Mozliwosci poprawy jakosci srodowiska miejskiego w okresie koniunktury inwestycyjnej

• Autorzy: Glowacka I
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia analizę współczesnych zagrożeń warunków życia w miastach wynikających ze zmian ekonomicznych i silnej presji inwestycyjnej, na przykładzie procesów zachodzących w ostatnich latach w Warszawie. Prezentowany punkt widzenia przyrodnika dotyka nie tylko problematyki tradycyjnie uznawanej za przyrodniczą, ale także przyczyn negatywnych zmian środowiska przyrodniczego miasta. Specyficzny krajobraz miejski jest przykładem środowiska najsilniej ze wszystkich układów ekologicznych kształtowanego przez gospodarkę człowieka w kierunku jak najlepszego dostosowania do mieszkania, pracy i całego cyklu życiowego dużej grupy ludzi na dość niewielkiej powierzchni, w proporcji do liczby ludności. De facto jest to siedlisko życia „społeczeństwa zurbanizowanego". Próba zaspokojenia potrzeb komfortu życia jest siłą napędzającą rozwój techniczny, technologiczny w zakresie kształtowania struktury miasta. Wzrost zainwestowania terenu narzuca potrzebę oszczędnego wykorzystywania przestrzeni ze względów ekonomicznych, co z kolei wymusza dalszy postęp technologiczny. Wszystkie te działania przysłaniają coraz pilniejszą potrzebę ochrony komfortu środowiskowego, zapewniającego warunki życia człowieka jako organizmu. Estetyka urbanistyczna coraz bardziej odbiega od naturalnych potrzeb estetycznych i zdrowotnych mieszkańców, które w miarę wzrostu mobilności uzyskiwanej przez rozwój komunikacji miejskiej i wzrost liczby samochodów - są zaspokajane doraźnie poza miastem podczas niedzielnych wycieczek z rodziną do lasu, na terenach często dość odległych. Ze struktury centrów miast znikają wszystkie te fragmenty terenów porośniętych roślinnością, które nie są chronione jako zabytki kultury, a i te są coraz bardziej izolowane przez otaczającą je zabudowę i ubywa ich powierzchni. Jakość środowiska życia organizmu ludzkiego - warunki klimatyczne, aerosanitarne i akustyczne są pochodną intensywności zabudowy, nasycenia terenu komunikacją i infrastrukturą, oraz efektów zmian warunków siedliska wywołanych przez zainwestowanie. Już obecnie warunki panujące w miastach daleko odbiegają od optimum warunków dla organizmu ludzkiego. Hałas, zapylenie i zanieczyszczenie powietrza, przesuszenie, silne pola elektromagnetyczne itp. to znakomicie znane efekty oddziaływania zagęszczonych centralnych części miast. Zmiany ekonomiczne i koniunktura inwestycyjna obecnie ma nieco inny charakter niż w poprzednich dziesięcioleciach. Następuje wyraźna tendencja do intensyfikacji wykorzystania przestrzeni i hamowanie rozrastania się powierzchniowego miast. Także rolę istotnego czynnika stymulującego rozwój, zamiast przemysłu - jak to miało miejsce w poprzednich dziesięcioleciach, stanowi obecnie rozwój wielkokubaturowych budynków banków, centrów biznesu, biurowców, centrów handlowych oraz okazałe gmachy użyteczności publicznej. Oprócz obiektów handlowych lokalizowanych dość równomiernie w całej strukturze miasta, pozostałe w naturalny sposób ciążą raczej ku centralnym częściom miasta. Tego typu obiekty wymagają nie tylko podstawowej infrastruktury i dobrej komunikacji, ale też kształtują specyficzny typ nowoczesnego krajobrazu miejskiego o estetyce wysokiej technologii w budownictwie. Zieleń towarzyszy takiej zabudowie jako „zielony akcent", ozdoba samego budynku - często zamknięta w szklanej studni wewnątrz budynku, a niejako sposób zagospodarowania terenu otaczającego budynek. Konieczność zachowania warunków środowiska korzystnych dla organizmów ludzi żyjących w mieście wymaga kształtowania tych warunków przez świadomy wybór formy zagospodarowania, a nawet wielkości brył i intensywności zagospodarowania w poszczególnych częściach struktury miejskiej. W Warszawie można jeszcze te warunki kształtować. Zachowała się bowiem duża część terenów otwartych pełniących istotna rolę w wentylacji. Ale większość tych terenów jest zagrożona zabudowaniem. Wiele fragmentów zieleni miasta już zniknęło, a w ich miejsce powstały okazałe budynki. Na terenach klinów nawietrzających projektuje się już zabudowę, a zbyt liberalne zapisy w planie zagospodarowania niewystarczająco chronią te tereny przed intensywną zabudową. Ten proces stawia bardzo trudne zadanie przede wszystkim przed władzami miasta, ale także przed urbanistami i planistami. Pilnie trzeba uratować niezbędne dla zapewnienia korzystnych warunków środowiska minimum powierzchni terenów otwartych w już istniejących częściach miasta i ochronić przed bezpowrotną utratą. Trzeba też zaprojektować i zagospodarować „szkielet" przyszłego miasta tworząc na zapas system przyrodniczy struktury, która zaistnieje za 10, 20 czy 50 lat. Drogą do osiągnięcia tego celu jest też gromadzenie i upowszechnianie informacji. Identyfikacja obszarów cennych przyrodniczo, ważnych z punktu widzenia jakości środowiska dziś i w przyszłości i rozpowszechnienie informacji o ich znaczeniu powinno zwrócić uwagę mieszkańców na ich ochronę. Wydaje się oczywiste, że władze miasta podejmujące decyzje o przeznaczeniu terenu to także mieszkańcy.

