożerne chrząszcze z rodzin Curculionidae i Chrysomelidae. Z ważniejszych grup drapieżców i parazytoidów opracowano całość Neuropteroidea, Aranei, Coleoptera: Coccinellidae i Cantharidae oraz liczne Diptera i Hymenoptera. Z kręgowców opracowano także ptaki i drobne ssaki. Poszczególne opracowania dotyczą rozpoznania składu gatunkowego, liczebności badanych zgrupowań zwierzęcych, struktury dominacyjnej, a także analizy ekologicznej wyrażonej takimi kryteriami, jak: preferencje środowiskowe, plastyczność ekologiczna, aktywność, typ fagizmu i stopień synantropizacji.

Słowa kluczowe

PL

fauna; sklad gatunkowy; bor sosnowy; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Fragmenta Faunistica
• Rocznik: 1993
• Tom: 36
• Numer: 01
• Opis fizyczny: s.5-11, rys.,bibliogr.

Twórcy