EN

The article presents the analysis of contemporary problems in living conditions in cities, caused by economic changes and strong investment pressure on the example of processes taking place in the last years in Warsaw. The naturalist's presented point of view is touching not only problems traditionally recognized as environmental, but also reasons of negative changes in natural urban environment. The specific urban landscape is the example of environment most strongly of all ecosystems being shaped by a man economy in the direction as best as possible conformity to dwelling, labour and all living cycle of a large group of people on a small surface, in proportion to a number of inhabitants. In fact it is the living habitat of "urbanized society". The trial to meet with living standard needs is the power propelling the technical development, technologic in the range of urban structure shaping. The increase in investment of terrain implies the need to utilize economically the space on economic reasons, what in turn forces the further technical progress. All these activities cover up much urgent need for environmental standard protection, assuring the human living conditions as an organism. Urban aesthetics much more runs away from natural aesthetic and health needs of inhabitants, which as grow the mobility gained by urban transport development and increase in cars number, are immediately met apart from the city during family travels to the forest on Sunday on often rather distant areas. Disappear from the centres structure all these fragments of areas overgrown plants, which are not protected as monuments of culture, and these are much more isolated by surrounding them build-up and their surface is diminishing. The quality of live environment of human organism, climate conditions, aerosanitary and acustic are derived of buildings density, over- filing of terrain with transport and infrastructure and effects of changes in habitation conditions caused by investment. Just nowadays the conditions in cities are going far away from the optimum conditions for human organism. Noise, dustiness and air pollution, over-drying, strong electromagnetic fields etc. are well known results of impact of dense central parts of the city. Economic changes and investment prosperity nowadays has got a little different character than in the past ten-years. The exact tendency is to intensify the utilization of space and breaking the expansion of the cities. The role of important factor stimulating the development, instead of industry, too - as it happened in the previous ten-years, is nowadays the development of many cubature buildings of banks, business centres, offices, commercial centres and huge edifices for public use. Apart from commercial buildings located quite uniformly in the whole urban structure, remaining in natural way weigh to central parts of the city. Objects of this type need not only basic infrastructure and good transport, but also shape the specifical type of modern urban land-scape of high technology esthetic in building. Greenery accompanies to such build-up as "green accent", decoration of building itself, v often closed in the glass dwell inside the building, and not as the way for terrain management surrounding the building. Necessity of environmental conditions protection valuable for organisms of people living in the city needs the shaping them by aconscious selection of the management form oreven the size of solids and intensity of management in particular parts of urban structure. In Warsaw we can still shape these conditions. Then the big part of open areas was kept well which have an important role in ventilation. But a great majority of these areas is threatened with build up. Many parts of urban greenery have already disappeared and huge buildings have rised instead of them. On the areas of the city ventilation channels the build up i is designed by now and too liberal descriptions in the plan of management insufficiently t protect these areas against the intensive buildup. This process puts very difficult tasks first of all in front of the city authorities, town planners and planners, too. We urgently have to rescue the necessary i to assure valuable environmental conditions minimum of open areas surface in the alrerady existing urban districts and protect against the irrevocable lost. We must also design and manage "skeleton" the framework of the future city, creating the natural system ; in advance, structure which will exist in 10, 20 or 50 years. The collection and popularization of information is the way to achieve the target. Identification of valuable nature existing areas, important from the point of view of environmental quality today and tomorrow and ; broadcasting and publication of information of their importance should pay inhabitants' attention on their protection. It also seems obvious that the authority of the city undertaking i decisions of terrain's destination are also the inhabitants of the city.

Słowa kluczowe

PL

ochrona srodowiska; miasta; Warszawa; inwestycje

• Wydawca: -
• Czasopismo: Człowiek i Środowisko
• Rocznik: 2000
• Tom: 24
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.89-98,bibliogr. + 3 tabl.

Twórcy

autor

Glowacka I

Bibliografia

• Fortini J. 1985 Wpływ rzeźby terenu i zabudowy mieszkaniowej na kształtowanie się warunków klimatu lokalnego. IKS, Warszawa
• Głowacka I. 1990 Wpływ zabudowy na przestrzenne zróżnicowania środowiska przyrodniczego na obszarach zurbanizowanzch. Materiały z seminarium. Wydawnictwo SGGW-AR, nr 22. Warszawa
• Głowacka I. 1990 Modifications of the environmental conditions and biocoenosis caused by the buildings in a city - w zbiorze: Case Studies of XXVI Intern. Congress International Society of City and Regional Planners - „The Environment and the City", część II
• Głowacka I. 1991 Funkcjonalne kryteria oceny terenów otwartych, Człowiek i Środowisko, tom 16, z. 3-4
• Głowacka I., Fortini-Morawska J., Jakubowski W., Matuszkiewicz A., Sobczyński L. Szulczewska B., Zydorowicz T. 1997 Koncepcja systemu stałego diagnozowania środowiska przyrodniczego Warszawy. IGPiK-PF
• Monografia przyrodnicza Gminy Warszawa Centrum 1998 Praca zbiorowa pod red. I. Głowackiej
• Wolski P. 1994 Niektóre zasady kształtowania środowiska przyrodniczego w mieście. Materiały na seminarium „Kształtowanie systemu terenów otwartych miasta". Warszawa 1994